بادگیر

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 26

بادگیر

بادگیر از مظاهر و سمبلهای تمدن ایرانی است دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده ولی سفرنامه نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک مانند یزد و گناباد و طبس نام برده‌اند کاریز و بادگیر و خانه‌های گنبدی بدون تردید از نمادهای تمدن ایرانی است هر سه کلمه بصورت معرب به زبان عربی نیز راه یافته قنات - بادجیر و بادکیر و قبه و قبعه معرب‌های فارسی کلمات فوق هستند.

اولین بادگیر ها در یزد خودنمایی کردند.سیستم کاری بادگیرها بهاین نحو می باشد که هوای جاری بیرون از خانه را به داخل خود می کشند و با تشت های آبی که درون آنها تعویه شده ، هوا را خنک و سبک می کنندو به داخل خانه هدایت می کنند.

در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمان‌ها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته می‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تاثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است.

بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادیگرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند. از نام‌های باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، خیش‌خان، خیشور، ماسوره و هواکپ‌ برمی‌آید که پدیده‌ای بس کهن است.

باد پس از برخورد با سطوح فوقانی به دالان‌هایی هدایت می‌شود که با سطح آب داخل حوض‌خانه برخورد کرده (مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخلی اتاق را خنک می‌کند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانال‌های خشک عبور می‌کند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی) و فضای اتاق را تهویه می‌کند.

وضع خاص اقلیمی ایران که هوای بخش عمده ای از آن خشک و بخش دیگری گرم و نیم مرطوب است عامل اساسی در پیدایش و کاربرد شیوه های مختلف برای کاستن دما در داخل فضاهای مسکونی بوده است . معماران ایرانی در طراحی خانه ها به عامل استفاده از سطح سایة بیشتر در فصل گرما و عایق بندی بدنه و سقف در برابر نفوذ گرما و نیز ایجاد جریان هوا در داخل بنا توجه فراوان داشته اند. چنانکه در ناحیة خشک و گرم جنوب ، در شهرهایی چون دزفول و شوشتر، از وسیلة خنک کنندة بسیار مؤثری بهره جسته اند که آن را شوادان * می نامند، در بسیاری از نواحی دیگر ایران ، بادگیر رایجترین وسیله ای است که برای تهویه به کار می رود. معماران ایرانی برای جابجا کردن هوا در داخل فضاهای بسته و کاستن دما، به بادهای گوناگونی که در نجدِ ایران می وزد و به استفاده از نیروی مؤثر آن ، توجه کرده و برای بهره جستن از آن بادگیر را ابداع نموده اند. جهت وزش باد و ارتفاع آن از سطح زمین و زمان و دورة وزش و عوامل دیگر در پدید آوردن گونه های مختلف بادگیر نقش اساسی داشته است . استفاده از بادگیر به طور عمده در ناحیة مرکز و جنوب ایران و ساحل خلیج فارس و ناحیة خراسان ، بویژه در شهرهایی چون یزد و کاشان و بم و ابرقو و جهرم و طبس رایج است .انواع بادگیر. بادگیرها را برحسب چند عامل می توان تقسیم بندی و بررسی کرد:

1. شکل برشِ میله . یا بدنة بادگیرها به اشکال مربع و مستطیل و هشت ضلعی ساخته می شود. بدنة چهارگوش و هشت گوش بیشتر مناسب مناطقی است که در آنها بادهای ملایم و متنوع می وزد و امکانِ گرفتن باد از جهات مختلف وجود دارد. بدنه های مستطیل نیز مناسب ناحیه هایی است که جهت وزش باد در فصل گرما از یک سو و به طور معمول از شمالِشرقی به جنوبِ غربی است . بدین دلیل ، دراین گونه مناطق میله را مستطیل می سازند تا دهانه ای که باد را مستقیماً می گیرد، سطح تماس بیشتری داشته باشد.

2. تعداد و انواع دهانه . بادگیرها برحسب تعداد دهانه به دو دستة کلّیِ یک دهانه و چهاردهانه تقسیم می شوند. بادگیرهای یک دهانه خود به سه نوع تقسیم می شوند: الف) در منطقه هایی که غالباً در آنها گردباد و طوفانهای شدید می وزد، بادگیرها را یک دهانه می سازند وبه طور معمول دهانه روبه کوهستان و اغلب به سوی شمال شرقی است و سقف آنها را برای مقاومت در برابر گردباد، به صورت خرپُشته می سازند؛ ب) در کرانه های خلیج فارس بادگیرها یک دهانه و خرطومی شکل است . دهانه پشت به دریاست و بادِمرطوب برخاسته از دریا را درون بنا به جریان می اندازد و هوای داخل را سبک می کند. در بندرعباس در چند مورد کوشیده اند تا با کندن چاهِ آب در زیر این بادگیرهای مکنده ، هوای خنک چاه را بالا بیاورند و فضای داخل را بیشتر قابل تحمل کنند؛ ج) روی خانه ها و آب انبارهای بعضی از شهرها چون تهران و کاشان بادگیرهای «مضاعف » هست . تعداد آنها بسته به بزرگی آب انبارها، گاهی به شش می رسد. دهانه های این بادگیرها روبه جهات مختلف است و از هرطرف که باد بوزد، به داخل آب انبار کشیده می شود و از بادگیر یا بادگیرهای دیگر هوای داخل به بیرون رانده و جریان برقرار می شود. بنابراین ، یک میله یا دو میله کار بادگیر را می کند و میله یا میله های دیگر کار هواکش را. معماران ، این گونه بادگیرها را «بده و بستان » می نامند. بادگیرهای چهاردهانه ، بیشتر در شهرهای مرکزی و حاشیة کویر دیده می شود و گذشته از کاربرد اصلی آنها که خنک کردن داخل بناست ، به زیبایی و جلوة فضای عمومیِ معماریِ شهر نیز می افزاید. در میناب و قشم نیز چند بادگیر چهاردهانه و هشت تَرْک هست که تقسیمات داخل میله کارِ بادگیر و هواکش را همزمان انجام می دهد و هوا را از داخل بنا یا آب انبارها به جریان می اندازد. با آنکه بادگیرهای مضاعف قدرت زیادی دارند، گاهی بر روی بناهای بزرگ ، بویژه آب انبارهای حجیم ، از یک تا شش بادگیر چهاردهانه ساخته می شود (نمونة آن آب انبار شش بادگیرة یزد است).