سلاح های شیمیایی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 13

اولین تحلیل:

سلاح های شیمایی از گذشته تا کنون

 مهدی زرین فر  

طی قرن گذشته بعد از پایان هر جنگی دولت های فاتح گرد هم می آمدند و با تدوین قوانین جدیدی در غالب کنوانسیون های متفاوت به زعم خودشان سعی می کردند جنگ های آینده را انسانی تر کنند. اما همواره در جنگ های بعدی نیز متجاوزان کوچکترین وقعی به این قوانین نمی نهاده اند و در عمل از این کنوانسیون ها در جهت اعمال فشار بیشتر بر کشورهای مورد تجاوز استفاده می کردند. استفاده مکرر از سلاح های شیمیایی طی جنگ های قرن اخیر گواه این امر است که وجود کنوانسیون های بین المللی هیچگاه مانع استفاده کشورهای متجاوز از این سلاح های مخرب نشده است. سلاح های شیمیایی از وحشیانه ترین ابزاری هستند که بشر در جنگ بر علیه همنوعانش استفاده کرده است. اگر چه تاریخ استفاده از این سلاح ها به تاریخ جنگ های بشر باز می گردد ولی بشر متمدن نیز هیچگاه در استفاده از این سلاح ها بخود تردید راه نداده است.

بطور کلی سلاح های شیمیائی به کلیه عواملی اطلاق می شود که اثرات مستقیم سمی برای انسان، حیوانات یا گیاهان دارند. گاهی اوقات به این ترکیبات «گازهای جنگی» نیز می گویند حتی اگر چه این ترکیبات مایع و یا جامد نیز باشند. اثرات سمی این ترکیبات ممکن است موقتی یا دائمی باشد و شدت اثرات آنها ممکن است از تحریک موقتی چشم تا آسیب های شدید منجر به مرگ باشد. در تاریخ جنگ های اخیر دنیا، کاربرد این سلاح ها در جنگ جهانی اول از سیاهترین برگ های تاریخ بشر متمدن است.

با این وجود از آنجا که وجود سلاح های شیمیایی هیچگاه یک تهدید جدی بر علیه ابر قدرت ها نبوده است این کشورها با خلع سلاح شیمیائی بصورت جدی برخورد نکرده اند.

ارتش انگلیس در سال 1894 در منطقه سباستوپول در جنگ های کرایمه اولین بار گاز تهوع آور گوگرد را به عنوان سلاح شیمیائی استفاده کرد که البته چندان هم موثر نبود. اسید پیکریک در سال های 1902ـ1899 به عنوان سلاح مورد استفاده قرار گرفت ولی اوج کاربرد سلاح های شیمیائی در جنگ جهانی اول طی سال های 1918ـ1914 بود. در این جنگ حدود یکصدهزار نفر بر اثر استفاده از سلاح های شیمیائی کشته و یک میلیون و دویست هزار نفر مجروح شدند.

طی جنگ جهانی اول در بعدازظهر 27 آوریل 1915 نیروهای آلمانی گاز سبز رنگی را به طرف نیروهای بلژیکی مستقر در شهر ایپر پرتاب کردند.

 این حمله که با گاز کلر انجام شده بود منجر به مرگ پنج هزار نفر سرباز بلژیکی و نیروهای متحدین شد. این نیروها در آن زمان هیچگونه ماسک و یا وسایل دفاعی علیه جنگ شیمیایی نداشتند. برای این حمله ارتش آلمان از شش هزار کپسول حاوی گاز استفاده کرده بود. در دسامبر 1915 نیروهای آلمانی اولین حمله خود با گاز فسژن را انجام دادند و بعدها در 12 جولای 1917 گاز خردل را به عنوان سلاح شیمیائی در منطقه ایپر مورد استفاده قرار دادند. در همان سال هم اولین ماسک دفاعی بر علیه سلاح های شیمیائی توسط یکی از دانشمندان انگلیسی بنام فریتز هابر ساخته شد.

کاربرد سلاح های شیمیائی در جنگ جهانی اول و بعد از آن، روند صعودی سریعی را طی کرد و تلفات زیادی نیز ایجاد کرد. با این وجود طی جنگ دوم جهانی از عوامل شیمیائی استفاده نشد.

کشورهای جهان بعد از جنگ دوم جهانی تحقیقات وسیعی را بر روی سلاح های شیمیائی آغاز کردند که منجر به ساخت گازهای اعصاب بسیار قوی شد. سلاح های شیمیائی در جنگ های منطقه ای نیز به کرات مورد استفاده قرا گرفته اند. در سال 1930 موسولینی از گاز خردل بر علیه نیروهای اتیوپی استفاده کرد. در سال 1965 مصر گاز خردل را بر علیه نیروهای یمنی استفاده کرد. بعد از آن نیز عوامل شیمیائی و میکروبی به دفعات در لائوس، کامبوج، ویتنام و افغانستان استفاده شد. کاربرد حدود 700 تن سلاح شیمیائی توسط ایتالیا در اتیوپی در سال 1936ـ1935 منجر به کشته شدن بیش از پانزده هزار نفر گردید.

استفاده از عوامل تاول زا ابتدا در سال 1917 مورد توجه قرار گرفت. این عوامل در صورتی که به مقدار قابل توجه از طریق تنفس وارد بدن نشوند کشنده نیستند.

گاز خردل اولین عامل تاول زا بود که به عنوان سلاح شیمیائی مورد استفاده قرار گرفت.

 آلمانی ها 5/2 تن گاز خردل را طی 10 روز در نبردهای جنگ اول جهانی استفاده کردند. آلمانی ها یک ترکیب دیگر تاول زا بنام لویزیت را نیز تولید کردند. این ترکیب در عمل نتوانست انتظارات نیروهای نظامی را از نظر ناتوان کردن نیروهای دشمن برآورده کند.

با خاتمه جنگ اول جهانی دانشمندان زیادی در کشورهای مختلف مشغول فعالیت در زمینه سلاح های شیمیایی شدند که حاصل آن تولید و یا کشف صدها نوع ترکیب شیمیائی و یا طبیعب بود که بالقوه کاربرد نظامی داشتند.

 شاید مهمترین این ترکیبات ساخت ارگانوفلوراید بوسیله دکتر شرایدر در سال 1935 بود. در آن زمان تابون مهمترین ترکیب ساخته شده از این خانواده بود. سارین نیز در سال 1939 توسط گروه دکتر شرایدر ساخته شد. مسابقه تولید گازهای اعصاب بین کشورهای غربی در سال 1954 با تولید وی ایکس به اوج خود رسید. گازهای اعصاب بدلیل سمیت بسیار بالا و راحتی انتشار به شدت مورد توجه دانشمندان فعال در زمینه تولید سلاح های شیمیایی قرار گرفتند و به طور مرتب ترکیبات جدیدی از این خانواده تولید گردید.

با اینکه کشورهای درگیر جنگ دوم جهانی به میزان قابل توجهی مورد استفاده قرار نگرفتند. با پایان یافتن جنگ دوم جهانی اغلب کشورهای جهان ذخائر سلاح های شیمیائی خود را به روش های مختلف منهدم کردند ولی این سلاح ها همچنان در درگیری های منطقه ای مورد استفاده قرار گرفت. از دهه 1960 مذاکرات در زمینه تحریم کامل کاربرد جنگ افزارهای شیمیائی در ژنو آغاز شد. این نشست ها رد سال 1972 به کنوانسیون تحریم کامل جنگ افزارهای بیولوژیک منجر شد اما شامل تحریم کامل و هه جانبه جنگ افزارهای شیمیائی نشد. در سال 1981 مذاکرات در این مورد مجدداً آغاز شد که در سال 1997 به تدوین کنوانسیون تحریم جنگ افزارهای بیولوژیک و شیمیائی منجر گردید. با این وجود علیرغم وجود این کنوانسیون طی سال ها یجنگ تحمیلی، عراق هیچگونه تردیدی در استفاده از عوامل شیمیائی بر علیه نیروهای ایرانی بخود راه نداد. طی این سال ها هیچگاه مجامع بین المللی نیز عکس العمل شایسته ای در برخورد با این اقدامات غیرانسانی عراق از خود نشان ندادند.

 این برخورد سازمان های بین المللی که عمدتاً در کنترل قدرت های بزرگ دنیا هستند این امر را ثابت کرد که چنین کنوانسیون هایی فقط در مواردی که به نفع کشورهای قدرتمند جهان باشد قابل استناد هستند. کاربرد سلاح های شیمیائی توسط عراق بر علیه نیروهای نظامی و مردم غیرنظامی ایرانی و عراقی طی جنگ تحمیلی 8 ساله علیه ایران از بارزترین نمونه های کاربرد این عوامل در دهه های اخیر است. در نوامبر 1980 اولین حمله شیمیائی هواپیماهای عراقی به شهر سوسنگرد گزارش شد.

چند ماه بعد وزیر خارجه ایران گزارش 41 مورد حمله شیمیائی عراق به نیروهای ایرانی را که منجر به شهادت 109 نفر و مجروح شدن صدها نفر دیگر شده بود را در کنفرانس خلع سلاح شیمیائی در ژنو ارائه کرد. اما عراق با روند رو به افزایش همچنان در کاربرد این سلاح ها به خود تردید راه نداد. در مارس 1984 تیم اعزامی از طرف سازمان ملل استفاده عراق از سلاح های شیمیائی در هورالهویزه را تائید کرد (2). در همان سال دولت آمریکا نیز کاربرد سلاح های شیمیائی توسط عراق را تائید کرد. با این وجود در همان حالی که سازمان ملل مدارک خود را در مورد استفاده مکرر عراق از سلاح های شیمیائی منتشر کرد فرمانده سپاه سوم عراق که مسئول آزادسازی جزائر مجنون از دست نیروهای ایرانی بود به خبرنگاران خارجی گفت: ما تاکنون از سلاح های شیمیائی استفاده نکرده ایم و من بخدا قسم می خورم که تاکنون چنین سلاح هائی را ندیده ام، اما برای نابود کردن دشمن اگر به من اجازه داده شود تردیدی در کاربرد این سلاح ها نخواهم داشت.

عراق که در سال های 1970 صنایع شیمیائی خود را توسعه داده بود توانائی تولید بعضی از عوامل شیمیائی با تکنولوژی ساخت ساده ـ مانند خردل و تابون ـ را بدست آورده بود. با این وجود برای بدست آوردن مواد واسطه تولید این عوامل کاملاً به شوروی و کشورهای غربی