تحقیق در مورد تعلیم و تربیت در اسلام

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 61 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

بسم الله الرّحمن الرّحیم

بحث ما دربارۀ تعلیم و تربیت در اسلام است. تعلیم و تربیت، بحث ساختن افراد انسانهاست . یک مکتب که دارای هدفهای مشخص است و مقررات همه جانبه ای دارد و به اصطلاح سیستم حقوقی و سیستم اقتصادی و سیستم سیاسی دارد ، نمی تواند یک سیستم خاص آموزشی نداشته باشد ؛ یعنی مکتبی که می خواهد در مردم طرحهای خاص اخلاقی ، اقتصادی و سیاسی را پیاده کند بالاخره اینها را برای انسانها می خواهد ، اعمّ از اینکه هدف فرد باشد یا جامعه ، که این خود مسئله ای است که در همین جا باید بحث بشود .

اگر هدف جامعه باشد ، بالاخره این افراد هستند که به وسیلۀ آنها باید این طرحها پیاده شود . افراد باید آموزش بینند و طوری پرورش پیدا کنند که همین طرحها را در اجتماع پیاده کنند . و اگر هدف فرد باشد نیز [ بدیهی است که آموزش و پرورش افراد ضروری است . ] در اسلام ، هم اصالت فرد محفوظ است و هم اصالت اجتماع ، یعنی فرد خودش خالی از اصالت نیست . پس بالاخره طرحی و برنامه ای برای ساختن فرد وجود دارد . اعمّ از اینکه فرد را باید ساخت برای طرحهایی که برای اجتماع و جامعه است ( و این طرح و برنامه را به عنوان مقدمۀ ساختن اجتماع در نظر بگیریم ) یا فرد را باید ساخت از این نظر که هدف ساختن افراد است ، و یا از یک نظر جمعی فرد باید ساخته بشود ، هم از آن جهت که باید مقدمه ای و ابزاری برای ساختن اجتماع باشد و هم از نظر اینکه خودش هدف است .

اینجاست که ما باید با اصول تعلیم و تربیت اسلامی آشنا بشویم . اولاً آیا اسلام برای مسئلۀ تعلیم به عنوان آموزش دادن و آگاهی دادن اهمیتی قائل است یا نه ؟ و به عبارت دیگر آیا اسلام عنایتی به پرورش عقل و فکر انسان دارد یا چنین عنایتی ندارد؟

دعوت اسلام به تعلیم و تعلم

و اما مسئلۀ دیگر مسئلۀ علم و تعلّم است که این دیگر فراگیری است که افراد از یکدیگر فرا بگیرند . خیال نمی کنم نیازی باشد که راجع به دعوت اسلام به تعلیم و تعلّم بحثی بکنیم ، زیرا امر واضحی است . باید در حدود علم اسلامی و تعلیمات اسلامی بحث کنیم که آن علمی که اسلام دعوت می کند چه علمی است ، و الّا همین که در اولین آیات وحی می فرماید :

اِقرَأ بِاسمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَقَ . خَلَقَ الاِنسانَ مِن عَلَقٍ . اِقرَأ وَ رَبُّکَ الاَکرَمُ .

اَلَّذی عَلَّمَ بِالقَلَمِ . عَلَّمَ الاِنسانَ ما لَم یَعلَم .

بهترین شاهد است بر عنایت فوق العادۀ اسلام به تعلیم و تعلّم . اَلَّذی عَلَّمَ بِالقَلَمِ . قلم [مظهر] سواد و نوشتن است .

هَل یَستَوِی الَّذینَ یَعلَمونَ وَ الَّذینَ لا یَعلَمونَ .

وَ قالَ الَّذینَ اُوتوُا العِلمَ وَیلَکُم ثَوابُ اللهِ خَیرٌ لِمَن امَنَ وَ عَمِلَ صالَحاً .

همچنین پیغمبر اکرم فرمود : بِالتَّعلیِم اُوسِلتُ من فرستاده شدم برای تعلیم . در آن داستان معروف وارد مسجدشان شدند و دو حلقه جمعیت دیدند که در یکی مردم مشغول عبادت بودند و در دیگری مشغول تعلیم و تعلّم ، فرمود : کِلاهُما عَلی خَیرٍ وَلکِن بِالتَّعلیِمِ اُرسِلتُ هر دو کار خوب می کنند ولی من برای تعلیم فرستاده شده ام ، و بعد خود حضرت آمدند در آن جمعی که مشغول تعلیم و تعلّم بودند نشستند .

آیۀ دیگر :

هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الاُمِّیِّینَ رَسولاً مِنهُم یَتلوا عَلَیهِم ایاتِهِ وَ یُزَکّیِهم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَ الحِکمَۀَ .

یُزَکّیِهم بیشتر به پروری می خورد و مربوط به تربیت است . وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَ الحِکمِةَ. حالا مقصود از کتاب هر چه هست ، مطلق کتاب است [ یا قرآن ] بالاخره کتاب و حکمت با یکدیگر توأم شده است . حکمت ، دریافت حقیقت است و در این بحثی نیست . بحث اینکه چه حکمت است و چه حکمت نیست ، بحث صغروی است . هر دریافت حقیقتی را حکمت می گویند .

یُؤتِی الحِکمَۀَ مَن یَشاءُ وَ مَن یُؤتَ الحِکمَۀَ فَقَد اُوتِیَ خَیراً کَثیراً .

پس در این جهت که اسلام به طور کلی دعوت به تعلیم و تعلّم کرده است ، یعنی هدف اسلام و جزء خواسته های اسلام عالم بودن امت اسلامی است بحثی نیست . « طَلَبُ العِلمِ فَریضَۀٌ عَلی کُلِّ مُسلِمٍ » از مسلّمات احادیث نبوی است و « مسلم » در اینجا خصوصیت ندارد و مقابل « مسلمه » نیست .

کدام علم ؟

در مسئلۀ تعلیم و تعلّم ، عمده این است که ما ببینیم حدود این مطلب چیست؟ من در یک سخنرانی به نام « فریضۀ علم » که در گفتار ماه چاپ شده ، بحثی را طرح کردم که بعضی علمها واجب عینی است ؛ یعنی خود آن علم به عنوان یک اعتقاد بر هر مسلمانی لازم و واجب است ، مثل معرفۀ الله ، علم بالله وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الیَومِ الآخِر ، آن مقدار که مقدمۀ ایمان یا از شرایط ایمان است ، چون ایمان در اسلام گرایش عَن علمٍ است نه گرایش عَن تقلیدٍ . این علم واجب