مقاله درمورد شرح فنی و عملکرد قطعات در مدار

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 19

شرح فنی و عملکرد قطعات در مدار :

دیود D در ورودی تغذیه مثبت قرار دارد و نقش آن جلوگیری از ارتباط تغذیه معکوس به مدار است . در قسمت تغذیه از آن سی 7805 استفاده شده که این آی سی تغذیه 5 ولت مورد نیاز برای آی سی میکروکنترلر را تأمین می کند . در همین قسمت تغذیه ، خازنهای / بمنظور جلوگیری از ورود نویزهای تغذیه به مدار استفاده شده اند و این بدان علت است که آی سی های میکروکنترلر حساسیت زیادی نسبت به ولتاژ تغذیه دارند . لذا وجود این خازنها الزامی است .

7 بکاررفته در این ساعت از نوع آند مشترک بوده و ترانزیستور های همراه با مقاومت های تا برای اسکن آن بکار برده شده اند .جریان مورد نیاز دیودهای نورانی توسط مقاومت (محدود ) و تأمین می شود .

باز هم بنا بر اهمیت نویز گیری ، خازن را بر روی تغذیه میکروکنترلر قرار داده ایم . خازن و مقاومت برای ریسـت اتوماتیکذ میکروکنترلر میباشد .

مقاومت و دیود زینر در ورودی فرکانس قرار دارند و از رسیدن ولتاژ های بیش از5 ولت به میکروکنترلر جلوگیری می کنند .

کریستال و خازنهای .

برای اوسیلاتور میکروکنترلر می باشند .

سطوح منطقی صفر و یک

عدم وجود کلید قطع

لامپ خاموش

وجود داشتن کلید وصل

لامپ روشن

همان گونه که ارشاد شد در مدارات دیجیتالی دو حالت موجود است که معمولا" برای بیان وضعیت کاری مدار به کار می رود : مثلا" برای نشان دادن روشن و خاموش بودن لامـپ از اصطلاحات مختلفی استفاده می شود که در جدول 1-5 نشان داده است .

هر یک از این اصلاحات بیانگر مفهوم خاصی از مدار است ؛ برای مثال روشن و خاموش بودن ، حداقل و حداکثر بودن ولتاژ اعمال شده به مدار و معرف وجود و عدم وجود است . برای بیان مفاهیم و عبارات دیجیتالی به منظور خلاصه نویسی بیش تر از صفر و یک استفاده می شود . البته باید دقت داشت که صفر و یک به کار رفته در مدارات دیجیتالی با صفر و یک عبارات جبری یکسان نیست . در مباحث دیجیتال 0 و 1 نشان دهنده ی وضعیتی از مدار هستند ؛ در صورتی که در جبر معمولی صفر و یک بیانگر مقدار عددی است .

سطح ولتاژ (حداکثر ولتاژ) مدارات دیجیتالی دارای مقادیر مختلف (15و 5 ) است . یکی از این مقادیر ولتاژی سطح ولتاژ ماکزیمم (5 ولت) و سطح مینیم (صفر) است که در مدارات زیاد به کار می رود .

در شکل 8-5 وضعیت کاری هر مدار به همراه سطوح ولتاژ و معادل عبارت منطقی آن ها نشان داده شده است .

وصل وضعیت کلید (وضعیت مدار)

5 ولت مقدار ولتاژ ولت متر (سطح ولتاژ)

1 وضعیت منطقی (مقدار منطقی)

قطع وضعیت کلید (وضعیت مدار)

0 ولت مقدار ولتاژ ولت متر (سطح ولتاژ)

0 وضعیت منطقی (مقدار منطقی)

3- دروازه های منطقی

دروازه های منطقی مطابق شکل 9-5 عملگرهایی با یک یا چند وودی و خروجی

خروجی ورودی

ساختمان داخلی دروازه های منطقی را مدارات و قطعات الکترونیکی همچون دیودها ، ترانزیستورها و ... تشکیل می دهند ولی برای ترسیم مدارات منطقی از علامات اختصاری استفاده می کنیم . هر دروازه بر اساس منطقی خاص که برای وضعیت های وودی و خروجی آن تعریف شده ساخته می شود . در این جا فقط به بررسی سه دروازه ی مهم و پایه ای می پردازیم .

تحقیق؛ شرح فنی و عملکرد قطعات در مدار

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 19

شرح فنی و عملکرد قطعات در مدار :

دیود D در ورودی تغذیه مثبت قرار دارد و نقش آن جلوگیری از ارتباط تغذیه معکوس به مدار است . در قسمت تغذیه از آن سی 7805 استفاده شده که این آی سی تغذیه 5 ولت مورد نیاز برای آی سی میکروکنترلر را تأمین می کند . در همین قسمت تغذیه ، خازنهای / بمنظور جلوگیری از ورود نویزهای تغذیه به مدار استفاده شده اند و این بدان علت است که آی سی های میکروکنترلر حساسیت زیادی نسبت به ولتاژ تغذیه دارند . لذا وجود این خازنها الزامی است .

7 بکاررفته در این ساعت از نوع آند مشترک بوده و ترانزیستور های همراه با مقاومت های تا برای اسکن آن بکار برده شده اند .جریان مورد نیاز دیودهای نورانی توسط مقاومت (محدود ) و تأمین می شود .

باز هم بنا بر اهمیت نویز گیری ، خازن را بر روی تغذیه میکروکنترلر قرار داده ایم . خازن و مقاومت برای ریسـت اتوماتیکذ میکروکنترلر میباشد .

مقاومت و دیود زینر در ورودی فرکانس قرار دارند و از رسیدن ولتاژ های بیش از5 ولت به میکروکنترلر جلوگیری می کنند .

کریستال و خازنهای .

برای اوسیلاتور میکروکنترلر می باشند .

سطوح منطقی صفر و یک

عدم وجود کلید قطع

لامپ خاموش

وجود داشتن کلید وصل

لامپ روشن

همان گونه که ارشاد شد در مدارات دیجیتالی دو حالت موجود است که معمولا" برای بیان وضعیت کاری مدار به کار می رود : مثلا" برای نشان دادن روشن و خاموش بودن لامـپ از اصطلاحات مختلفی استفاده می شود که در جدول 1-5 نشان داده است .

هر یک از این اصلاحات بیانگر مفهوم خاصی از مدار است ؛ برای مثال روشن و خاموش بودن ، حداقل و حداکثر بودن ولتاژ اعمال شده به مدار و معرف وجود و عدم وجود است . برای بیان مفاهیم و عبارات دیجیتالی به منظور خلاصه نویسی بیش تر از صفر و یک استفاده می شود . البته باید دقت داشت که صفر و یک به کار رفته در مدارات دیجیتالی با صفر و یک عبارات جبری یکسان نیست . در مباحث دیجیتال 0 و 1 نشان دهنده ی وضعیتی از مدار هستند ؛ در صورتی که در جبر معمولی صفر و یک بیانگر مقدار عددی است .

سطح ولتاژ (حداکثر ولتاژ) مدارات دیجیتالی دارای مقادیر مختلف (15و 5 ) است . یکی از این مقادیر ولتاژی سطح ولتاژ ماکزیمم (5 ولت) و سطح مینیم (صفر) است که در مدارات زیاد به کار می رود .

در شکل 8-5 وضعیت کاری هر مدار به همراه سطوح ولتاژ و معادل عبارت منطقی آن ها نشان داده شده است .

وصل وضعیت کلید (وضعیت مدار)

5 ولت مقدار ولتاژ ولت متر (سطح ولتاژ)

1 وضعیت منطقی (مقدار منطقی)

قطع وضعیت کلید (وضعیت مدار)

0 ولت مقدار ولتاژ ولت متر (سطح ولتاژ)

0 وضعیت منطقی (مقدار منطقی)

3- دروازه های منطقی

دروازه های منطقی مطابق شکل 9-5 عملگرهایی با یک یا چند وودی و خروجی

خروجی ورودی

ساختمان داخلی دروازه های منطقی را مدارات و قطعات الکترونیکی همچون دیودها ، ترانزیستورها و ... تشکیل می دهند ولی برای ترسیم مدارات منطقی از علامات اختصاری استفاده می کنیم . هر دروازه بر اساس منطقی خاص که برای وضعیت های وودی و خروجی آن تعریف شده ساخته می شود . در این جا فقط به بررسی سه دروازه ی مهم و پایه ای می پردازیم .

مشخصه های فنی بلندگو

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

مشخصه های فنی بلندگو

تا قبل از سال ۱۹۷۰ راه مشخصی برای تشخیص خوب بودن یا مقایسه بلندگو ها وجود نداشت چرا که استانداردی در این زمینه تهیه نشده بود و سازندگان هریک استاندارد خود را رعایت می کردند. اما پس از آن بتدریج از طرف AES انجمن مهندسین صوتی (Audio Engineering Society) استانداردهایی در این زمینه تدوین شد که طی آن پارامترهایی برای ارزیابی بلندگوها در آن معرفی شده است. این پارامترها امروزه بنام Thiele-Small معروف است و توسط دو مهندس بنام های Thiele و Small تدوین شدند.

T.N. Thiele سر مهندس طراح یکی از شبکه های مخابراطی استرالیا بود که مسئولیت آزمایشگاه مهندسی فدرال را نیز بعهده داشت. وظیفه او اغلب تهیه و یا آزمایش قطعات و لوازم مورد نیاز برای امور مربوط به فعالیت های صوتی و تصویری شبکه های رادیو تلویزیون استرالیا بود. همچنین Richard H. Small هموطن او دانشجوی فارغ التحصیلی بود که در حال انجام تحقیقات مهندسی برق در دانشگاه سیدنی بود.

پارامترهایی که این دو در باره بلندگو تعریف کردند بیشتر پارامترهایی فیزیکی بود تا کیفی اما با کمی تجربه و مقایسه اعداد بسادگی می توان از روی این پارامترها به کیفیت نسبی بلندگو دست پیدا کرد.

Fs , Free air resonant frequensyهمانطور که از نام این مشخصه پیدا است، به فرکانس رزونانس بلندگو باز می گردد. هر جسمی قسمت هایی دارد که در حالت های خاص بر اثر برخورد با انرژی صوتی که فرکانس خاصی داشته باشد به ارتعاش در می آید. اگر در منزل با صدای بلند ساز بزنید یا به موسیقی گوش کنید حتمآ متوجه خواهید شد که صداهای بلند - و پر انرژی - ریز اشیای ریز را به حرکت در می آورند و صداهای بلند بم اشیای بزرگ را مرتعش می کنند.

هر بلند گو نیز برای خود دارای یک فرکانس تشدید یا ارتعاش آزاد است. بدیهی است هرچه این فرکانس بالاتر از انتظار پاسخ فرکانسی بلندگو باشد، بلندگو از کیفیت صدای خروجی بهتری برخوردار خواهد بود.

بدیهی است بلندگوهای ووفر (Woofer) دارای Fs پایینتری نسبت به بلندگوهای توئیتر (Tweeter) هستند. اما در میان دو بلندگویی که پاسخ فرکانسی یکسانی از آنها انتظار می رود طبیعی است که آنکه Fs بالاتری داشته باشد می تواند بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در اینجا سعی می کنیم به مهمترین این پارامترها اشاره ای داشته باشیم.

Re , Resistanceاین پارامتر مقاومت DC یک بلندگو را به اهم (Ohm) مشخص می کند که گاهی اوقات آنرا با DCR هم نمایش می دهند. مقاومت DC همانطور که می دانید از مقاومت نامی بلندگو به هنگام کار کمتر است، این موضوع نباید شما را دچار شک و تردید کند که آیا از این بلندگو استفاده بکنیم یا خیر. اغلب مردم با یک اهم متر مقاومت DC بلندگو را اندازه گیری می کنند و آنرا کمتر از آنچه که آمپلی فایر نیاز دارد می بینند و احتمال می دهند که آمپلی فایر آنها با اتصال این بلندگو دچار اشکال شود. اما اینگونه نیست چرا که بلندگو به هنگام کار از خود امپدانس واقعی را نشان خواهد داد.

این پارامتر تاثیر چندانی در خروجی صدا ندارد اما اگر اشتباه انتخاب شود می تواند روی آمپلی فایر اثر بگذارد و احیانآ آمپلی فایر در تقویت صدا وفاداری (Fidelity) لازم را از خود نشان ندهد. در مواردی که انتخاب مقاومت DC خیلی اشتباه انجام گیرد حتی ممکن است طبقه های تقویت آخر آمپلی فایر شما دچار اشکال شود.

Le , Coile inductanceاین پارامتر اندوکتانس سیم پیچ بلندگو را نشان می دهد. این پارامتر معمولآ با واحد میلی هانری (mH) اندازگیری میشود. استاندارد صنعتی برای اغلب بلندگوها در فرکانس یک کیلو هرتز اندازه گیری می شود. یعنی سیم پیچ یک بلندگو باید به گونه ای طراحی شود که در فرکانس یک کیلوهرتز مقاومتی را که لازم است (۸ ، ۱۶ و …) را از خود نمایش دهد.

مقاومت القایی سیم پیچ بلندگو با بالاتر رفتن فرکانس بیشتر میشود و طبیعتا” ماکزیم آن در Fs رخ می دهد، با افزایش مقاومت توانایی گرفتن خروجی بهتر از بلندگو کمتر می شود. بنابراین مشخص است که برای تولید صداهای ریز بلند به آمپلی فایرهای قوی تری نسبت به تولید صداهای بم قوی احتیاج داریم.

Q Parametersمجموعه پارامترهای Q میزان لرزش صفحه دیافراگم بلندگو را بخصوص در فرکانس رزونانس Fs مشخص می کنند. لرزش صفحه دیافراگم بلندگو نباید به گونه ای باشد که دیافراگم حرکت عرضی داشت باشد، حرکت عرضی میتواند باعث آسیب رساندن به صفحه دیافراگم بلندگو و یا کویل شود.

Qms پارامتری است که کیفیت وظیفه سیستم مکانیکی بلندگو در کنترل ارتعاش صفحه دیافراگم را مشخص می کند. Qes پارامتری است که کیفیت وظیفه سیستم الکتریکی در کنترل لرزش صفحه دیافراگم بلندگو را مشخص می کند و بالاخره Qts پارامتری است که از ترکیب دو پارامتر اول بدست می آید و در مجموع مشخص کننده کیفیت سیستم تبدیل جریان الکتریکی به انرژی صوتی را مشخص می کند. Qts از تقسیم حاصلضرب Qes و Qms بر مجموع آنها بدست می آید.

بعنوان یک قانون ابتدایی برای مقادیر Qts معادل ۰.۴ یا کمتر می توان گفت که مبدل جریان الکتریکی به انرژی صوتی می تواند در محیط کوچک یک جعبه بخوبی ایفای نقش کند. بین ۰.۴ و ۰.۷ این مبدل می تواند درون جعبه اما با تماس فضای بیرونی انجام وظیفه کند و برای Qts بزرگتر از ۰.۷ معمولآ بلندگو باید در فضای باز بکار گرفته شود. البته این مقادیر تقریبی است و تحت

پروژه طراحی فنی استادیوم ورزشی 10 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

‬1350هجری شمسی این جزیره هیچ گونه امکانات ورزشی در خود نداشت. در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تنها یک ورزشگاه به نام جهان پهلوان تختی با گنجایش دو هزار نفر که دارای زمین فوتبال بود، در این جزیره ساخته شد که تاکنون در دو نوبت برای افزایش گنجایش آن و ساخت چمن مصنوعی، تعمیراتی در آن انجام شده است.

از سال ‪ ۱۳۵۷‬و پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا سال ‪ ،۱۳۸۴‬به دلیل مشکلات جنگ تحمیلی و اولویت‌های سازندگی و زیر بنایی دیگر، تنها سه مجموعه ورزشی شامل یک سالن چند منظوره و دو مجموعه ورزشی دیگر در این جزیره ساخته شد.

بیشترین ساخت و سازهای امکانات و مجموعه‌های ورزشی در جزیره قشم مربوط به دوره دولت نهم است. با پایان یافتن طرح‌های در دست اجرای ورزشی این جزیره که پایان نیمه اول سال آینده است، میانگین سرانه فضای ورزشی جزیره به حد استاندارد (یک متر) خواهد رسید.

به دلیل محرومیت بیش از حد مردم قشم، سازمانها و نهادهای متعددی در توسعه و ساخت و ساز در این جزیره فعال هستند. در تامین نیازهای ورزشی مردم علاوه بر اعتبارات دولتی سازمان تربیت بدنی، منابع مالی دیگری شامل اعتبارات سفر مقام معظم رهبری، سفرهای استانی ریاست محترم جمهوری و سازمان منطقه آزاد قشم که برای از بین بردن فقر ورزشی جزیره تخصیص داده اند.

این جزیره در قبل از انقلاب با جمعیتی حدود ‪ ۳۰‬هزار نفر فقط یک استادیوم در شهر قشم داشت و دیگر ساکنان این جزیره هیچ نوع امکانات ورزشی دیگری نداشتند.

علاوه بر ساخت و سازهای ورزشی در چند ساله اخیر که بیش از ‪ ۱۴‬طرح مهم است، طرح جامع ورزش قشم با همکاری سازمان تربیت بدنی، استانداری هرمزگان و منطقه آزاد قشم تهیه شده و بر اساس آن در پنج سال آینده در ‪ ۳۰‬روستا با جمعیت بیش از یک هزار نفر سالن ورزشی ساخته خواهد شد.

اداره تربیت بدنی شهرستان قشم دارای شش کارمند و دو نمایندگی در بخش‌های مرکزی و شهاب این جزیره است. ساختمان جدید این اداره به زودی افتتاح خواهد شد و از اجاره نشینی خلاص می‌شوند.

امکانات ورزشی در حال احداث

بیش از ‪ ۱۰‬مجموعه ورزشی با اعتبار پنجاه میلیارد ریال در حال ساخت (در بهمن 87) در جزیره قشم وجود دارد که بعضی از آنان با اعتبارات از منابع متفاوت به قرار زیر است:

- ساخت خوابگاه ویژه ورزشکاران در شهر قشم با ظرفیت ‪ ۱۵۰‬نفر در سه هزار مترمربع زمین و زیر بنای یک هزار و ‪ ۴۰۰‬متر مربع با هزینه‌ای بالغ بر سه میلیارد ریال که از سال ‪ ۱۳۸۵‬آغاز و در تا پایان بهمن ماه به بهره برداری خواهد رسید.

- احداث سالن چند منظوره ورزشی (فوتسال، والیبال، بسکتبال و هندبال) با زیر بنای یک هزار و ‪ ۲۵۰‬متر و استادیوم ورزشی فوتبال که دارای پیست دو ومیدانی است در منطقه رمچاه در زمینی به مساحت دو هکتار که تا کنون بیش از ‪ ۵۰‬درصد کارهای اجرایی آن انجام شده و تا مرداد سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.

- احداث سالن چند منظوره ورزشی با زیر بنای یک هزار و ‪ ۲۵۰‬متر و استادیوم ورزشی فوتبال در بندر درگهان در زمینی به مساحت دو هکتار که شامل زمین فوتبال، پیست دوومیدانی، رختکن و جایگاه ویژه تماشاگران است.

- احداث سالن چند منظوره ورزشی با زیر بنای سه هزار و ‪ ۷۰۰‬متر و استادیوم پنج هزار نفره شهر قشم که تا بیست هزار نفر قابل افزایش است در زمینی به وسعت ‪ ۱۰‬هکتار و اعتبار بیش از سه میلیارد ریال.

- احداث سالن چند منظوره ورزشی (فوتسال، والیبال، بسکتبال و هندبال) با زیر بنای یک هزار و ‪ ۳۰۰‬متر در روستای سهیلی از توابع شهاب با اعتباری بالغ بر چهار میلیارد ریال که تا کنون بیش از ‪ ۵۰‬درصد کارهای اجرایی آن انجام شده و در سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.

مجموعه ورزشی آزادی به منظور برگزاری هفتمین دوره بازی‌های آسیایی در سال۱۳۵۳، با استانداردهای بین المللی و در مساحت ۴۵۰ هکتار در غرب تهران احداث شد. این مجتمع بزرگ ورزشی علاوه بر قابلیت اجرای اکثر رشته‌های ورزشی‌، مناسب برگزاری جشن‌ها و گردهمایی‌های مختلف سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیر دولتی و هم‌چنین، تشکیل اردوهای ورزشی است‌.

زیر بنای ساختمان‌های این مجموعه ۴۰۰۰۰۰ متر مربع و شامل ۱۴۰ هکتار جنگل‌، ۴۵ هکتار چمن تزیینی و هفت هکتار زمین چمن است‌.

این مجموعه از ۳۷ بخش یا سالن تشکیل شده که در سال‌های اخیر پیست موتور سواری‌، اتومبیل‌رانی‌، مانژ سوارکاری‌، استخر آب درمانی و سونا، خوابگاه تیم‌های المپیک (شماره یک‌)، خوابگاه شماره دو، اقامتگاه ویژه‌، سالن‌های بدن‌سازی و رستوران به آن اضافه شده است‌.

بخش‌های مختلف این مجموعه با موقعیت و مشخصات زیر بنایی آن به شرح زیر است‌.

استادیوم ۱۰۰۰۰۰ نفری‌ که در ضلع شرقی مجموعه قرارداد و گنجایش آن ۹۰۰۰۰ نفر است ‌; ۳۵۰۰۰ نفر در طبقه پایین و ۵۵۰۰۰ نفر در طبقه فوقانی‌. مساحت استادیوم ۱۴۱۰۰۰ متر مربع است‌.

استادیوم دوچرخه سواری‌ در ضلع جنوب غربی استادیوم ۱۰۰۰۰۰ نفری قرار دارد و گنجایش آن ۲۷۰۰ نفر و مساحت آن ۶۵۰۰۰ متر مربع است‌.

سالن ۱۲۰۰۰ نفری‌ در ضلع غربی مجموعه آزادی قرار دارد و گنجایش آن ۷۳۰۰ نفر و مساحت آن نیز ۲۰۰۰۰ متر مربع است‌.

پروژه راهسازی ارائه مدل ارزیابی فنی ـ اقتصادی احداث و بهره‌برداری از آزادراه‌ها و بزرگراه ها 26 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 26

واحد گرگان

عنوان:

پروژه راه‌سازی

ارائه مدل ارزیابی فنی ـ اقتصادی احداث و بهره‌برداری از آزادراه‌ها و بزرگراه ها

استاد:

آقای مهندس گل

دانشجو:

محمدرضا رحیمی

بهار 86

ارائه مدل ارزیابی فنی ـ اقتصادی احداث و بهره‌برداری از آزادراه‌ها و بزرگراه ها

چکیده

انتخاب بهینه مسیرهای مختلف راهی به ویژه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها که به عنوان شریانهای اصلی از دیدگاه کارشناسان نگریسته می‌شوند و علاوه بر این هزینه‌ های هنگفت ناشی از ساخت پروژه‌های راهسازی، این سؤال پراهمیت را که کدام یک از گزینه‌های آزادراه و یا بزرگراه سازی اقتصادی ترند، مطرح می‌کنند. در این مقاله به صورت نظری الگویی را اجزای مربوط به زمان سفر، تصادفات، عوارض و مصرف سوخت ارائه خواهد شد. منافع حاصل از احداث و بهره‌برداری از این دو گزینه (آزاد راه و بزرگراه) به صورت جداگانه در مقایسه با جاده دوخط سنجیده می‌شوند و سپس نتایج به دست آمده از تحلیل منفعت به هزینه (CBA)، بهترین گزینه را از نظر اقتصادی تعیین کنید. برای نیل به این هدف، الگوی فوق به کمک نرم افزار اکسل (Excel) تهیه گردیده است که خروجی‌های آن در قالب یک مثال موردی به طور خلاصه ارائه خواهند شد. بررسی تأخیر در زمان ساخت پروژه‌ها، تغییرات سالیانه رشد ترافیک، تفاوت در هزینه‌های ساخت و مدت اجرای پروژه و نقش آن در اقتصادی بودن طرح از جمله ویژگی‌های این الگوست.

1. مقدمه

شبکه های حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل جاده‌ای اتصال دهنده مراکز مختلف بوده و عامل مهم توسعه، تجارت و ارتباط بین کشورهای منطقه و جهان می‌باشند. یک شبکه حمل و نقل جاده‌ای کارآمد می‌باید از مزایای چون ارزانی، روانی، سرعت، امکان رسیدن به موقع و همخوانی با توسعه پایدار برخوردار باشد. گزینه نهایی با توجه به شرایط زمین، توپوگرافی، محدودیت‌های ترافیکی و زیست محیطی انتخاب می‌شود. در صورتی که بتوان ارزش پولی هزینه های مربوط به یک گزینه را تعیین کرد، معیار اصلی در انتخاب آن گزینه می‌تواند اقتصادی بودن باشد. رشد ترافیک همیشه عامل مهمی در ارتقاء کیفیت راهها بوده است. بهبود کیفیت راهها به ویژه راههای اصلی دو خطه به دو صورت امکان‌پذیر است. در حالت اول توسعه راه اصلی موجود به صورت دو سواره‌رو (جدا کردن خطوط رفت و برگشت) در محورهای شریانی خاص و حالت دوم حفظ راه موجود با شرایط فعلی آن و احداث یک آزادراه جدید حداقل چهارخطه است. این مقاله بر آن است تا الگویی برای انتخاب بهینه یکی از حالت های ذکر شده فوق مبنی بر مشخصات فنی و اقتصادی ارائه کند.

2. ادبیات موضوع

محدودیت منابع در دسترس ایجاب می‌کند که انسان برای بهره‌برداری از آنها روش مناسبی انتخاب گرده و از امکانات موجود با برنامه‌ریزی صحیح استفاده بهینه نماید. یکی از مهم‌ترین فرایندهای برنامه ریزی، ارزیابی چند گزینه انتخاب شده و سایر گزینه‌های کنار گذاشته می‌شوند. هر چه ارزش ریالی اجرای طرح ها افزایش یابد اهمیت ارزیابی اقتصادی آنها نیز بیشتر می‌شود. بر حسب تحقیقات وینفری، سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه در پاریس OECD و رایت هزینه های اصلی حمل و نقل در طبقه‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌شوند که به طور خلاصه در جدول 1 توضیح داده می‌شود.

جدول 1. رده‌بندی هزینه‌ راهها

طبقه‌بندی

مثال

هزینه برنامه‌ریزی، طراحی و اداری

هزینه مشاوره و نظارت

هزینه تعمیرات و عملکرد

عملیات خاکی، روسازی و حریم راه

هزینه کاربری

هزینه سازه‌ای

روسازی، جاروکشی و روشنایی

هزینه عملکرد وسایل

سوخت لاستیک، استهلاک وسیله

هزینه زمان سفر

وسیله ساعت سفر کرده در واحد زمان

هزینه تصادفات

نرخ تصادفات بر واحد هزینه

هزینه محیطی، اجتماعی

صدا، آلودگی هوا، خسارت لغزندگی جاده

ارزیابی اقتصادی گزینه‌های مختلف احداث راه همواره برای پروژه‌های مختلف در کشورهای گوناگون اهمیت داشته است. در مطالعه موردی Wisconsin هدف انتخاب چهار گزینه آزادراه، آزادراه ـ بزرگراه نوع 1 و 2 و راه چهار خطه مورد ارزیابی قرار گرفت. افزایش سود اقتصادی در این مطالعه شامل کاهش زمان سفر و هزینه‌های حمل و نقل کاهش تصادفات بوده است. در این مطالعه موردی ارزش زمان 7 دلار در یک ساعت برای وسیله نقلیه شخصی و کاهش تصادفات مبتنی بر مطالعات انجام شده در اداره راههای آمریکا برآورد شده‌اند. نتایج منافع مربوط به خودروها نشان می‌دهند که آزادراه بیشترین منافع را به علت کاهش زمان سفر و کاهش تصادفات درمقایسه با گزینه های دیگر در بر دارد. مقایسه منافع و هزینه ها برای گزینه های مختلف این مطالعه موردی در جدول 2 انجام شده است.

جدول 2. مقایسه نتایج ارزیابی اقتصادی گزینه‌های مختلف (میلیون دلار)

حالت (الف)

حالت (ب)

حالت (پ)

حالت (ت)

ارزش فعلی خالص کل

846

732

737

481

ارزش فعلی خالص هزینه ها

550

447

334

225

نسبت سود به هزینه‌ها

5/1

6/1

2/2

1/2

سود خالص

296

285

403

256

همان طور که در حدول 2 دیده می‌شود، حالت (پ) با نسبت سود به هزینه بیشتر در اولویت تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد.

یک کار تحقیقاتی در کشور هند برای محاسبه زمان، در راهها انجام شده است. ارزش زمان معمولاً پرهزینه‌ترین عامل در تعیین ارزیابی اقتصادی یک پروژه به شمار می‌آید.

در این کار تحقیقاتی، ارزش زمان برای مسافران و خدمه در دو بخش اقتصادی برای شاغلین و افراد بیکار مورد بررسی قرار گرفته است. ارزش زمان سفر برای یک سواری 5/41 و برای یک اتوبوس 9/538 روپیه در ساعت در نظر گرفته شده است.

همچنین برای کامیونت و کامیون این مبالغ 5/67 و 70 روپیه در ساعت محاسبه شده‌اند.