تحقیق در مورد اسلام

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 13 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

اسلام

اسلام دین یکتاپرستانه و یکی از ادیان ابراهیمی جهان است.[۱] کلمه اسلام که از ریشه «س-ل-م» آمده‌است که دارای معانی متعددی نظیر «تسلیم شدن» می‌باشد. پیروان این دین را مسلمان می‌گویند.[۲] اکنون، اسلام از نظر شمار رسمی پیروان در مکان دوم (پس از دین مسیحیت) جای دارد.[۳]

مسلمانان معتقدند که خداوند قرآن را به محمد از طریق فرشته جبرئیل نازل کرده‌است. مسلمانان بر این باورند که خدا بر بسیاری از پیامبران وحی فرستاده و محمد آخرین آنها است. مسلمانان محمد را اعاده کننده ایمان توحیدی خالص ابراهیم، موسی، عیسی و دیگر پیامبران می‌دانند و معتقدند که اسلام کاملترین و آخرین دین الهی است.

باورها

پذیرش اسلام برای هر فردی با گفتن شهادتین آغاز می‌شود. شهادتین به زبان آوردن دو جملهٔ «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله»، و در مذهب شیعه به اضافه «علی ولی الله» است.این جملات به ترتیب به معنای «شهادت می‌دهم هیچ خدایی جز الله وجود ندارد» و «شهادت می‌دهم محمد پیامبر الله‌است» و «شهادت می‌دهم که علی ولی خداست و شهادت می‌دهم که علی حجت خداست» هستند.[نیازمند منبع]

مسلمانان بر این باورند که خدا پیام خود را از راه وحی بر محمد و پیامبران دیگر از قبیل آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی فرو فرستاد. همه مسلمانان بر این باورند که محمد، آخرین پیامبر خدا و مکمل همهٔ آنها است؛ در نتیجه، سخنان او و کتابش تا روز قیامت برای بشریت وجود دارند. مسلمانان بر این باورند که بخش‌هایی از کتاب‌های تورات و انجیل فراموش شده‌اند، اشتباه تفسیر یا نوشته شده‌اند یا توسط دنباله‌روان آنها تحریف گشته‌اند، در نتیجه پیام اصلی آنها از بین رفته‌است. آنها با باور به این مساله، معتقدند که قرآن به عنوان آخرین کتاب وحی شده به انسان‌ها برای تصحیح آن کتاب‌ها نازل شده‌است.[۶]

باور مسلمانان بر آن است که دین خدا در اصل از آدم تا محمد یکی بوده و این اصول در قرآن گردآمده‌اند. متون اسلامی این طور بیان می‌کنند که یهودیت و مسیحیت مشتقاتی از تعالیم ابراهیم بوده و در نتیجه جزو دین‌های ابراهیمی به شمار می‌آیند. قرآن، از یهودیان و مسیحیان (و گاهی اوقات دیگر معتقدان) به صورت «اهل کتاب» یاد می‌کند.[۷]

نام خدا

الله نام ویژهٔ خدای یکتا در قرآن و نوشتارهای اسلامی است. با این حال فارسی‌زبانان معمولاً از واژهٔ خدا استفاده می‌کنند. البته خدا در قرآن نام‌های زیادی مانند غفور، رحمان، رحیم، اوّل، آخر، کبیر، مجید و… داردخداوند در اسلام به زبان اصلی که همان زبان عربی فصیح( زبان قرآن ) است ۱۰۰۱ نام دارد که یک نام خداوند نام اعظم می‌باشد و بسیاری از مسلمانان درجه اول آرزوی دانستن این نام را دارند . بیشتر اسامی خدا در اسلام، نشان‌دهندهٔ برتری مطلق است و در ساختار این نام‌ها، معمولاً صفت‌های عالی به‌کار رفته‌اند.

مذهب‌ها و زیرشاخه‌ها

مسلمانان به دو مذهب عمده شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دو فرقه دارای انشعاباتی هستند. به عنوان مثال صوفی گری در میان شیعه و سنی وجود دارد.

شیعه

شیعیان بر این عقیده‌اند که امام و جانشین پیامبر اسلام از طریق نصّ شرعی تعیین می‌شود، و امامت علی، نخستین امام شیعیان و دیگر امامان شیعه نیز از طریق نص شرعی ثابت شده‌است. اصول دین در تشیّع پنج‌گانه‌است و علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد، به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند.

مهم‌ترین مذاهبی که از شیعه منشعب شده‌اند، عبارت‌اند از دوازده‌امامی،

مقاله مباحث اسلام درمورد جهیزیه

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

مباحث اسلام درمورد جهیزیه

تهیه جهیزیه از اموری است که به عرف هر جامعه بستگی دارد و این که اسلام در این باره نظر خاصی داشته باشد مابا آن برخورد نکرده‏ایم. فقط آنچه هست جریان ازدواج حضرت امیر(ع) و حضرت فاطمه(س) است که به نقلی درجریان خواستگاری حضرت رسول(ص) به حضرت امیر(ع) امر فرمودند که زره خود را کابین فاطمه(ص) قرار بده وبعد آن را که 500 درهم ارزش داشت فروختند و بهای آن را خدمت پیامبر(ص) آوردند.

رسول گرامی اسلام(ص) مقداری از آن را به بلال دادند و فرمودند با این پول برای دخترم بوی خوش بخر وباقیمانده را به بعض اصحاب سپردند و فرمودند آنچه را دخترم بدان نیازمند است آماده ساز که فهرست جهیزیه حضرت در امالی شیخ طوسی(ره) مذکور است.

جهیزیه یا جهاز به دارایی و مالی گفته می‌شود که عروس در هنگام ازدواج به خانهٔ مشترک می‌برد. در حالت کلی جهیزیه می‌تواند شامل پول، جنس و یا مِلک باشد. در برخی جوامع، جهیزیه بیشتر شامل اسباب و لوازم خانه‌است.

در عرف و فرهنگ عامه، جهاز مفصل موجب احترام بیشتر عروس می‌شود. جهاز یا جهیزیه در ایران معمولاً شامل سرویس کامل اثاثیه مورد نیاز برای یک زندگی دو یا سه نفره است. رسم تهیه جهاز قدمت بسیار زیاد دارد. فاطمه، همسر علی بن ابیطالب با خود جهیزیه به خانه همسرش برد. عایشه دختر ابوبکر، بازیچه‌های خویش را نیز به خانه پیامبر اسلام برد

سیره ی رسول اکرم (ص) و ازدواج حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع)

آن چه از سیره ی معصومان علیهم السلام به دست می آید نشان می دهد که مهریه ی بانوی دو عالم 50 درهم قرار داده می شود و این مبلغ به عنوان سنت مقرر می گردد (مهریه ی هر یک از همسران حضرت رسول (ص) این میزان قرار می گیرد) و نکته ی مهم این است که حضرت علی (ع) زره خویش را می فروشند و پول آن را نزد رسول اکرم (ص) می آورند و حضرت این مبلغ را به سه قسمت تقسیم می فرمایند: یک سوم خرید لوازم زندگی (جهیزیه)، یک سوم برای خرید عطر و ثلث آخر را نزد ام سلمه به امانت می گذارند تا هنگام نزدیک شدن شب عروسی به عنوان مساعدت و کمک، صرف مخارج ولیمه ی عروسی گردد (15) و این ها همه نشان می دهد که مهریه حالت نقد دارد . هم چنین در صورت استطاعت مالی، کمک پدر عروس و عروس به تهیه ی لوازم زندگی امری پسندیده است به شرطی که بر اساس سیره ی فاطمی (س) از هر گونه تجمل گرایی در این زمینه پرهیز گردد و ضروریات زندگی منظور گردد .

در پایان یادآور می شویم کمک و مساعدت به داماد از طریق تهیه ی برخی لوازم زندگی نباید به عنوان وظیفه و تکلیف برای زن تلقی گردد و باید هرگونه فشاری، با این ذهنیت که این کمک اختیاری و ارادی است، از دختر و خانواده ی او برداشته شود . امید است که جوانان با تاسی به

سیره ی علوی و منش فاطمی همیشه راه اعتدال را در مسیر زندگانی دنیوی بپویند و از آسیب های افراطها و تفریطها مصون بمانند .

در اسلام، ریاست خانواده با شوهر بوده و از توابع این ریاست، دادن نفقه از جانب مرد به همسرش می باشد . در ازدواج دایم، این تکلیف از قانون شرع نشات می گیرد و ریشه ی قراردادی ندارد، (7) بنابر این طرفین نمی توانند ضمن عقد، یا قبل و یا بعد از آن این تکلیف را از مرد ساقط کنند . در نتیجه نفقه ی زن از جمله دیون مرد به شمار می آید . (شرح مفصل آن در کتب حقوقی و فقهی وجود دارد) . اما مطلب مورد نظر ما در این بحث، مصادیق نفقه و حدود آن می باشد . به موجب ماده 1107 قانون مدنی «نفقه عبارت است از مسکن، البسه و غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن و یا احتیاج او به واسطه ی مرض و یا نقصان اعضا» . بنابراین «در تعریف نفقه ی زن می توان گفت تمام وسایلی است که زن، با توجه به درجه ی تمدن و محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود، بدان نیازمند است » (8) هم چنین «مرد در قبال زندگی زناشویی موظف و مکلف است تمام وسایل زندگی زن را از هر حیث، مهیا و فراهم سازد و برای زن، از این حیث، هیچ گونه وظیفه ای در شرع مقدس اسلام تعیین نگردیده است و حتی درباره ی اثاثیه ی خانه و متاع مربوط به وسایل زندگی نیز بر عهده ی زن چیزی مقرر نشده است » . (9) حال اگر دختر بنا بر قوانین عرف، در صورت تمکن و استطاعت مالی، اثاثیه ای را به عنوان جهاز و به قصد مشارکت و یاری شوهر با خود به خانه ی همسرش ببرد به نحوی قسمتی از نفقه به خواست دختر مهیا می گردد که «شوهر هیچ گونه دخالتی از لحاظ تصرف در جهیزیه ی مزبور جز با اجازه ی زوجه نداشته و نخواهد داشت و جهاز مزبور از حقوق اختصاصی زوجه می باشد» .

اما اگر زوجه به هر دلیل، مثلا عدم تمکن مالی و یا عدم تمایل به اجرای این قانون عرفی نتوانست و یا نخواست وسیله ای به عنوان جهیزیه به خانه شوهر ببرد، جایگاه این وسایل در نفقه محفوظ است و مرد مکلف به تهیه ی آن است و میزان آن را عرف جاری تعیین می نماید و کلیه ی قوانین مربوط به نفقه در مورد جهیزیه به عنوان جزیی از آن جاری است، یعنی همین نفقه ی زن بر نفقه ی اقارب مقدم است . (11) و در حال ورشکستگی و اعسار مرد نیز جزو دیون ممتاز است (12) و البته در مورد حقی که زن بر این گونه اشیا پیدا می کند، معیار، اراده ی شوهر و حکم عرف است . خانه و اثاث منزل را مرد به زن خود نمی بخشد بلکه فقط اجازه ی استفاده در آن را می دهد . در تمام موارد فوق، نفقه ضمانت اجرایی کیفری نیز دارد . بر اساس قانون

تحقیق درباره، اجراى احکام و اصول سیاسى اسلام

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 29

اجرای احکام و اصول سیاسی اسلام

پژوهش حاضر با هدف بیان مفهوم و سازوکارهاى تحقق عدالت اجتماعى تدوین شده است. در این پژوهش، نخست مفهوم عدالت ذیل چهار بُعد مورد بررسى قرار گرفته است تا تصویرى ملموس‏تر از عدالت حاصل آید و سپس سازوکارهاى تحقق عدالت اجتماعى با هدف تحقق ابعاد تعریف شده براى عدالت، علاوه بر سطح کارگزاران، در عرصه‏هاى سیاسى، اقتصادى و فرهنگى بحث شده است.

واژه‏هاى کلیدى: عدالت، برابرى، توازن، قانون‏مندى، عدالت سیاسى، اقتصادى و فرهنگى.

اجراى احکام و اصول سیاسى اسلام، هدف اصلى نظریه‏پردازى‏هاى سیاسى است. تأملات نظرى درباره مفاهیمى چون عدالت، آزادى، برابرى، جامعه مدنى و ... هنگامى مورد قبول و مؤثر واقع مى‏شود که با در نظر گرفتن شرایط اجتماعى، فرهنگى، سیاسى و اقتصادى جامعه، زمینه‏هاى اجرا و عملى شدن بیشترى براى آنها فراهم شود. بى‏تردید، هدف از تولید علم و نظریه‏پردازى در جامعه کنونى ایران، رفع مشکلات نظرى براى شفاف شدن مسیر عمل است. پژوهش حاضر نیز به بیان شاخص‏ها و ابعاد عینى‏تر عدالت اجتماعى براى بالا بردن توان عملى و اجرایى آن در جامعه مى‏پردازد. وقتى تصویر ذهنى کارگزاران از عدالت اجتماعى شفاف‏تر گردد، مى‏توان به تحقق عدالت در جامعه امیدوار شد.در این پژوهش نخست به ابعاد، مؤلفه‏ها و شاخص‏هاى عدالت اجتماعى اشاره شده است و در ادامه، سازوکارهایى که به تحقق این ابعاد یارى مى‏رسانند، در سه بُعد سیاسى، اقتصادى و فرهنگى مورد بررسى قرار گرفته‏اند. عدالت فردى و شخصى نیز به عنوان بُعدى مجزا در کنار سه بُعد فوق مطرح شده است، گر چه مى‏توان آن را در ذیل عدالت فرهنگى، سیاسى و اقتصادى نیز بیان کرد.در مورد عدالت اجتماعى پژوهش‏هاى بسیارى صورت گرفته و هر اندیشمندى به اقتضاى بحث خود تعریفى از آن را ارایه داده است، با این حال هر تعریف تنها گوشه‏اى از مفهوم عدالت را روشن مى‏کند. نگارنده با توجه به این مسئله، سعى کرده به ابعادى از عدالت که به نظر مى‏رسد در نیل به مفهومى روشن‏تر و کامل‏تر از عدالت یارى مى‏رساند، اشاره نماید.

الف) مفهوم و ابعاد عدالت اجتماعى‏

1-برابرى و مساوات‏

برابرى از مهم‏ترین ابعاد و بلکه اصلى‏ترین معناى عدالت است. معناى برابرى این است که همه افراد صرف نظر از ملیت، جنس، نژاد و مذهب، در إزاى کار انجام شده از حق برابر به منظور استفاده از نعمت‏هاى مادى و معنوى موجود در جامعه برخوردار باشند.2 مبناى برابرى این است که: «انسان‏ها به حسب گوهر و ذات برابرند... و از این نظر، دو گونه یا چند گونه آفریده نشده‏اند».3 یا به فرمایش رسول اکرم‏صلى الله علیه وآله: «الناس کأسنان المشط؛4 مردم مثل دانه‏هاى شانه هستند». اما آیا برابرى ذاتى انسان‏ها سبب برابرى آنها در همه زمینه‏ها مى‏باشد؟ و آیا تفاوت استعدادها و شایستگى‏هاى افراد باعث نابرابرى آنها با سایرین نمى‏شود؟ارسطو برابرى را در لحاظ نمودن افراد در برخوردارى از ثروت، قدرت و احترام مى‏داند و معتقد است باید با هر کس مطابق با ویژگى‏هایش برخورد کرد.5 از طرف دیگر، عده‏اى برپایى مساوات عادلانه را در دادن میزان آزادى، معقول مى‏دانند تا میدان براى فعالیت کلیه افراد فراهم گردد:به موجب این که مقدار فعالیت‏ها و کوشش‏ها یکسان نیست، اختلاف و تفاوت به میان مى‏آید: یکى جلو مى‏افتد و یکى عقب مى‏ماند؛ یکى جلوتر مى‏رود و یکى عقب‏تر... به عبارتى، معناى مساوات این است که هیچ ملاحظه شخصى در کار نباشد.6برابرى اجتماعى در سه عرصه سیاسى، فرهنگى و اقتصادى نمود مى‏یابد. بسط و توضیح هر یک از این موارد در قسمت‏هاى مربوط به عدالت سیاسى، اقتصادى و فرهنگى بیان خواهد شد.

2-قانون‏مندى‏

قانون مجموعه مقرراتى است که براى استقرار نظم در جامعه وضع مى‏گردد. کارویژه اصلى قانون، تعیین شیوه‏هاى صحیح رفتار اجتماعى است و به اجبار از افراد مى‏خواهد مطابق قانون رفتار کنند. طبق اصول جامعه شناختى، فردى بهنجار تلقى مى‏شود که طبق قوانین جامعه رفتار نماید. اما آیا متابعت از هر قانونى سبب متصف شدن افراد به صفت عدالت مى‏گردد؟در پاسخ باید گفت که هر قانونى توان چنین کارى را ندارد. قانون در صورتى تعادل‏بخش است که خود عادلانه باشد و عادلانه بودن قانون به این است که منبع قانون، قانون گذاران و مجریان آن عادل باشند. تنها در چنین صورتى است که قانون‏مندى افراد سبب عادل شدن آنها مى‏گردد. قانون علاوه بر عادلانه بودن باید با اقبال عمومى مردم نیز مواجه شود که البته وقتى مردم منبع قانون را قبول داشته باشند و به عدالت قانون‏گذاران و مجریان آن اعتماد یابند، قانون را مى‏پذیرند و به آن عمل مى‏کنند.در جامعه دینى که اکثریت آن را مسلمانان تشکیل مى‏دهند، قانون حاکمْ قانون اسلام است، زیرا منبع آن را مردم پذیرفته‏اند، لذا قانون مى‏تواند امر و نهى کند و عمل به آن عادلانه است. به طور کلى، هماهنگى مستمر انسان با هنجارهاى اجتماعى و سنن و آداب منطقى جامعه، از مظاهر عدالت انسانى است و فرد را جامعه‏پسند و استاندارد معرفى مى‏کند.7 علامه محمدتقى جعفرى در این مورد مى‏نویسد:زندگى اجتماعى انسان‏ها داراى قوانین و مقرراتى است که براى امکان‏پذیر بودن آن زندگى و بهبود آن وضع شده‏اند، رفتار مطابق آن قوانین، عدالت و تخلف از آنها یا بى‏تفاوتى در برابر آنها، ظلم است.8

3- اعطاى حقوق‏

منظور از حق، امتیاز و نصیب بالقوه‏اى است که براى شخص در نظر گرفته شده و بر اساس آن، او اجازه و اختیار ایجاد چیزى را دارد یا آثارى از عمل او رفع شده و یا اولویتى براى او در قبال دیگران در نظر گرفته شده است و به موجب اعتبار این حق براى او، دیگران موظف‏اند این شئون را محترم بشمارند و آثار تصرف او را بپذیرند.9طبق تعریف مذکور، عدالت زمانى تحقق مى‏یابد که به حقوق دیگران احترام گذاشته شود و اجازه و اختیار و یا تصرفى که حق فرد است، به او داده شود و از تجاوز به حقوق فرد پرهیز گردد. حق در معناى ذکر شده به معناى آن چیزى است که باید باشد - چه تا به حال رعایت شده باشد و چه نشده باشد10 - نه به معناى آن چه که هست.هر چیزى در جامعه داراى حق است و تعادل اجتماع هنگامى میسر مى‏گردد که این حقوق مراعات شود؛ براى مثال، یکى از بزرگ‏ترین حقوقى که افراد بشر دارند، حق تعیین سرنوشت است، حال اگر به دلایلى این حق از انسان سلب گردد به عدالت رفتار نشده است. براى اجراى خوب این بُعد از عدالت اجتماعى، کارهایى باید صورت گیرد: نخست، باید حقوق، اولویت‏ها و آزادى‏هاى افراد معین و مشخص شود؛ دوم، جایگاه صحیح این حقوق تعیین گردد و سوم، این حقوق به درستى و از سوى افراد و مراجع ذى‏صلاح مراعات شود. همه افراد به شناخت حقوق متقابل خود با دیگران ملزم‏اند. سعادت و کمال هر انسانى در گرو شناخت و مراعات حقوقى است که بر گردن اوست.

5-توازن‏

تحقیق در مورد تاریخ اسلام 45 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 69 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

هدف از درگیری‌ها چه بود؟

هدف رسول خدا از درگیری ها و اعزام سریّه‌ها به قریش، وارد آوردن فشار بر آنها بود. او می خواست بدین ترتیب آنها را متوجه سازد که مصلحتشان اقتضا می کند با مسلمانان از در مسالمت و تفاهم درآیند تا دشمنی و کینه از میان برخیزد و مسلمانان در کار دین خویش آزاد باشند و مکیان نیز از امنیت راه ها مطمئن شوند، زیرا قریشیان برای امنیت این راه‌ها قرن ها کوشیده بودند و این موضوع برایشان بسیار اهمیت داشت؛ ولی از طرفی رفتار متقابل مسلمانان نیز طبیعی است، چرا که آنان فقط به جرم اینکه می گفتند: «خدا یکی است»، دائماَ با کرشکنی ها و سختگیری های اشراف مکّه مواجه بودند. قریشیان آنها را از خانه ودیارشان رانده و اموالشان را مصادره کرده بودند. وجود همین مسائل بود که مسلمانان را ناگزیر می کرد تا راه تجارت این شهر را ببندند و امنیت آن را مختل سازند.

هدف دیگر این درگیری‌ها، خاضع و مطیع کردن طوایف نامسلمان اطراف و جلب آنها به اسلام بود. ولی از برخوردهای مسلمانان، با قریش مشرک، نتیجه مورد نظر گرفته نمی شد. علت این بود که جاسوسانی در داخل مدینه وجود داشتند. آنها را تصمیم پیغمبر (ص) آگاه می شدند و قبل از حرکت نیروی مسلمانان. خود را به کاروان می رساندند و آنان را از خطری که در پیش داشتند، آگاه می کردند. کاروان هم یا مسیر خود ر اتغییر می داد و یا در رفتن شتاب می کرد.

بحثی دربارة جهاد اسلامی

پیکاری که مسلمانان به دستور خداوند با مشرکان داشتند، اصطلاحاَ «جهاد» نامیده می شود. جهاد از واژه های آشنای قرآنی است که شرط اساسی ایمان و تنعم در بهشت جاویدان، و میزان و معیار درجه بندی اعتبارات در جامعه اسلامی معرفی شده است. اگر چه جامعه اسلامی بر می گردد. در فرهنگ اسلامی کسی که در راه جهاد به هلاکت می رسد، «شیهد» نامیده می شود. او مرده نیست، بلکه زنده ای است که پیش خدا روزی می برد.

کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندارید، بلکه به نزد خدای خود زنده اند و روزی می برند؛ و لکن شما آن را درک نمی کنید.

شهید با ایثار خون در پیکر جامعه، خون تازه ای را به جریان می اندازد. جایگاه رفیع شهید در بهشت تضمین شده است. از پیامبر(ص) پرسیده شد: چرا از شهید در عالم برزخ سئوال نمی شود؟ حضرت فرمود: همان برق شمشیر که بالای سر او درخشید، بریا آزمایش و سؤال او کافی است. در قرآن قتال به گونه ای مختلف روا شمرده شده است و این جنگ ها را در طول ده سال نخست هجری به صورت غزوات و سرایای فراوانی، جهت دفاع از کیان اسلام یا به صورت درگیری تهاجهی بر ضد مشرکان مشاهده می کنیم. آیات متعددی از قرآن، رواشمردن جنگ های اسلامی و موارد آن را بیان کرده است که به آنها اشاره می شود:

نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام 30 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 32

<<نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام>>

کلمه نخست

از جمله اموری که شایسته است در جوامع اسلامی، بویژه ایران مورد توجه قرار گیرد و با قوت رواج یابد، احیای سنت حسنۀ وقف است که به نوبۀ خود میتواند حلالّ بسیاری از مشکلات جامعه باشد.

سنت پسندیده وقف ریشه در تاریخ صدر اسلام دارد و اولین واقف در اسلام و مشوق وقف، شخص پیامبر (ص) بوده است و پس از آن بزرگوار، اهلبیت (ع) و اصحاب آن بزرگواران بوده اند و تا به امروز همچنان به عنوان یک سنت نیکو، سیره مستمر مسلمین و مومنین بوده است و امروز بر عالمان و آگاهان جامعه بویژه خطبای محترم جمعه فرض است که در بنای جامعه نوین اسلامی، به برکت انقلاب اسلامی مان به تجدید حیات این سیره نیکو بپردازند که با گسترش فرهنگ وقف در جامعه، بسیاری از معضلات اجتماعی در اشکال گوناگون آن حل خواهد شد و در زدودن گرد و غبار فقر و محرومیت و تالیف قلوب و برداشتن یا تقلیل فاصله طبقاتی تاثیر بسزائی خواهد گذاشت.

 .تعریف وقف

وقف که از جمله عبادات و از صدقه جاریه است، در لغت به معنی ایستادن (1) و در اصطلاح فقهی به معنی حبس عین ملکی است بر ملک خدای تعالی که ملکیت از مالک ملک به خداوند منتقل میشود(2)

مرحوم محقق حلی میفرماید : وقف عقدی است که ثمره آن حبس کردن اصل و رها کردن منفعت آن است. (3)

صاحب جواهر می فرماید: الوقف عقد ثمرته تحبیس الاصل و اطلاق المنفعه. (4)

وقف نوعی عقد است که ثمره آن حبس مال است و رها کردن منفعت آن .

بعبارتی دیگر : ماندن اصل مال و جابجائی منفعت آن، تا مردم از منافعش بهره مند شوند.

به عبارت دیگر : وقف یعنی رقبه شئی را نگهداشتن و منفعت آن را آزاد کردن است.

1-منتهی الارب

2-لغتنامه دهخدا ذیل ماده وقف

3-شرایع الاسلام

4-جواهر الاکلام/ج28/ص2

شیخ طوسی می فرماید : وقف"تحبیس الاصل و تسبیل المنفعة" است (1)

بنابراین وقف شرعا تحبیس است یعنی اصل آن نه قابل خرید و فروش است و نه به ارث برده میشود و نه قابل هبه و بخشش است و نه به رهن و اجاره و عاریه و از این قبیل ... داده میشود ( الا ما خرج بالدلیل ) و تسبیل المنفعه یعنی صرف کردن مال وقفی در جهتی که واقف تعیین کرده است که همان راه خداست. چنانکه معصوم (ع) می فرماید : الوقف علی حسب ما یشرط الواقف (2)

.مشروعیت وقف

وقف، نزد تمام مذاهب اسلامی ( از امامیه و اهل سنت عموما ) جایز است دلیل همه آنها در جواز وقف، قرآن و سنت است.

از جمله آیات قرآن، آیه های ذیل است که می فرماید:

لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون.(3)

المال و البنون زینة الحیوة الدنیا و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر املاء.(4)

که در این آیات به انفاق و انجام آیات صالح پایدار و ماندگار توصیه و ترغیب شده و وقف کردن هم انفاق است و از بهترین اعمال شایسته ماندگار و جاوید.

و اما مشروعیت وقف با تمسک به سنت به استناد سیره عملی و احادیث شریف، نبوی است که از جمله پیامبر (ص) در ترغیب به وقف فرمود:

حبّس الاصل و سبّل المنفعه (5)

یعنی اصل آن را حبس کردن و منفعتش را در راه خدا آزادنما.

و حدیث نبوی دیگر که فرمود:

اذا مات الانسان انقطع عمله الامن ثلاثة : صدقة جاریه او علم ینتفع به او ولد صالح یدعواله.(6)

بسیاری از فقها از جمله شهید اول، وقف را صدقه جاریه می دانند (7) که دارای اجری مستمر است.

.اقسام وقف

وقف به اعتبار موقوف بر دو قسم است:

الف: وقف عام

ب: وقف خاص

1-مبسوط/ج3/کتاب الوقف

2-خلاف، شیخ طوسی/ص329

3-آل عمران/92

4-کهف/46

5-المستدرک/ج2/ص511

6-نهج الفصاحه/ص182

7-لمعه/کتاب الوقف