لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 6
روش تدریس حروف ناخوانا برای خردسالان
هدف: همان هدفی است که از تدریس حروف ناخوانا برای بزرگسالان داشتیم و انتظارات میباشد. مقدّمه: در بررسی موارد حروف ناخوانا در قرآن و سهولت آموزش آنها برای خردسالان به این نتیجه رسیدیم که پنج مورد از هفت مورد را تحت عنوان حروف ناخوانای «والی» در قرآن (که نشانه آنها نداشتن علامت بود) و دو مورد دیگر را تحت عنوان تبدیل صداهای کشیده به کوتاه مطرح میکنیم. در این تقسیمبندی جدید، موارد حروف ناخوانا را به ترتیب «و، ا، ل، ی» میآوریم، برای این مقصود پنج مورد را بر این اساس مورد بررسی دوباره قرار میدهیم. حرف «واو»: حرف واو در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود. حرف «الف»: حرف الف در سه مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و سوّم «الف جمع» و پنجم «همزه وصل» موجود بود. حرف «لام»: حرف لام تنها در مورد ششم «لام «ال» تعریف نزد حروف شمسی» موجود است. حرف «یاء»: حرف یاء در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود. مراحل تدریس 1 ـ از کلمات فارسی که دارای حرف ناخوانا باشند برای طبیعی جلوه دادن این امر کمک میگیریم. 2 ـ حروف ناخوانا در قرآن را تحت عنوان «حروف والی» معرّفی میکنیم و مشخّصة آنها را بیان میکنیم. 3 ـ موارد حروف ناخوانا به ترتیب حروف «و، ا، ل، ی» را معرّفی میکنیم. 4 ـ روی کلماتی که دارای آن مورد از حروف ناخوانا باشد تمرین میکنیم. 5 ـ روی آیاتی که دارای آن مورد از حروف ناخوانا باشد تمرین میکنیم. روش تدریس همانند روش بزرگسالان برای طبیعی جلوه دادن حروف ناخوانا در نگارش قرآن، از کلمات فارسی که دارای حرف ناخوانا باشد استفاده میکنیم و پس از آن، حروف ناخوانا در قرآن را معرّفی میکنیم. معلّم: در قرآن به چهار حرف «و، ا، ل، ی» برمیخوریم که هرگاه علامت نداشتند خوانده نمیشوند. هروقت بی علامتند زدست مردم راحتند هروقت با علامتند گرفتار قرائتند برای این که این چهار حرف، در ذهنتان بماند با آنها کلمه «والی» ساختهاند. بَه بَه ببین چه عالیه چون از حروف والیه نوشته میشه خونده، نمیشه برای آشنایی کامل با آنها در قرآن، موارد هر یک را به ترتیب میآوریم، اوّلین حرف کلمه «والی»، «واو» است، امروز میخواهیم با موارد «واو ناخوانا» در قرآن آشنا شویم (عنوان موارد واو ناخوانا را روی تابلو مینویسیم). موارد واو ناخوانا معلّم: هرگاه روی حرف «واو»، «همزه» قرار گیرد «ؤ» در این صورت و او خوانده نمیشود و در حکم پایه و کرسی برای حمزه خواهد بود و علامت موجود روی آن مربوط به خود همزه است، مانند: مُؤْمِنْ، تُؤْتی، باؤُو چند مثالِ اوّل را نخست بدون حرف واو مینویسیم و بعد از خواندن آن، واو را با توضیحات لازم اضافه میکنیم، به عنوان مثال: معلّم: این کلمه را «مُئـْ مِنْ» باهم بخوانید. دانش آموزان: مُئـْ مِنْ. معلّم: این واوی که به این کلمه اضافه میکنم «مُؤْمِنْ» هیچ علامتی ندارد، آیا خونده میشود؟ دانش آموزان: خونده نمیشود. معلّم: حالا باهم بخوانید. دانش آموزان: مُئـْ مِنْ. معلّم: در این کلمه چه حرفی خوانده نشد؟ دانش آموزان: واو. معلّم: چرا خوانده نشد؟ دانش آموزان: علامت ندارد. معلّم: بله، این «واو» چون علامت ندارد خوانده نمیشود و در این جا حکم پایه و کرسی برای همزه دارد واز حروف «والی» به حساب میآید. چند کلمه دیگر به همین روش مثال میزنیم، سپس برای آشنایی بیشتر، روی کلمات و آیاتی که دارای مورد فوق باشد تمرین میکنیم و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان یاد گرفتهاند، مورد دیگر واو ناخوانا را معرّفی میکنیم. معلّم: یکی دیگر از موارد واو ناخوانا در قرآن وقتی است که بعد از صدای کشیدة فتحه «ـ»، حرف «واو» قرار گیرد و هیچگونه علامتی هم نداشته باشد. در درس صدای کشیدة فتحه گفتیم که صدای کشیدة فتحه چند شکل دارد؟ دانش آموزان: دو شکل «ا،ـ». معلّم:بعضی وقتها پس از شکل دوّم صدای کشیده فتحه «ـ» حرف واوی قرار میگیرد و هیچگونه علامتی هم ندارند، در این صورت این واو خوانده نمیشود، مانند: صَلوةُ ، حَیوةُ ، زَکوةُ برای چند مثالِ اوّل همانند روش پایه همزه عمل میکنیم (نخست واو را نمینویسیم و بعد از خواندن کلمه، واو را با توضیحات مذکور اضافه میکنیم) سپس برای آشنایی بیشتر روی کلمات و آیات قرآنی که دارای مورد فوق باشد تمرین میکنیم، و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، تکلیف منزل را مشخّص میکنیم. موارد الف پیش از تدریس موارد الف، نخست از درس گذشته تمرین میکنیم و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، درس جدید را آغاز میکنیم. معلّم: همه با موارد «واو» ناخوانا در قرآن آشنا شدیم، امروز میخواهیم با موارد الف ناخوانا آشنا شویم، یکی از موارد الف ناخوانا، الفی است که پایه و کرسی همزه قرار گیرد، در این صورت الف خوانده نمیشود، و علامت موجود روی آن مربوط به خود همزه است، مانند: سَأَلَ، أَخَذَ، أَنْشَأْنا مثالها را مانند سابق، نخست بدون الف و سپس الف را با توضیحات مذکور اضافه میکنیم، پس از تمرین روی کلمات، آیات را تمرین میکنیم و بعد از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، مورد دیگر الف ناخوانا را بیان میکنیم. دو مورد دیگر برای الف باقی ماند. یکی «الف جمع» ودیگر «همزه وصل»، برای پرهیز از اصطلاحات عربی، آن دو را بر این گونه معرّفی میکنیم: هرگاه الف در وسط (تا شامل همزه وصل شود) و یا آخر کلمه (تا شامل الف جمع شود) قرار گیرد و علامتی هم نداشته باشد، خوانده نمیشود. (دیگر کاری به نحوة خواندن همزه وصل در ابتدای کلمات نداریم. بعد از یادگیری ساده خوانی در بحث روانخوانی قرآن، آن را آموزش میدهیم(. معلّم: اضافه بر مورد فوق که الف پایه و کرسی برای همزه بود، هرگاه الفی در وسط یا آخر کلمه قرار بگیرد و علامتی هم نداشته باشد خوانده نمیشود، مانند: وَاضْرِبْ، نَصَرُوا، وَاذْکُرِاسْمَ روی کلمات و سپس روی آیات تمرین میکنیم و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، تکلیف منزل را مشخّص میکنیم. مورد لام برای لام یک مورد بیشتر نداریم و آن وقتی بود که بعد از «لام»، «حروف شمسی» باشد، با توجّه به این که خود «لام» در نگارش علامتی ندارد و در عوض «حروف شمسی» بعد از آن همه «مشدّد» میباشند، نیازی به معرّفی «الف و لام تعریف» و «حرف شمسی و قمری» نیست و میتوانیم آن را این گونه ساده کنیم: هرگاه «لام» در نگارش علامتی نداشت خوانده نمیشود و در عوض حرف بعد از آن با علامت «تشدید» خوانده میشود و با آوردن چند مثال برای حروف شمسی و قمری تفاوت آن دو را در تلفّظ و علامت گذاری عملاً نشان میدهیم. موارد یاء فقط دو مورد دربارة «یاء» داشتیم یکی مربوط به پایه و کرسی برای همزه و دیگری پایه و کرسی الف مدّی، پس از تمرین از درس قبل و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، این دو رابه ترتیب توضیح میدهیم و تمرین میکنیم. معلّم: امروز میخواهیم با موارد آخرین «حرف ناخوانا» که «یاء» باشد. آشنا شویم، در قرآن به دو مورد بر میخوریم که حرف «یاء» نوشته شده ولی خوانده نمیشود، یکی آن جاهایی که «پایه و کرسی برای
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 24
عنوان:
راز حروف مقطعه در قرآن
حروف مقطعه در آغاز سورههای قرآن چه معنایی دارد؟
برخى از سوره هاى قرآن کریم با حروفى آغاز مى شود که آن حروف چون ناپیوسته قرائت مى شود، به حروف مقطعه موسوم شده است .
تبیین این حروف از آغاز تاریخ تفسیر تا کنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و در تحلیل آن دو راه پیموده اند: برخى آن را راز و رمزى میان خداى سبحان و رسول اکرم (صلى الله علیه وآله ) دانسته و از این رو آن را غیر قابل تفسیر مى دانند و گروه دیگر که بیشتر مفسران و قرآن شناسان هستند،برآنند که این حروف نیز مانند سایر آیات قرآن گرچه معرفت اکتناهى آن میسور نیست ، لیکن تفسیرپذیر است .
اینان در تفسیر حروف مقطعه قرآن آراى گوناگونى دارند که چون رو در روى یکدیگر نیست ، اگر آن آرا با دلیل معتبر اثبات شود، همه آنها قابل پذیرش است ؛ گرچه زمینه فحص و ارزیابى نهایى درباره حروف مقطعه همچنان وجود دارد و شاید در مناسبتهاى دیگر مطرح شود.
تفسیر
ویژگیهاى حروف مقطعه
از آغاز تاریخ تفسیر قرآن کریم تا کنون تفسیر حروف مقطعه همواره اهتمام مفسران را به خود مشغول داشته و افزون بر آنچه در کتب تفسیر آمده ، درباره آن کتابها و رساله هاى مستقلى نیز نگاشته اند. حروف مقطعه داراى ویژگیهایى است که لازم است پیش از ورود به بحث تفسیرى با آنها آشنا شویم :
1- این حروف از مختصات قرآن کریم است و در سایر کتابهاى آسمانى مانند تورات و انجیل سابقه ندارد.
2- این حروف اختصاص به سوره هاى مکى یا مدنى ندارد؛ زیرا در 27 سوره مکى و در دو سوره مدنى آمده است .
3- بیست و نه سوره اى که داراى حروف مقطعه است به ترتیب ، عبارت است از سوره هاى : بقره ، آل عمران ، اعراف ، یونس ، هود، یوسف ، رعد، ابراهیم ، ابراهیم ، حجر، مریم ، طه ، شعراء، نمل ، قصص ، عنکبوت ، روم ، لقمان ، سجده ، یس ، ص ، مومن (غافر)، فصلت ، شورى ، زخرف ، دخان ، جاثیه ، احقاف ، ق و قلم .
4- حروف مقطعه اوایل سوره ها، برخى یک حرفى است ؛ مانند ص ، ن و ق و برخى دو حرفى ؛ مانند: طس ، یس ، طه و حم و برخى سه حرفى ؛ مانند: الم ، الرا، و طسم و برخى چهار حرفى مانند: المص و المر و برخى پنج حرفى ؛ مانند: کهیعص و حم عسق . پس حروف مقطعه از این جهت به پنج قسم منقسم است .
5- برخى از حروف مقطعه در شمارش آیات سوره ها، یک آیه سوره محسوب شده غست ؛ مانند الم در سوره هاى بقره ، آل عمران ، عنکبوت ، روم ، لقمان ، سجده ، و المص در سوره اعراف و کهیعص در سوره مریم و طه در سوره طه و طسم در سوره هاى شعراءو قصص و یس در سوره یس و حم در سوره هاى مومن ، فصلت ، زخرف ، دخان ، جاثیه و احقاف .
برخى از حروف مقطعه در شمارش آیات ، دو آیه در طلیعه سوره محسوب شده است ؛ مانند: حم عسق در سوره شورى ، و در سایر موارد، جزئى از اولین آیه سوره شمرده شده ؛ مانند: الر در سوره هاى یونس ، هود، یوسف ، ابراهیم ، حجر و المر در سوره رعد و طس در سوره نمل ص در سوره ص و ق در سوره قلم . پس ، از این جهت حروف مقطعه به سه بخش منقسم است .
6- برخى از این حروف اصلا تکرار نشده ، مانند ن و ق ؛ بعض از آنها دوبار تکرار شده ؛ مانند ص که در سوره ص به طور استقلال ذکر شده و در سوره اعراف جزو المص قرار گرفته ؛ برخى از آنها شش بار تکرار شده ؛ مانند الم و بعضى از آنها هفت بار تکرار شده ؛ مانند حم و آن سوره هاى هفتگانه به حوامیم سبعه موسوم است . پس ، از این جهت حروف مقطعه به چهار بخش منقسم است .
7- حروف مقطعه پس از حذف مکررات آنها 14 حرف است : ا، ح ، ر، س ، ص ، ط، ع ، ق ، ک ، ل ، م ، ن ، ه ، ى .
8- در ابتداى همه سوره هایى که با حروف مقطعه آغاز مى شود به استثناى سوره هاى چهارگانه مریم ، عنکبوت ، روم و قلم واژه کتاب یا قرآن آمده است و در آغاز یا متن آنها سخن از وحى و عظمت قرآن است ، لیکن با بررسى بیشتر معلوم مى شود که در آن چهار سوره نیز سخن از وحى و رسالت و قرآن مطرح است . در سوره قلم آیاتى مانند ما انت بنعمه ربک بمجنون (آیه 2) آمده و در سوره مریم ، قصه بسیارى از پیامبران ، مانند یحیى و عیسى (علیهماالسلام ) ذکر شده است . پس محور مطلب سوره مریم نیز نبوت عامه و برخى از نبوتهاى خاصه است ؛ چنانکه عصاره مطالب سوره عنکبوت و روم نیز وحى و نبوت و اعجاز است .
حاصل این که ، 29 سوره اى که حروف مقطعه دارد، از جمله حوامیم سبعه و طواسین ، در آغاز یا متن آنها سخن از وحى و نبوت و کتاب است و در نتیجه یکى از مطالب مشترک بین سوره هاى داراى حروف مقطعه ، نبوت و رسالت الهى است .
9- بین حروف مقطعه هر سوره با محتواى آن سوره ارتباط خاصى است .
بر این اساس ، همه سوره هایى که با حروف مقطعه همگون آغاز مى شود در خطوط کلى مضامین نیز همگون است ؛ مثلا، هفت سوره اى که با حم آغاز مى شود (حوامیم سبعه ) همه سخن از وحى و رسالت و عظمت قرآن کریم به شیوه خاص و مضمون ویژه دارد. همچنین سوره هایى که با الم شروع مى شود همه در آغاز خود سخن از نفى ریب از قرآن دارد.
بر همین اساس ، سوره اى که به تنهایى داراى مجموع حروف مقطعه دو سوره دیگر است ، به تنهایى جامع محتواى آن دو سوره نیز هست ، مانند سوره اعراف که با المص شروع مى شود و جامع معارف سوره هایى است به با الم و ص شروع مى شود و سوره رعد که با المر شورع مى شود و جامع معارف سوره هایى است که با الم و الر افتتاح مى شود.
10- برخى مفسران در بیان ویژگیهاى حروف مقطعه گفته اند: با این حروف ، پس از حذف مکررات آنها مى توان جمله هایى مانند صراط على حق نمسکه یا على صراط حق نمسکه یا على حق ، نمسک صراط ساخت .
جمله هاى دیگرى نیز با این حروف تالیف یافته که در کتب علوم قرآنى آمده است . ( 86)
این ویژگى گرچه لطیف است ، لیکن دلیل معتبر آن را تایید نمى کند؛ افزون بر آن که ، با این گونه روشها نمى توان عقاید و مبانى دینى را اثبات کرد؛ زیرا شیوه اى است نقدپذیر، چنانکه آلوسى مى گوید:
از ظرایف این است که شیعیان براى اثبات خلافت حضرت على (علیه السلام ) از حروف مقطعه ، پس از حذف مکررات آنها، جمله صراط على حق نمسکه را ساخته اند و اهل نست نیز مى توانند براى تایید راه خود با همین حروف جملاتى مانند صریح طریقک مع السنه را بسازند؛ یعنى ، راه و روش تو در صورت هماهنگى با سنت (برداشت خاص اهل سنت از اسلام ) صحیح است . ( 87)
ما باید به گونه اى سخن بگوییم که نقدپذیر نباشد؛ سخنى که پشتوانه معقول یا منقول نداشته باشد با نقد مستدل به نحو نقص یا منع یا معارضه فرو مى ریزد.
11- زمخشرى درباره برخى از ویژگیهاى حروف مقطعه مى گوید:
و بدان که تو هر گاه در حروف مقطعه اى که خداوند در آغاز سوره ها آورده تامل کنى مى بینى آنها نیمى از حروف معجم (14 حرف ) است ...
و سوره هایى که با این حروف آغاز مى شود، به تعداد حروف معجم (29 حرف ) است و اگر در 14 حرف مقطعه تامل کنى مى یابى که مشتمل بر نصف هر یک از اجناس حروف است ... ( 88)
مراد زمخشرى از جمله اخیر این است که حروف اوصافى دارد؛ مانند: مهموسه ، مجهوره ، شدیده ، رخوه ، مطبقه ، منفتحه ، مستعیله ، منخفصه ، قلقله و... هر یک از اینها وصف گروهى از حروف الفباست که نیمى از حروف هر دسته در میان حروف مقطعه یافت مى شود؛ مثلا از حروف مهموسه ، نصف آن که ص ، ک ، ه ، (س و ح است در میان حروف مقطعه وجود دارد.
گرچه ممکن است هر یک از این ویژگیها درست باشد، لیکن ضابط جامعى را اثبات نمى کند و اینها از قبیل مناسبات ذکروها بعد الوقوع است
آراى مفسران
مفسران و قرآن شناسان از آغاز کاوشهاى تفسیرى و قرآن شناسانه خود درباره حروف مقطعه قرآن به بحث و بررسى پرداخته ، آراء و احتمالهاى گوناگونى ابراز داشته اند که از قول و احتمال مى گذرد. ( 89) اکنون به نقل و نقد برخى از آنها مى پردازیم .
راى یکم
حروف مقطعه از متشابهاتى است که علم آن مخصوص خداى سبحان است و درک آن میسور غیر خدا نیست ، ( 90) چنانکه خداى سبحان مى فرماید: هو الذى انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات فاما الذین فى قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنه و ابتغاءتاویله و ما یعلم تاویله و ما یعلم تاویله الا الله ... ( 91) پاسخ : حروف مقطعه قرآن را نمى توان از متشابهات به شمار آورد؛ زیرا متشابه آیه اى است که مى تواند دلالت بر معنایى روشن داشته باشد یا مى توان از آن معنایى را استظهار کرد، لیکن آن معنا، باطل حق نما و پیروى از آن فتنه انگیز باشد، در حالى که حروف مقطعه چنین نیست ، یعنى معنى حروف مزبور روشن نیست .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .DOC ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 6 صفحه
قسمتی از متن .DOC :
روش تدریس حروف ناخوانا برای خردسالان
هدف: همان هدفی است که از تدریس حروف ناخوانا برای بزرگسالان داشتیم و انتظارات میباشد. مقدّمه: در بررسی موارد حروف ناخوانا در قرآن و سهولت آموزش آنها برای خردسالان به این نتیجه رسیدیم که پنج مورد از هفت مورد را تحت عنوان حروف ناخوانای «والی» در قرآن (که نشانه آنها نداشتن علامت بود) و دو مورد دیگر را تحت عنوان تبدیل صداهای کشیده به کوتاه مطرح میکنیم. در این تقسیمبندی جدید، موارد حروف ناخوانا را به ترتیب «و، ا، ل، ی» میآوریم، برای این مقصود پنج مورد را بر این اساس مورد بررسی دوباره قرار میدهیم. حرف «واو»: حرف واو در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود. حرف «الف»: حرف الف در سه مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و سوّم «الف جمع» و پنجم «همزه وصل» موجود بود. حرف «لام»: حرف لام تنها در مورد ششم «لام «ال» تعریف نزد حروف شمسی» موجود است. حرف «یاء»: حرف یاء در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود. مراحل تدریس 1 ـ از کلمات فارسی که دارای حرف ناخوانا باشند برای طبیعی جلوه دادن این امر کمک میگیریم. 2 ـ حروف ناخوانا در قرآن را تحت عنوان «حروف والی» معرّفی میکنیم و مشخّصة آنها را بیان میکنیم. 3 ـ موارد حروف ناخوانا به ترتیب حروف «و، ا، ل، ی» را معرّفی میکنیم. 4 ـ روی کلماتی که دارای آن مورد از حروف ناخوانا باشد تمرین میکنیم. 5 ـ روی آیاتی که دارای آن مورد از حروف ناخوانا باشد تمرین میکنیم. روش تدریس همانند روش بزرگسالان برای طبیعی جلوه دادن حروف ناخوانا در نگارش قرآن، از کلمات فارسی که دارای حرف ناخوانا باشد استفاده میکنیم و پس از آن، حروف ناخوانا در قرآن را معرّفی میکنیم. معلّم: در قرآن به چهار حرف «و، ا، ل، ی» برمیخوریم که هرگاه علامت نداشتند خوانده نمیشوند. هروقت بی علامتند زدست مردم راحتند هروقت با علامتند گرفتار قرائتند برای این که این چهار حرف، در ذهنتان بماند با آنها کلمه «والی» ساختهاند. بَه بَه ببین چه عالیه چون از حروف والیه نوشته میشه خونده، نمیشه برای آشنایی کامل با آنها در قرآن، موارد هر یک را به ترتیب میآوریم، اوّلین حرف کلمه «والی»، «واو» است، امروز میخواهیم با موارد «واو ناخوانا» در قرآن آشنا شویم (عنوان موارد واو ناخوانا را روی تابلو مینویسیم). موارد واو ناخوانا معلّم: هرگاه روی حرف «واو»، «همزه» قرار گیرد «ؤ» در این صورت و او خوانده نمیشود و در حکم پایه و کرسی برای حمزه خواهد بود و علامت موجود روی آن مربوط به خود همزه است، مانند: مُؤْمِنْ، تُؤْتی، باؤُو چند مثالِ اوّل را نخست بدون حرف واو مینویسیم و بعد از خواندن آن، واو را با توضیحات لازم اضافه میکنیم، به عنوان مثال: معلّم: این کلمه را «مُئـْ مِنْ» باهم بخوانید. دانش آموزان: مُئـْ مِنْ. معلّم: این واوی که به این کلمه اضافه میکنم «مُؤْمِنْ» هیچ علامتی ندارد، آیا خونده میشود؟ دانش آموزان: خونده نمیشود. معلّم: حالا باهم بخوانید. دانش آموزان: مُئـْ مِنْ. معلّم: در این کلمه چه حرفی خوانده نشد؟ دانش آموزان: واو. معلّم: چرا خوانده نشد؟ دانش آموزان: علامت ندارد. معلّم: بله، این «واو» چون علامت ندارد خوانده نمیشود و در این جا حکم پایه و کرسی برای همزه دارد واز حروف «والی» به حساب میآید. چند کلمه دیگر به همین روش مثال میزنیم، سپس برای آشنایی بیشتر، روی کلمات و آیاتی که دارای مورد فوق باشد تمرین میکنیم و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان یاد گرفتهاند، مورد دیگر واو ناخوانا را معرّفی میکنیم. معلّم: یکی دیگر از موارد واو ناخوانا در قرآن وقتی است که بعد از صدای کشیدة فتحه «ـ»، حرف «واو» قرار گیرد و هیچگونه علامتی هم نداشته باشد. در درس صدای کشیدة فتحه گفتیم که صدای کشیدة فتحه چند شکل دارد؟ دانش آموزان: دو شکل «ا،ـ». معلّم:بعضی وقتها پس از شکل دوّم صدای کشیده فتحه «ـ» حرف واوی قرار میگیرد و هیچگونه علامتی هم ندارند، در این صورت این واو خوانده نمیشود، مانند: صَلوةُ ، حَیوةُ ، زَکوةُ برای چند مثالِ اوّل همانند روش پایه همزه عمل میکنیم (نخست واو را نمینویسیم و بعد از خواندن کلمه، واو را با توضیحات مذکور اضافه میکنیم) سپس برای آشنایی بیشتر روی کلمات و آیات قرآنی که دارای مورد فوق باشد تمرین میکنیم، و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، تکلیف منزل را مشخّص میکنیم. موارد الف پیش از تدریس موارد الف، نخست از درس گذشته تمرین میکنیم و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، درس جدید را آغاز میکنیم. معلّم: همه با موارد «واو» ناخوانا در قرآن آشنا شدیم، امروز میخواهیم با موارد الف ناخوانا آشنا شویم، یکی از موارد الف ناخوانا، الفی است که پایه و کرسی همزه قرار گیرد، در این صورت الف خوانده نمیشود، و علامت موجود روی آن مربوط به خود همزه است، مانند: سَأَلَ، أَخَذَ، أَنْشَأْنا مثالها را مانند سابق، نخست بدون الف و سپس الف را با توضیحات مذکور اضافه میکنیم، پس از تمرین روی کلمات، آیات را تمرین میکنیم و بعد از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، مورد دیگر الف ناخوانا را بیان میکنیم. دو مورد دیگر برای الف باقی ماند. یکی «الف جمع» ودیگر «همزه وصل»، برای پرهیز از اصطلاحات عربی، آن دو را بر این گونه معرّفی میکنیم: هرگاه الف در وسط (تا شامل همزه وصل شود) و یا آخر کلمه (تا شامل الف جمع شود) قرار گیرد و علامتی هم نداشته باشد، خوانده نمیشود. (دیگر کاری به نحوة خواندن همزه وصل در ابتدای کلمات نداریم. بعد از یادگیری ساده خوانی در بحث روانخوانی قرآن، آن را آموزش میدهیم(. معلّم: اضافه بر مورد فوق که الف پایه و کرسی برای همزه بود، هرگاه الفی در وسط یا آخر کلمه قرار بگیرد و علامتی هم نداشته باشد خوانده نمیشود، مانند: وَاضْرِبْ، نَصَرُوا، وَاذْکُرِاسْمَ روی کلمات و سپس روی آیات تمرین میکنیم و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، تکلیف منزل را مشخّص میکنیم. مورد لام برای لام یک مورد بیشتر نداریم و آن وقتی بود که بعد از «لام»، «حروف شمسی» باشد، با توجّه به این که خود «لام» در نگارش علامتی ندارد و در عوض «حروف شمسی» بعد از آن همه «مشدّد» میباشند، نیازی به معرّفی «الف و لام تعریف» و «حرف شمسی و قمری» نیست و میتوانیم آن را این گونه ساده کنیم: هرگاه «لام» در نگارش علامتی نداشت خوانده نمیشود و در عوض حرف بعد از آن با علامت «تشدید» خوانده میشود و با آوردن چند مثال برای حروف شمسی و قمری تفاوت آن دو را در تلفّظ و علامت گذاری عملاً نشان میدهیم. موارد یاء فقط دو مورد دربارة «یاء» داشتیم یکی مربوط به پایه و کرسی برای همزه و دیگری پایه و کرسی الف مدّی، پس از تمرین از درس قبل و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفتهاند، این دو رابه ترتیب توضیح میدهیم و تمرین میکنیم. معلّم: امروز میخواهیم با موارد آخرین «حرف ناخوانا» که «یاء» باشد. آشنا شویم، در قرآن به دو مورد بر میخوریم که حرف «یاء» نوشته شده ولی خوانده نمیشود، یکی آن جاهایی که «پایه و کرسی برای