مقاله سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)

تقدیم به: أ‌
تقدیر و تشکر: ب‌
چکیده: ت‌
فصل اول 1
پیشگفتار: 2
1-1- مقدمه 3
1-2- کلیات هزینه یابی بر مبنای فعالیت 3
1-3- بیان مسأله 9
1-4- اهمیت مشکل 9
1-5- نحوه برخورد با مشکل 10
1-6- تناقضات موجود در رابطه با طراحی سیستم پیشنهادی 11
1-7- فواید ناشی از اجرا و بکارگیری سیستم پیشنهادی 12
فصل دوم 14
مقدمه: 15
2-1- مدل جامع طبقه بندی انواع هزینه یابی: 16
2-2- مرروی اجمالی بر تاریخچه ABC 16
2-3- تعریف هزینه یابی بر مبنای فعالیت 17
2-4- فرآیند محاسبه بهای تمام شده توسط سیستم های سنتی 18
2-5- ایرادات و نارسایی های سیستم هزینه یابی سنتی 19
2-6- از دیدگاه کلی مهمترین دلایل نارسایی ،سیستم سنتی به شرح زیر است: 19
2-7- حرکت به سوی ABC 20
2-8- اصول و مبانی هزینه یابی بر مبنای فعالیت 21
2-9- طبقه بندی هزینه ها در روش ABC 22
2-10- محرک های هزینه 22
2-11- درانتخاب محرک های هزینه سه عامل حائز اهمیت است: 22
2-12- طراحی و اجرای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت 23
2-13- مقایسه ABCبا سیستم سنتی 23
2-14- اهمیت ABC در دنیای امروز 26
2-15- چه شرکتهایی بهتر است از ABC استفاده کنند؟ 26
2-16- مزایای ABC 27
2-17- محدودیتهای سیستم ABC 27
2-18- کاربردهای عملی ABC 27
2-19- معایب سیستم ABC 28
2-20- تاریخچه ABM 28
2-21- تعریف مدیریت بر مبنای فعالیت 28
2-22- ویژگی های مدیریت بر مبنای فعالیت در تعامل با هزینه یابی بر مبنای فعالیت 29
2-23- چرا سازمانهای بیشتری ،سیستم مدیریت و هزینه یابی بر مبنای فعالیت را بکار نمی گیرند؟ 29
2-24- دلایل نا کامی برخی از سیستمهای هزینه یابی /مدیریت بر مبنای فعالیت 30
2-25- پیشینه سیستمهای هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات 33
2-26- سیستم های هزینه یابی سنتی و نارسایی های آن 40
2-27- خصوصیات و تفاوتهای سیستمهای هزینه یابی در بخش آموزش با سایر بخشها 42
2-28- نحوه پیاده سازی نظام هزینه یابی هدفمند 45
2-29- هزینه یابی هدف در ایران 47
فصل سوم 49
3-1- روش تحقیق 14
فصل چهارم 51
4-1- نتیجه گیری 52
4-2- محدودیت ها 53
4-3- پیشنهادات 53
منابع 55

چکیده:
در محیط کسب و کار غیر قابل پیش بینی امروز ، مهم ترین معیار برای بیش تر شرکت ها برآورد سود می باشد یعنی برآورد رابطه ی بین هزینه های تولید کالا و ارائه خدمات در مقابل قیمت فروش کالا و خدمات ،بنابراین توجه هرچه بیش تر شرکت به محاسبات دقیق هزینه ها معطوف خواهد شد. ( میچالسکا و همکاران 2007 ) درحال حاضر شرکت های خدماتی با چالش های بزرگی روبرو هستند، از یک سو اگر تقاضا برای خدمات این شرکت ها افزایش یابد ، آنها به اجبار باید کیفیت خدماتشان را افزایش و به سرعت آنها را به مشتریان ارائه دهند ،دراین هنگام فشار برای کاهش هزینه ها افزایش خواهد یافت.(جورج بکر و همکاران 2009) این در حالی است که با گسترش روزافزون تکنولوژی ، با رشد قابل ملاحظه ای از سربار روبرو هستیم ، بطوریکه در دهه ی 1950 تنها 10% از هزینه های کل ، سربار بود ولی امروزه این نسبت به بیش از 40% افزایش یافته است.( بوریس پوپسکو 2009) با افزایش هزینه های غیر مستقیم انتخاب سیستم هزینه یابی مناسب که بتواند هزینه های غیر مستقیم را بادقت بیش تری به محصولات ، خدمات و... اختصاص دهد بیش تر احساس خواهد شد.(اسکندری1388) چرا که برای رقابت در بازار رقابتی، شرکت باید دارای سیستم هزینه یابی قوی برای پیاده سازی توانایی های خود و واکنش در مقابل هرگونه تغییر در محصولات و فعالیت ها باشد ، اگر این سیستم به روز نباشد از کار افتاده خواهد شد و اطلاعات نادرستی از هزینه های شرکت بدست خواهد آمد.(بوگدانو 2009) طی دهه گذشته ، روش های هزینه یابی جدیدی برای بهبود سیستم های مدیریت هزینه بوجود آمده اند ، این روش ها نه تنها برای حسابداری استفاده می شوند بلکه برای مدیریت سازمان ها به عنوان ابزار تصمیم گیری نیز مورد استفاده قرار می گیرند(بورجیسون 1994). یکی از این سیستم ها ، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت می باشد که در بسیاری از شرکت های تولیدی و خدماتی اعم از خصوصی و دولتی برای توابع مدیریتی که شامل تعیین دقیق هزینه ها ، تصمیم گیری برای ترکیب محصولات ، محاسبه قیمت تمام شده خدمات و تجزیه و تحلیل سودآوری مشتریان می باشد ، اجرا شده است وبعد از سال 1988 که کوپر و کاپلان آن را معرفی نمودند این نوع هزینه یابی موضوع بیش از 100 مقاله و کتاب بوده است.‍(نمازی 2009) علیرغم ارزشمندی مدل ABC ، این سیستم بصورت جامع و گسترده پذیرفته نشد.برخی از شرکت ها به دلایل مقاومت های سازمانی و رفتاری که معمولا با هر ایده ی جدیدی همراه است در تطبیق با ABC شکست خوردند و برخی دیگر نیز در همان ابتدا از پذیرش آن صرف نظر کردند. با توجه به اینکه برپا کردن سیستم های ABC ، پرهزینه ، نگهداری آن پیچیده و تغییر و اصلاح آن دشوار بود ، این مقاومت ها تا حدی منطقی به نظر می رسید(عاطفی 1388) به همین علت در سال 2004 کاپلان و اندرسون نسخه ی جدیدی از ABC را به نام هزینه یابی بر مبنای فعالیت مبتنی بر زمان برای کاهش پیچیدگی ها در اندازه گیری هزینه ها پیشنهاد نمودند. (اسزیچتا 2010)

پیشگفتار:
توجه جدی به هزینه یابی بر مبنای فعالیت از دهه 1980 به علت پیدایش سه عامل اصلی بود . عامل اول تغییرهای نوینی بودکه در دنیا جهت معرفی تکنولوژی مدرن،سیستم های اطلاعاتی هوشمند و قابل انعطاف و مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف به ویژه در ژاپن رخ داده بود.عامل دوم این بود که در دهه 1980 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکت ها،به ویژه مدیران شرکت های بزرگ،دستخوش تغییرات عمده ای گردید و علاوه بر سودآوری،رقابت در سطح جهانی،افزایش رضایت مشتریان در سطح بین المللی،تاکید بر کنترل کیفیت محصولات و کاهش هزینه ها نیز جزء اهداف اولیه و اصلی مدیران قرار گرفت.عامل سوم این بود که عده ای از نویسندگان حسابداری به طور جدی به تشریح فضای جدید تولید، نقش های گوناگون تکنولوژی و دیدگاههای جدید مدیران پرداختند.کوپرو کاپلن تاثیر بسزایی در انعکاس نارسایی های سیستم حسابداری مدیریت در ارائه اطلاعات دقیق هزینه ها در این شرایط داشته اند.این نویسندگان ادعا کرده اند که سیستم های سنتی،حسابداری صنعتی و مدیریت نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیستند،بلکه استفاده از اطلاعات آنها سبب گمراهی و عدم تصمیم گیری صحیح مدیران می شود و نهایتا میتوانند منجر به پیدایش زیان های هنگفت شرکت ها گردد.به دنبال آن،این نویسنگان اقدام به معرفی سیستم جدیدی تحت عنوان سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نمودند.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) به وسیله شرکت هایی ایجاد و توسعه یافته است که با مشکل کمتر از واقع نشان دادن بهای تمام شده تولید در سیستم هزینه یابی سنتی مواجه بوده اند.

1-1- مقدمه
با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات صحیح در تصمیم گیرهای مدیران و توسعه تکنولوژیهای پیشرفته در ابعاد مختلف توام با افزایش پیچیدگی و تنوع فعالیتها، درک این تغییرات و سنجش تاثیرات آن بر هزینه های سازمانی اهمیت زیادی دارد. اهمیت این امر برای واحدهای خدماتی و خصوصا آموزشی با توجه به اینکه درجه تنوع و تغییرات در آنها، نسبت به فعالیتهای تولیدی بیشتر است، مضاعف می باشد. بدیهی است که شناخت این فعالیتها و سنجش تاثیرات آن بر بهای تمام شده خدمات، مستلزم طراحی یک سیستم مناسب و کارآ هزینه یابی است تا قادر به شناخت تنوع وپیچیدگی فعالیتها و در نظر گرفتن آن بر هزینه های ارائه خدمات باشد.
1-2- کلیات هزینه یابی بر مبنای فعالیت
مروری بر تاریخچه هزینه یابی بر مبنای فعالیت
الف- نخستین نسل سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها
سیستم هزینه یابی تاریخی که تا قبل از سالهای 1980 وجود داشت بر برنامه ریزی کوتاه مدت کنترل،تصمیم گیری،و بهای تمام شده محصولات تاکید داشت. همچنین در این سیستم مواردی از قبیل بودجه بندی،بهای تمام شده استاندارد،تجزیه و تحلیل انحرافات،تسهیم هزینه ها و سایر موارد مشابه،مورد عمل واقع می گردید.نقاط ضعف
این سیستم به مرور شناخته شد.به هر حال این نقاط ضعف بود که نهایتا موجب شد تا نخستین نسل سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها به وجود آید. نخستین نسل سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها بر دستیابی به بهای تمام شده مناسبتر محصولات تاکید دارد.
ب- دومین نسل هزینه یابی بر مبنای فعالیت
دقت نظر در بهای تمام شده محصول اطلاعات لازم را برای سودآوری بلند مدت ایجاد نمی کند.یک شرکت تجاری اطلاعات مورد نظر در ارتباط با عملیات تولید را عینا همانند اطلاعات مربوط به بهای تمام شده نیاز دارد.اصلاحات مستمری نسبت به عملیات تولید که به نحو موثری در بهای تمام شده محصولات تاثیر داشت صورت پذیرفت.این اصلاحات مستمردر عملیات تولید شامل محصولات و همچنین هزینه های اداری و تشکیلاتی نیز می شد.نگرش یکسویه به بهای تمام
شده محصولات این اجازه را به شرکت نمی داد که برنامه ریزی لازم و اصلاحات مستمر مورد نظر و روشهای مناسب را به کار گیرد.نسل دوم سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها بنابر دلایل فوق توسعه پیدا کرد.نسل دوم هزینه یابی بر اساس فعالیتها توجه بیشتر را به عملیات تولید مبذول داشت نه به حصولات.باید توجه داشت که نسل دوم منابع را نیز در کنار عملیات تولید در نظر قرار داد و همچنین اندازه گیری فعالیتها نیز به اندازه تعیین بهای تمام شده محصولات مورد توجه قرار گرفت.اگر چه این فعالیتها همگی داخلی هستند ولی دامنه این فعالیتها از درجه ای از پیچیدگی برخوردار است که در بکارگیری نسل اول موجود نبود.
پ- سومین نسل سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها
سومین نسل از سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیت،به شرکت به عنوان یک واحد تجاری توجه نموده و ارتباطات آن را با داخل و خارج بررسی می نماید.این سیستم فعالیتها را به عملیات مرتبط می سازد و سپس عملیات مرتبط می سازد و سپس عملیات را به واحدهای تجاری در مجموعه سازمان مرتبط می نماید.در این سیستم به واحدهای تجاری توجه می شود نه به فعالیتها و یا عملیات.سوال اصلی این است که چگونه یک شرکت می تواند ارزش افزوده را برای یک محصول و یا خدمت ایجاد نماید.در این سیستم عوامل هزینه بر به شکلی در نظر گرفته می شوند تا بتوانند در جهت تعیین استراتژیهای رقابتی شرکتها از طریق تجزیه و تحلیل زنجیره ارزشها،مورد استفاده قرار گیرند.
ت- چهارمین نسل از سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها
پس از اینکه شرکتها سه نسل سیستم هزینه یابی بر اساس فعالیتها را یکی پس از دیگری مورد استفاده قرار دادند،توجه آنها از محصول به عملیات و سپس به واحدهای تجاری معطوف شد.به نظر می آید که قدم منطقی بعدی در پیدا نمودن ارتباط فعالیتها بین واحدهای تجاری باشد و سیستمی باید به کار گرفته شود که به وسیله آن اطلاعات لازم را بتوان برای مجموعه سازمان تهیه نمود.این سیستم نیاز به نگرش کلان داشت،بر خلاف سیستم های قبل که نگرش خرد نسبت به اطلاعات داشتند.اگر چه این موضع بسیار پیچیده است که بتوان فعالیتها را به نحوی با هم مرتبط نمود که هم با یکدیگر قابل جمع و هم از دیدگاه واحدهای تجاری قابل تجزیه تحلیل باشند.برخورد با این پیچیدگی صرفا با استفاده از قدرت تکنولوژی جدید، امکانپذیر بوده است.در حال حاضرکلیه داده های وارد شده به شرکت ها به صورت کلان تامین منابع می شوند،و حتی پرداختهای لازم برای این منابع نیز یکپارچه صورت می پزیرد و خریدها به طور کلی بر اساس اقتصاد کلان انجام میشود.یکی دیگر از خصوصیات یکی کردن و یکپارچگی واحدهای تجاری موضوع تحت کنترل درآوردن ارزهای خارجی و کاهش دادن میزان انتقال ارزها بین واحدهای تجاری است.در این ارتباط کل شرکت از حذف نمودن این نقل و انتقالات بیهوده،استفاده خواهد برد.شرکتهایی که نیاز به ارزیابی و اندازه گیری چنین فعالیتهایی را دارند باید نسل چهارم هزینه یابی بر اساس فعالیتها را به کار گیرند.