مقاله درمورد نسخه شناسی قرآن

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 14

نسخه‌ شناسى یک جلد قرآن کریم خطى مذهب (دوره صفویه)

‌

جمال‌الملک علاالدین تبریزى یا ملّاعلابیک که نام کامل او را آنگونه که خود رقم زده است علاالدین محمدبن شمس‌الدین محمدالحافظ التبریزى می‌شناسیم از ادبا و کاتبان به نام قرآن کریم در نیمه دوم قرن‌دهم هجرى است که اطلاعات مشروحى از زندگانیش به دست نیامده‌، لیکن آن‌قدر معلوم است که از خوشنویسان و کاتبان مصحف شریف در اوایل دوره صفوى بوده و از زمان شاه‌طهماسب(984-930هجری‌) تا سلطنت شاه‌عباس‌اول (1038-996هجری‌) می‌زیسته است‌، مولدش تبریز است و به دنبال سقوط دارالسطنه تبریز به دست عثمانیان و انتقال دربار صفوى به قزوین‌، او نیز در پایتخت‌جدید رحل اقامت افکنده و قطعاً تا سال 1003(1) هجرى می‌زیسته‌. او علاوه بر سفر به هند به استناد رقم یکى از قطعات آثارش به سال 981 هجرى سفرى به عتبات عالیات داشته و از کربلاى معلّی‌َ نیز دیدارکرده است‌. او در این قطعه می‌نویسد: <کتبه فى مشهد الامام الهمام الحسین بن على علیه‌السلام علاالدین التبریزى فى سنه 981»

- ملّاعلابیک خطوط اصول یا اقلام‌(2) سته را از محضر اساتید عصر خویش از جمله شمس‌الدین محمدتبریزى کاتب ویژه و فرمان‌نویس شاه‌طهماسب‌، ایضاً مولانا علی‌بیگ تعلیم گرفته است و عاقبت‌الامرخود در کتابت اقلام مختلف به مرتبه‌اى نایل آمده که شاگردانى همچون علیرضا عباسی‌، عبدالباقى تبریزى و حسن‌بیگ زرین‌قلم تربیت نموده که از مشاهیر دوره صفوى محسوب می‌شوند(3) و بعضى دیگرنظیر احمدنیریزى و علی‌عسکر ارسنجانى خطوط او را سرمشق کار خویش قرار داده و از آثارش مشق نموده تعلیم یافته‌اند

- از علاالدین تبریزى قطعات‌، مرقعات و مصاحف متعددى به جاى مانده که اینک جز ذخایر اموال فرهنگى در مراکز و موزه‌هاى معتبر است و فهرست بعضى از آنان را می‌توان در مصادر موجود ملاحظه نمودو قطعاً آثار دیگرى نیز از او وجود دارد که به دلایل خاص تاکنون ذکرى از آنان به میان نیامده‌، از جمله قرآنى که نگارنده کوشیده است در مقاله حاضر حتی‌الامکان مختصات آن را ارایه نماید

- قرآن کریم خطى مذهب به قطع وزیرى ابعاد 17 * 28 سانتی‌متر به خط نسخ و عناوین به قلم رقاع با رقم علاالدین تبریزى به تاریخ 964 هجری‌. جلد بارویه لاکى ـ روغنى و اندرون تیماج ساده‌. آغاز نسخه‌شریف مشتمل بر فاتحْالکتاب در دو صفحه‌، سراسر متن و حواشى مذهب‌، مرصع و مزدوج‌، حاشیه جدول‌کشى مضاعف الوان همراه با نقوش اسلیمی‌، بته‌جقه و اژدرى و حاشیه خارجى با تکرار نیم‌ترنج‌های‌قرینه و منتهى به نقوش تشعیرى بوده به کمند زرّین ختم می‌گردد

- متن شریف در دو صفحه افتتاح با مسطر 4.3 * 4.5 سانتی‌متر، هر صفحه در چهار سطر و در پیشانى و ذیل با نقش یک ترنج مذهب مشتمل بر عنوان‌، محل نزول و عدد آیات بدین ترتیب است‌:

سوره فاتحه . الکتاب مدنیه و قیل . مکیه و هى . سبع آیات . به خط رقاع محرر بر بوم زرین‌

صفحه سوم‌، آغاز سوره مباکه بقره با سرلوح مذهب و مرصع و نقوش اسلیمی‌، ترنج و دو سرترنج و عنوان‌، عدد آیات و محل نزول سوره بر بوم زرّین بر مسطر 8 * 12 سانتی‌متر در دوازده سطر همراه باابری‌سازى و طلااندازى و دندان‌موشى در فواصل سطور و حواشى با جدول‌کشى مضاعف الوان زینت یافته است‌

- صفحه چهارم ادامه سوره مبارکه بقره همراه با ابری‌، طلااندازى و دندان‌موشى در شانزده سطر در مسطر عمومى مصحف به ابعاد 8 * 16 سانتی‌متر با جدول‌کشى مضاعف الوان و حواشى خارجى تشعیری‌با نقوش اسلیمى و ختایى زرّین‌