تحقیق در مورد مراتب توحید 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 27 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

مراتب توحید

از منظر قرآن، توحید و شرک در زندگی انسان نقش اول را برعهده دارد، زیرا اعمال و رفتار انسان، جلوه عقیده و اندیشه اوست. اگر اندیشه او توحیدی گردد، اعمال او نیز صیغه توحیدی به خود می‌گیرد و اگر شرک در اندیشه و قلب او راه یابد، در اعمال او نیز متجلی می‌شود. مراتب توحید عبارتند از:

توحید در ذات؛

توحید در صفات؛

توحید در خالقیت؛

توحید در ربوبیت؛

توحید در حاکمیت؛

توحید در اطاعت؛

توحید در تقنین و تشریع؛

توحید در عبادت و پرستش.

توحید در ذات (ذاتی)

مقصود از توحید ذاتی، این است که خدا یگانه و بی‌همتا و بی‌مانند است. به عبارت روشن‌تر، ذات خدا به گونه‌ای است که تعدد و کثرت برنمی‌دارد و نمی‌توان در عالم خارج و ذهن، برای او فرد دیگر تصور نمود.

توحید ذاتی در قرآن و روایات

قرآن و روایات به روشنی بر یگانگی و بی‌همتایی خدا و تعددناپذیری ذات مقدس او دلالت دارد. از جمله آیان قرآن کریم در این باره عبارتند از:

(((((( (((( ((((((( (( ((((((( (((( (((( (((((((((((((((((( ((((((((((( (((((((((( ((((((((( (((((((((((( ( (( ((((((( (((( (((( ((((((((((( (((((((((((

خدا گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش گواهی می‌دهند در حالی که [خداوند در تمام عالم] به عدالت قیام دارد، معبودی جز او نیست که هم توانا و هم حکیم است.

در این آیه خداوند، فرشتگاه و عالمان به روشنی بر توحید شهادت می‌دهند. در آیه‌ای دیگر آمده است:

(((((( ((((((((((( (((((( ( (((((( (((((((((( (((((((((((

چیزی مانند او نیست و او شنوا و بیناست.

(((( (((( (((( (((((( ((( (((( ((((((((( ((( (((( (((((( (((((( ((((((( ((( (((((( ((((( ((((( ((((((( (((((( (((

بگو، خدا، یکتا و یگانه است، خدای صمد، نه کس را زاده، نه زاییده از کس و برای او هیچگاه شبیه و مانند نبوده است.

امیرالمومنین علی(ع) در این باره می‌فرماید:

هو واحد لیس له فی الاشیاء شبه

او یکی است و برایش در میان موجودات، مانندی نیست.

و انه عز و جل احدی المعنی لا ینقسم فی وجود و لا وهم و لا عقل

او احدی المعنی است، برای او نه در خارج و نه در وهم و نه در عقل، جزء متصور نیست.

از این آیات و روایبات به خوبی برمی‌آید که خدا یگانه و بی‌همتاست و نیز ذات او بسیط است و دارای جزء نیست.

دلیل عقلی بر توحید ذاتی

عقل نیز دلالت دارد که خدا یگانه و بی‌همتاست و ذات او بسیط و تعددناپذیر است و اینک می‌کوشیم به اجمال به توضیح این حقیقت برخیزیم. وجود خدا بی‌نهایت است و موجود بی‌نهایت تعددبردار نیست، اما چرا؟ اگر موجودی، محدود باشد، وجود او ملازم آمیختگی با عدم و نیستی است. موجودات محدود در مکان و زمان، ابتدا و انتهای وجود آنها پایان می‌پذیرد و به تعبیری معدوم می‌گردند و می‌توانیم بگوییم وجود او، قبل و بعد از آن امکان و زمان خاص، نیست. بنابراین هر موجود محدودی با عدم آمیخته است و موجودی که با عدم آمیخته است، خدا نیست، زیرا قبل و بعد از زمان و مکان خاص وجود ندارد و به تعبیری، حادث است و هر حادثی معلول و ناقص است. نتیجه آنکه، خدا نامحدود نیست، بلکه نامحدود و نامتناهی است.

موجود نامحدود، تعدد نمی‌پذیرد. اگر موجود نامحدود را متعدد بدانیم، برای حفظ دوگانگی که به ناگزیر هر یک را باید از جهتی و یا جهاتی نهایت‌پذیر بدانیم تا بتوانیم بگوییم، این غیر از آن است، زیرا اگر دو چیز از هر جهت عین یکدیگر باشند، قطعاً دو موجود نخواهند بود. بنابراین موجود نامحدود و نامتناهی، تعددناپذیر نیست، زیرا اگر تعدد بپذیرد، نامتناهی نخواهد بود.

به عبارت دیگر،‌ لازمه غیریت و دوگانگی، آن است که وجود هر یک از آنها، از وجود دیگری خارج باشد و از آنجا که اولی است، از دومی خبری نیست و بالعکس. این همان نهایت‌پذیری و محدودیت است، در حالی که خداوند نامحدود و نامتناهی است و در نتیجه دوگانه نیست.

برای روشنی این مطلب، به مثالی توجه کنید: اگر جسمی در همه ابعادش، به طور بی‌نهایت بزرگ گردد، دیگر نمی‌توان جسم دیگری که آن نیز، در تمام ابعادش بی‌نهایت است، فرض نمود، زیرا جسم نخست، همه فضا و مکان را پر کرده و برای جسم دیگر مکانی باقی نمانده است. با این فرض، اگر جسم دومی را فرض کنید، آن جسم یا قطعاً عین اولی خواهد بود و یا جسم نخست از جهتی و یا جهاتی، متناهی و محدود است.

ذات خدا بسیط است و جزء ندارد

اگر فرض شود که ذات خدا مرکب از اجزایی است که بالفعل وجود دارد، یا همه اجزای مفروض خدا و واجب‌الوجود هستند و یا دست کم، بعضی از آنها ممکن‌الوجود و نیازمندند.

اگر همه اجزا، خدا و واجب‌الوجود باشند و نیازی به یکدیگر نداشته باشند، بازگشت این فرض به تعدد خدا و واجب الوجود است که در بحث قبلی ابطال گردید. اگر فرض شود که همه آنها به یکدیگر نیازمندند، با فرض خدا و واجب‌الوجود بودن آنها ناسازگار است.

اگر فرض شود که یکی از آنها بی‌نیاز از دیگران است، خدا، همان موجود بی‌نیاز و ترکیب مفروض، به عنوان ترکیبی از اجزای حقیقی، واقعیتی نخواهد داشت، زیرا هر مرکب حقیقی نیازمند اجزای خود است و اگر فرض شود که بعضی از اجزای آن، ممکن‌الوجود است، ناچار جزء ممکن الوجود مفروض، معلول خواهد بود. اکنون اگر فرض شود که آن جزء، معلول جزء دیگری است، معلوم می‌شود که آن دیگری، در واقع، واجب‌الوجود یا خدا و دارای وجود مستقلی است و فرض ترکیب حقیقی بین آنها نادر است. اگر فرض شود که جزء ممکن‌الوجود، معلول واجب الوجود دیگری است، لازمه‌اش تعدد واجب‌الوجود یا خدا است که بطلان آن ثابت گردید.

بنابراین، فرض ترکیب ذات خدا یا واجب الوجود، از اجزاء بالفعل به هیچ وجه فرض صحیحی نیست.

تثلیث

از دیدگاه اسلامی، تثلیث (خدای پدر، پسر و روح‌القدس) باطل است، زیرا که از دو حال خارج نیست:

یا هر یک از این سه خدا، دارای وجود و شخصیت مجزا و جداگانه‌ای هستند، یعنی هر یک از آنها خدایی مستقل می‌باشند. در این صورت با یکتایی خدا مخالف است.

یا اینکه سه خدا دارای یک شخصیت بوده و هر یک جزیی از آن را تشکیل می‌دهند، در این صورت نیز مستلزم ترکیب بوده و با بساط خدا مخالف است.

تحلیی موردی در بررسی سلسله مراتب فضای شهری از بازار تبریز تا محله ویجویه 28 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 28

دانشگاه شهید بهشتی

عنوان : از بازار تا خانه

( تحلیی موردی در بررسی سلسله مراتب فضای شهری از بازار تبریز تا محله ویجویه)

درس : تاریخ شهر ایرانی

استاد: سرکار خانم دکتر اهدی

ارائه : نسیم دریایی

تابستان 86

چکیده :

آنچه در فضاهای شهری امروزه عمیقاً نادیده گرفته شده است آماده کردن فرد برای مواجهه با فضاهای جدید در شهر است. مفاهیمی چون به استقبال رفتن در یک فضا، اجازه خواستن برای ورود به یک فضای شهری، تغییرات حالت حسی فرد برای تغییر حس مکانی و فضایی و در آغوش کشیده شدن توسط فضاهای شهری که در آن زندگی می کنیم، امروزه از یادها رفته اند. اما با بررسی و تجربه کردن این حس ها به صورت عینی شاید بتوان این مفاهیم را نهادینه کرد. در این پژوهش این بررسی در یکی از قدیمی ترین محلات یک شهر سنتی با پیشینه تاریخی انجام گرفته است در این مقاله حاضر برای تحلیلی دقیق تر تحقیق موردی در محله ویجویه تبریز بر روی سلسله مراتب فضایی صورت گرفته . بی شک انتخاب این محله به دلیل آن است که تغییرات فراوانی در طی زمان بر آن حادث نشده است و آنچه از تغییر احساس در گذر از عرصه های عمومی تاخصوصی یک شهر انتظار داریم را در مقابل چشمانتان به تصویر می کشد.

توصیف های این فضا از بررسی ها و تجربه های مکانی عینی و ذهنی در دو بعد نقشه و سه بعد حضور در فضا نتیجه شده است که به انضمام مقاله فیلم ای از محله پیوست شده است.

فهرست مطالب

مقدمه :

اهداف انتخاب موضوع

عرصه های حرکت های اجتماعی

مختصری در مورد موقعیت جغرافیای و تاریخچه شهر تبریز

بافت تاریخی تبریز

موقعیت محله ویجویه در شهر تبریز

فضاهای شهری محله ویجویه

نحوه ارتباط محله ویجویه با فضاهای عمومی شهری

سلسله مراتب فضائی براساس تعلق فضائی

سلسله مراتب فضائی براساس محصوریت فضا

استقبال در سلسله مراتب فضائی

نتیجه

فهرست منابع و مدارک

مقدمه :

اهداف انتخاب موضوع:

آنچه در فضاهای شهری امروزه به شدت مشهود است عدم رعایت آنچه احساسات انسان را برمی انگیزاند می باشد. به نظر می رسد پیوستگی چندجانبه فضاهای محله ای در شهرهای قدیمی این حس را در شهروند ایجاد می کند که تمام این فضاها کاملاً متعلق به خود اوست و فرد در حرکت از خصوصی ترین عرصه زندگی خود تا عمومی ترین اجتماع انسانی در شهر هیچگونه احساس استقلال و گسستگی از مایملک خود ندارد. این هدفی است که مقاله در پی اثبات آن است. احساسی که معنای واقعی عبارت (شهرماخانه ماست) را در وجود او به وسیله ساخت فضائی عینی و در عین حال ذهنی نهادینه کرده است. او در این فضاها خود را مسئول می داند. مسئولیتی که وادارش می کند آن را سالم نگاه دارد از آسیب حفظ کند. زیبائی اش را افزایش دهد، در جهت رشد و اعتلایش بکوشد و تمام اعضای ساکن در آن را دوست بدارد و در قبال زندگی تمامی آنها احساس مسئولیت کند.

در فضاهای شهری امروزه ما این مفهوم وجود ندارد. هنگامی که یک فرد از خانه و مقرر همیشگی خود بیرون می آید به محض بستن در پشت سرخودش گویا از

تحلیی موردی در بررسی سلسله مراتب فضای شهری از بازار تبریز تا محله ویجویه 28 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 28

دانشگاه شهید بهشتی

عنوان : از بازار تا خانه

( تحلیی موردی در بررسی سلسله مراتب فضای شهری از بازار تبریز تا محله ویجویه)

درس : تاریخ شهر ایرانی

استاد: سرکار خانم دکتر اهدی

ارائه : نسیم دریایی

تابستان 86

چکیده :

آنچه در فضاهای شهری امروزه عمیقاً نادیده گرفته شده است آماده کردن فرد برای مواجهه با فضاهای جدید در شهر است. مفاهیمی چون به استقبال رفتن در یک فضا، اجازه خواستن برای ورود به یک فضای شهری، تغییرات حالت حسی فرد برای تغییر حس مکانی و فضایی و در آغوش کشیده شدن توسط فضاهای شهری که در آن زندگی می کنیم، امروزه از یادها رفته اند. اما با بررسی و تجربه کردن این حس ها به صورت عینی شاید بتوان این مفاهیم را نهادینه کرد. در این پژوهش این بررسی در یکی از قدیمی ترین محلات یک شهر سنتی با پیشینه تاریخی انجام گرفته است در این مقاله حاضر برای تحلیلی دقیق تر تحقیق موردی در محله ویجویه تبریز بر روی سلسله مراتب فضایی صورت گرفته . بی شک انتخاب این محله به دلیل آن است که تغییرات فراوانی در طی زمان بر آن حادث نشده است و آنچه از تغییر احساس در گذر از عرصه های عمومی تاخصوصی یک شهر انتظار داریم را در مقابل چشمانتان به تصویر می کشد.

توصیف های این فضا از بررسی ها و تجربه های مکانی عینی و ذهنی در دو بعد نقشه و سه بعد حضور در فضا نتیجه شده است که به انضمام مقاله فیلم ای از محله پیوست شده است.

فهرست مطالب

مقدمه :

اهداف انتخاب موضوع

عرصه های حرکت های اجتماعی

مختصری در مورد موقعیت جغرافیای و تاریخچه شهر تبریز

بافت تاریخی تبریز

موقعیت محله ویجویه در شهر تبریز

فضاهای شهری محله ویجویه

نحوه ارتباط محله ویجویه با فضاهای عمومی شهری

سلسله مراتب فضائی براساس تعلق فضائی

سلسله مراتب فضائی براساس محصوریت فضا

استقبال در سلسله مراتب فضائی

نتیجه

فهرست منابع و مدارک

مقدمه :

اهداف انتخاب موضوع:

آنچه در فضاهای شهری امروزه به شدت مشهود است عدم رعایت آنچه احساسات انسان را برمی انگیزاند می باشد. به نظر می رسد پیوستگی چندجانبه فضاهای محله ای در شهرهای قدیمی این حس را در شهروند ایجاد می کند که تمام این فضاها کاملاً متعلق به خود اوست و فرد در حرکت از خصوصی ترین عرصه زندگی خود تا عمومی ترین اجتماع انسانی در شهر هیچگونه احساس استقلال و گسستگی از مایملک خود ندارد. این هدفی است که مقاله در پی اثبات آن است. احساسی که معنای واقعی عبارت (شهرماخانه ماست) را در وجود او به وسیله ساخت فضائی عینی و در عین حال ذهنی نهادینه کرده است. او در این فضاها خود را مسئول می داند. مسئولیتی که وادارش می کند آن را سالم نگاه دارد از آسیب حفظ کند. زیبائی اش را افزایش دهد، در جهت رشد و اعتلایش بکوشد و تمام اعضای ساکن در آن را دوست بدارد و در قبال زندگی تمامی آنها احساس مسئولیت کند.

در فضاهای شهری امروزه ما این مفهوم وجود ندارد. هنگامی که یک فرد از خانه و مقرر همیشگی خود بیرون می آید به محض بستن در پشت سرخودش گویا از

تحقیق درباره؛ مراتب و درجات شرک

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

مراتب و درجات شرک

همچنانکه توحید مراتب و درجات دارد، شرک نیز به نوبه خود مراتبی دار دکه از مقایسة مراتب توحید با مراتب شرک به حکم ((تعریف الا شیاء باضداد )) هم توحید را بهتر میتوان شناخت و هم شرک را 0

تاریخ نشان می دهد که در برابر توحیدی که پیامبران الهی از فجر تاریخ به آن دعوت می کردند، انواع شرکها نیز وجود داشته است0

الف-شرک ذاتی

بعضی از ملل به دو (ثنویت) یا سه (تثلیت) یا چند اصل قدیم ازلی مستقل از یکدیگر قائل بوده اند0 جهانرا چند پایه ای و چند قطبی و چند کانونی می دانسته اند0 ریشه این گونه اندیشه ها چه بوده است، آیا هریک از این اندیشه ها انعکاس و نمایشگر وضع اجتماعی آن جامعه بوده است، مثلا آنگاه کهم ردمی به دو اصل قدیم و ازلی و دو محور اصلی برای جهان قائل بوده اند از آن رو بوده که جامعه شان به دو قطب مختلف تقسیم می شده است، و آنگاه که به سه اصل و سه خدا معتقد بوده اند، نظام اجتماعیشان نظام تثلیثی بوده است؟ یعنی همواره نظام اجتماعی بصورتی ک اصل اعتقادی در مغز مردم انعکاس میافته است0 و قهرا آنگاه که اعتقاد توحیدی و یک اصلی جهان بوسیلة پیامبران توحیدی مطرح شده است هنگامی بوده که نظام اجتماعی به یک قطبی گرائیده است؟

این نظریه از نظریه ای فلسفی منشعب می شو دکه ما در گذشته دربارة آن بحث کرده ایم وآن اینکه جنبه های روحی و فکری انسان و نهاد های معنوی جامعه از قبیل علم و قانون و فلسفه و مذهب و هنر تابعی از نظامات اجتماعی- بالاخص اقتصادی- اواست و از خود اصالتی ندارد0 در گذشته به این نظریه پاسخ داده ایم0 و چون برای فکر و اندیشه. برای ایدئولوژی ، و بالاخره برای انسانیت اصالت و استقلال قائل هستیم، اینچنین نظریات جامعه شناسانه ای را برای شرک و توحید بی اساس می دانیم0

البته اینجا مسئله دیگری هست ک هبا این مسئله نباید اشتباه شود0 و آن اینکه گاهی یک نظام اعتقادی و مذهبی وسئلة سؤ استفاده در یک نظام اجتماعی واقع می شود0 همچنانکه نظام خاص بت پرستی مشرکان قریش وسیله ای برای حفظ منافع ربا خوران عرب بود0 ولی گروهی ربا خوران از قبیل ابوسفیانها و ابوجهل ها و ولیدبن مغیره ها، کوچکترین اعتقادی به آن بتها نداشتند و فقط برای حفظ نظام اجتماعی موجود از آنها دفاع می کردند0 این دفاعها، عملا آنگاه صورت جدی بخود گرفت که نظام توحیدی ضد استثماری وضدربا خوری اسلام طلوع کرد، بت پرستا نکه بیشتر نابودی خود را می دیدند، حرمت و قد است معتقدات عامه را بهانه کردند0 د رآیات قرآن به این مساله و این نکته فراوان اشاره شده است0 مخصوصا در داستان فرعون و موسی0 ولی چنانکه می دانیم این مساله غیر از آن مساله است که بطور کلی نظام اعتقادی زیر بنای نظام فکری و اعتقادی است و هر نظام فکری و اعقتصادی عکس العمل جبری نظام ااقتصادی و اجتماعی است0

آنچه مکتب انبیا به شدت آنرا نفی می کنند اینست که هر مکتب فکری، الزاما تبلور یافته خواستهای اجتماعی است که خود آنخواستها به نوبه خود زائیده شرایط اقتصادی می باشند0 بنابراین نظریه که صد در صد نظریه ای ماتریالیستی است، مکتب توحیدی انبیا نیز به نوبه خود تبلور یافته خواستهای اجتماعی و مولود نیازهای اقتصادی زمان خودشان بوده است0 یعنی رشد ابزار تولید منشا یک سلسله خواسته های اجتماعی شده است که می بایست بصورت یک اندیشه توحیدی توجیه شوند0 انبیا پیشقراولان و در واقع مبعوثان این نیاز احتماعی و اقتصادی می باشند و اینست معنی زیر بنای اقتصادی داشتن یک فکر وعقیده و اندیشه و از آن جمله اندیشة توحید0

قرآن، به حکم اینکه برای برای انسان قائل به فطرت است0 و فطرت را یک بعد وجودی اساسی انسانمی شمارد که به نوبه منشاء یک ساساه اندیشه ها و خواستها است، دعوت توحیدی انبیا را پاسخگوئی به این نیاز فطری می داند0 و برای توحید زیر بنائی جز فطرت توحیدی عمومی بشر قائل نیست قرآن به حکم اینکه برای انسان، فطرت قائل است، شرایط طبقاتی را عامل جبری یک فکر و یک عقیده نمی شمارد0 و اگر شرایط طبقاتی جنبة زیر بنای داشته باشند، و فطرتی در کار نباشد، هر کسی جبرا شاهین اندیشه اش و عقربه تمایلاتش به آن سو متمایل می شو دکه پایگاه طبقاتی او اقتضا دارد، در این صورت اختیار و انتخابی در کار نیست، نه فعونهای مستحق ملامتند و نه ضد فرعونهای شایسته تحسین و ستایش0 زیرا انسان آنگاه مستحق ملامت و یا سزاوار تحسین است که بتواند غیر آنچه هست باشد، مثل سیاهی سیاهپوست و سفیدی سفید پوست، نه مستحق ملامته ست نه شایسته تحسین0 ملی وی دانیم که انسان محکوم به اندیشه طبقاتی نیست، می تواند بر ضد منافع طبقاتی خود شورش کند، همچنانکه موسی بزرگ شده در تنعم فرعونی چنین شورشی بود، این خود دلیل بر اینست که مساله زیر بنا و روبنا علاوه بر اینکه انسان را ا زاو سلب می کد خرافه ای بیش نیست0

البته این به این معنی نیست وضع مادی و ضع فکری در یکدیگر تاثیری ندارند، از یکدیگر بیگانه و در یکدیگر غیر موثرند0 بلکه به معنی نفی زیر بنا بودن یکی و روبنا بودن دیگری است و گرنه این خود خود قرآن است که می گوید ان الانسان ایطغی ا نراه استغنی (علق -7) انسان وقتی که خود را بی نیاز و متمکن می بیند طاغی می گردد0 قرآن نقش خاص مستضعفین را در حمایت آنها تایید می کند، ولی به این وجه که فطرت انسانی را که شایستگی دعوت و تذکر به انسان می دهد در همه قائل است0 تفاوت دو

تحقیق درباره مراتب و درجات شرک

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

مراتب و درجات شرک

همچنانکه توحید مراتب و درجات دارد، شرک نیز به نوبه خود مراتبی دار دکه از مقایسة مراتب توحید با مراتب شرک به حکم ((تعریف الا شیاء باضداد )) هم توحید را بهتر میتوان شناخت و هم شرک را 0

تاریخ نشان می دهد که در برابر توحیدی که پیامبران الهی از فجر تاریخ به آن دعوت می کردند، انواع شرکها نیز وجود داشته است0

الف-شرک ذاتی

بعضی از ملل به دو (ثنویت) یا سه (تثلیت) یا چند اصل قدیم ازلی مستقل از یکدیگر قائل بوده اند0 جهانرا چند پایه ای و چند قطبی و چند کانونی می دانسته اند0 ریشه این گونه اندیشه ها چه بوده است، آیا هریک از این اندیشه ها انعکاس و نمایشگر وضع اجتماعی آن جامعه بوده است، مثلا آنگاه کهم ردمی به دو اصل قدیم و ازلی و دو محور اصلی برای جهان قائل بوده اند از آن رو بوده که جامعه شان به دو قطب مختلف تقسیم می شده است، و آنگاه که به سه اصل و سه خدا معتقد بوده اند، نظام اجتماعیشان نظام تثلیثی بوده است؟ یعنی همواره نظام اجتماعی بصورتی ک اصل اعتقادی در مغز مردم انعکاس میافته است0 و قهرا آنگاه که اعتقاد توحیدی و یک اصلی جهان بوسیلة پیامبران توحیدی مطرح شده است هنگامی بوده که نظام اجتماعی به یک قطبی گرائیده است؟

این نظریه از نظریه ای فلسفی منشعب می شو دکه ما در گذشته دربارة آن بحث کرده ایم وآن اینکه جنبه های روحی و فکری انسان و نهاد های معنوی جامعه از قبیل علم و قانون و فلسفه و مذهب و هنر تابعی از نظامات اجتماعی- بالاخص اقتصادی- اواست و از خود اصالتی ندارد0 در گذشته به این نظریه پاسخ داده ایم0 و چون برای فکر و اندیشه. برای ایدئولوژی ، و بالاخره برای انسانیت اصالت و استقلال قائل هستیم، اینچنین نظریات جامعه شناسانه ای را برای شرک و توحید بی اساس می دانیم0

البته اینجا مسئله دیگری هست ک هبا این مسئله نباید اشتباه شود0 و آن اینکه گاهی یک نظام اعتقادی و مذهبی وسئلة سؤ استفاده در یک نظام اجتماعی واقع می شود0 همچنانکه نظام خاص بت پرستی مشرکان قریش وسیله ای برای حفظ منافع ربا خوران عرب بود0 ولی گروهی ربا خوران از قبیل ابوسفیانها و ابوجهل ها و ولیدبن مغیره ها، کوچکترین اعتقادی به آن بتها نداشتند و فقط برای حفظ نظام اجتماعی موجود از آنها دفاع می کردند0 این دفاعها، عملا آنگاه صورت جدی بخود گرفت که نظام توحیدی ضد استثماری وضدربا خوری اسلام طلوع کرد، بت پرستا نکه بیشتر نابودی خود را می دیدند، حرمت و قد است معتقدات عامه را بهانه کردند0 د رآیات قرآن به این مساله و این نکته فراوان اشاره شده است0 مخصوصا در داستان فرعون و موسی0 ولی چنانکه می دانیم این مساله غیر از آن مساله است که بطور کلی نظام اعتقادی زیر بنای نظام فکری و اعتقادی است و هر نظام فکری و اعقتصادی عکس العمل جبری نظام ااقتصادی و اجتماعی است0

آنچه مکتب انبیا به شدت آنرا نفی می کنند اینست که هر مکتب فکری، الزاما تبلور یافته خواستهای اجتماعی است که خود آنخواستها به نوبه خود زائیده شرایط اقتصادی می باشند0 بنابراین نظریه که صد در صد نظریه ای ماتریالیستی است، مکتب توحیدی انبیا نیز به نوبه خود تبلور یافته خواستهای اجتماعی و مولود نیازهای اقتصادی زمان خودشان بوده است0 یعنی رشد ابزار تولید منشا یک سلسله خواسته های اجتماعی شده است که می بایست بصورت یک اندیشه توحیدی توجیه شوند0 انبیا پیشقراولان و در واقع مبعوثان این نیاز احتماعی و اقتصادی می باشند و اینست معنی زیر بنای اقتصادی داشتن یک فکر وعقیده و اندیشه و از آن جمله اندیشة توحید0

قرآن، به حکم اینکه برای برای انسان قائل به فطرت است0 و فطرت را یک بعد وجودی اساسی انسانمی شمارد که به نوبه منشاء یک ساساه اندیشه ها و خواستها است، دعوت توحیدی انبیا را پاسخگوئی به این نیاز فطری می داند0 و برای توحید زیر بنائی جز فطرت توحیدی عمومی بشر قائل نیست قرآن به حکم اینکه برای انسان، فطرت قائل است، شرایط طبقاتی را عامل جبری یک فکر و یک عقیده نمی شمارد0 و اگر شرایط طبقاتی جنبة زیر بنای داشته باشند، و فطرتی در کار نباشد، هر کسی جبرا شاهین اندیشه اش و عقربه تمایلاتش به آن سو متمایل می شو دکه پایگاه طبقاتی او اقتضا دارد، در این صورت اختیار و انتخابی در کار نیست، نه فعونهای مستحق ملامتند و نه ضد فرعونهای شایسته تحسین و ستایش0 زیرا انسان آنگاه مستحق ملامت و یا سزاوار تحسین است که بتواند غیر آنچه هست باشد، مثل سیاهی سیاهپوست و سفیدی سفید پوست، نه مستحق ملامته ست نه شایسته تحسین0 ملی وی دانیم که انسان محکوم به اندیشه طبقاتی نیست، می تواند بر ضد منافع طبقاتی خود شورش کند، همچنانکه موسی بزرگ شده در تنعم فرعونی چنین شورشی بود، این خود دلیل بر اینست که مساله زیر بنا و روبنا علاوه بر اینکه انسان را ا زاو سلب می کد خرافه ای بیش نیست0

البته این به این معنی نیست وضع مادی و ضع فکری در یکدیگر تاثیری ندارند، از یکدیگر بیگانه و در یکدیگر غیر موثرند0 بلکه به معنی نفی زیر بنا بودن یکی و روبنا بودن دیگری است و گرنه این خود خود قرآن است که می گوید ان الانسان ایطغی ا نراه استغنی (علق -7) انسان وقتی که خود را بی نیاز و متمکن می بیند طاغی می گردد0 قرآن نقش خاص مستضعفین را در حمایت آنها تایید می کند، ولی به این وجه که فطرت انسانی را که شایستگی دعوت و تذکر به انسان می دهد در همه قائل است0 تفاوت دو