نرمال سازی در پایگاه داده ها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

نرمال سازی در پایگاه داده ها

نرمال سازی ( Normalization )  یا به تعبیری هنجار سازی فرآیندی است در رابطه با بانک های اطلاعاتی که با دو هدف عمده زیر انجام می شود :

کاهش افزونگی اطلاعات ، به این معنی که اطلاعات فقط در یک مکان (جدول) ذخیره و در تمام بانک با استفاده از روابط منطقی تعریف شده (RelationShip) قابل دسترسی باشد .

حفظ یکپارچگی اطلاعات ، به این معنی که اعمال تغییرات بر روی اطلاعات ( نظیر ایجاد ، بهنگام سازی و حذف ) در یک مکان انجام و به دنبال آن آثار تغییرات در تمام بانک مشاهده گردد .  برای روشن شدن مفهوم یکپارچگی بد نیست به مثال ذیل توجه نمائید :فرض کنید در یک بانک اطلاعاتی دارای دو موجودیت کتاب و نویسنده باشیم . هر یک از موجودیت های فوق دارای المان های اطلاعاتی (Attribute) مختص به خود می باشند . به عنوان نمونه موجودیت "کتاب" دارای المان اطلاعاتی نام نویسنده  و  موجودیت "نویسنده " دارای المان های اطلاعاتی متعددی نظیر نام نویسنده ، آدرس نویسنده و ... باشد .  در صورتی که در موجودیت "کتاب"  یک رخداد (رکورد) ایجاد نمائیم بدون اینکه نام نویسنده آن را در موجودیت "نویسنده" ایجاد کرده باشیم ،  دچار یک ناهمگونی اطلاعات خواهیم شد .

با توجه به اهداف فوق می توان گفت که فرآیند نرمال سازی از ناهنجاری های بوجود آمده به دلیل بروز تغییرات در بانک جلوگیری خواهد نمود . با اعمال فرآیند نرمال سازی ، یک بانک اطلاعاتی کارآ و مطمئن را خواهیم داشت .

فرآیند نرمال سازی ، فرم های متفاوتی دارد که انواع متداول آن به شرح ذیل است :

فرم اول نرمال سازی 1NF

فرم دوم نرمال سازی 2NF

فرم سوم نرمال سازی 3NF

فرم بویس کد نرمال سازی BCNF

فرم چهارم نرمال سازی 4NF

فرم اول نرمال  1NF

موجودیت و یا جدولی در فرم اول نرمال است که تمامی المان های اطلاعاتی آن ( منظور Attribute است ) یکتا و یا اصطلاحا" atomic باشند . برای روشن شدن این موضوع فرض کنید دارای موجودیتی با نام "فاکتور فروش " باشیم . 

فاکتور فروش

شماره فاکتور(کلید اصلی)تاریخ فاکتورکد مشترینام مشتریکالای 1تعداد کالای 1قیمت واحد کالای 1...کالای nتعداد کالای nقیمت واحد کالای n

با مشاهده موجودیت فوق متوجه این موضوع خواهیم شد که المان های کالا ، تعداد کالا و قیمت واحد کالا بیش از یک مرتبه در موجودیت وجود داشته و اصطلاحا" یک گروه تکرار را تشکیل می دهند . برای اجرای مدل فیزیکی این موجودیت ناچار خواهیم بود در طراحی جدول آرایه ای به طول ثابت ( به عنوان نمونه با ده عضو ) تعریف و در آن به ترتیب کالای 1 تا 10 را تعریف نمائیم .

مشکل : طراحی فوق ما را با دو مشکل عمده روبرو خواهد ساخت : اول این که  کارائی بانک اطلاعاتی پائین خواهد آمد (اگر در آینده تعداد کالاهای فاکتور فروش بیش از 10 کالا باشد ، آنگاه مجبور خواهیم بود طراحی جدول مربوطه و متعاقب آن نرم افزارهائی که از آن استفاده می کنند را تغییر دهیم ) و مشکل دوم این که  بسیاری از فاکتورها لزوما" دارای 10 کالا نیستند و بنابراین محتوی بسیاری از فیلدها در جدول فوق خالی (دارای ارزش Null) خواهد ماند و حجم زیادی از فضای دیسک هدر خواهد رفت .

راه حل : برای حل این مشکل کافی است تمامی گروه های تکرار و یا آرایه ها را از موجودیت خارج کرده و به موجودیت دیگری منتقل نمائیم . در چنین مواردی ، کلید اصلی موجودیت اول را به عنوان بخشی از کلید اصلی موجودیت جدید قرار داده و با تلفیق یکی دیگر از آیتم های اطلاعاتی موجودیت جدید که تضمین کننده یکتا بودن رکوردهای آن موجودیت ( جدول ) است ، کلید اصلی موجودیت ایجاد می گردد . بدین ترتیب ، یک ارتباط بین موجودیت پدر و فرزند بر اساس کلید اصلی موجودیت پدر برقرار خواهد شد .

مجددا" به موجودیت "فاکتور فروش " مثال قبل پس از تبدیل به فرم اول نرمال توجه نمائید : 

ردیف های فاکتور فروش

ارتباط بین موجودیت پدر و فرزند بر اساس کلید اصلی موجودیت پدر (فاکتور فروش)

فاکتور فروش

شماره فاکتور(قسمت اول کلید اصلی)کالا (قسمت دوم کلید اصلی)تعدادقیمت واحد 

شماره فاکتور(کلید اصلی)تاریخ فاکتورکد مشترینام مشتری

به طور خلاصه می توان گفت که هدف از فرم اول نرم سازی حذف گروه های تکرار و آرایه ها از موجودیت یا جدول است . فرآیند فوق ، می بایست بر روی تمامی موجودیت های بانک اطلاعاتی اعمال گردد تا بتوان گفت بانک اطلاعاتی نرمال شده در فرم اول است . 

فرم دوم نرمال 2NF

موجودیتی در فرم دوم نرمال است که اولا" در فرم اول نرمال باشد و ثانیا" تمامی آیتم های (Attribute) غیر کلیدی آن وابستگی تابعی به تمام کلید اصلی‌ موجودیت داشته باشند نه به بخشی از آن .همانگونه که از تعریف فوق استنباط می گردد ، فرم دوم نرمال سازی در خصوص موجودیت هائی بررسی و اعمال می شود که دارای کلید اصلی مرکب هستند ( بیش از یک جزء ) . بنابراین در مثال فوق موجودیت "فاکتور فروش " به خودی خود در فرم دوم نرمال است ولی موجودیت "ردیف های فاکتور فروش " که دارای کلید اصلی مرکب است ، نیاز به بررسی دارد .

مشکل : در صورتی که موجودیت در فرم دوم نرمال نباشد ، آنگاه با تغییر اطلاعات قسمت های غیروابسته به تمام کلید ، این تغییرات در یک رکورد اعمال می شود ولی تاثیری بر روی سایر رکوردها و یا جداول نخواهد داشت . در مثال فوق با تغییر محتوی قیمت واحد در موجودیت "فاکتور فروش " ، قیمت واحد کالا در یک فاکتور فروش اصلاح می گردد اما در سایر فاکتورها اعمال نخواهد شد .

راه حل : برای حل این مشکل کافی است موجودیت جدیدی ایجاد نمائیم و کلید اصلی آن را برابر با آن بخش از کلید اصلی موجودیت مورد بررسی که دارای المان های وابسته به آن است قرار دهیم ، سپس تمام المان های اطلاعاتی وابسته تابعی به این کلید را از موجودیت مورد بررسی خارج کرده و به موجودیت جدید منتقل نمائیم . در این حالت بین موجودیت جدید ایجاد شده و موجودیت نرمال شده ، بر اساس کلید اصلی موجودیت جدید ایجاد شده یک ارتباط پدر فرزندی تعریف خواهد شد . دقت کنید که بر عکس نرمال سازی فرم اول ، در این جا موجودیت موردبررسی فرزند بوده و موجودیت جدید پدر خواهد بود .

 به مثال فوق برمی گردیم و فرم دوم نرمال سازی را بر روی آن اعمال می نمائیم . موجودیت "فاکتور فروش" دارای کلید مرکب نیست پس در فرم دوم نرمال بوده و نیاز به بررسی ندارد ، اما موجودیت "ردیف های فاکتور فروش"  نیاز به بررسی دارد . در این موجودیت آیتم اطلاعاتی "قیمت واحد" وابستگی تابعی به آیتم کالا دارد که بخشی از کلید است نه کل کلید ، پس لازم است تا این موجودیت را تبدیل به فرم دوم نرمال نمائیم . بدین منظور  موجودیتی به نام "کالا" ایجاد کرده ، کلید اصلی آن را برابر کالا قرار داده و آیتم قیمت واحد را از موجودیت ردیف های فاکتور فروش خارج نموده و به این موجودیت منتقل می نمائیم. مثال فوق پس از تبدیل به فرم دوم نرمال به شکل ذیل خواهد بود :

ردیف های فاکتور فروش

ارتباط بین موجودیت پدر و فرزند بر اساس کلید اصلی موجودیت پدر (فاکتور فروش)

فاکتور فروش

شماره فاکتور(قسمت اول کلید اصلی)کالا (قسمت دوم کلید اصلی)تعداد 

شماره فاکتور(کلید اصلی)تاریخ فاکتورکد مشترینام مشتری

ارتباط بین موجودیت پدر و فرزند بر اساس کلید اصلی موجودیت پدر (کالا)

کالا

کالا (کلید اصلی)قیمت واحد

فرم سوم نرمال 3NF

موجودیت و  یا جدولی در فرم سوم نرمال است که اولا" در فرم دوم نرمال بوده و ثانیا" تمام آیتم های غیر کلید آن وابستگی تابعی به کلید اصلی داشته باشند ، نه به یک آیتم غیر کلید .

تحقیق در مورد بررسی استفاده کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مد لاین (جدول ) (word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 21

بررسی نقش متغیرهایی مانند رشته و مقطع تحصیلی در نتایج کاوش استفاده‎کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین

چکیده

هدف این پژوهش بررسی نقش متغیرهایی مانند رشته و مقطع تحصیلی در نتایج کاوش استفاده‎کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین است. روش پژوهش نیمه تجربی است و جامعة پژوهش, دانشجویان رشته‎های علوم پزشکی هستند که به عنوان استفاده‎کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین, موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران کاوش می‎کنند. نتایج پژوهش نشان می‎دهد که میانگین ضریب دقت و بازیافت استفاده‎کنندگان نهایی بر حسب رشته تحصیلی تفاوت معنی‎داری ندارد؛ در حالی که از نظر مقطع تحصیلی، دانشجویان کارشناسی ارشد ضریب دقت پایین‎تری نسبت به دانشجویان دکترای حرفه‎ای و phd دارند. مقایسه میانگین ضریب دقت و بازیافت بر حسب تجربه کاوش نیز نشاندهنده تفاوت معنی‎داری نیست.

از دهة 1970 به این سو, نقش تجربه و تمرین در کاوش از پایگاه‎های اطلاعاتی, موضوع مطالعات متعددی بوده است. "فنیچل" (1979) در پژوهشی که در همین زمینه انجام داد, استفاده‎کنندگان را با توجه به دفعات کاوش آن‎ها از پایگاه اطلاعاتی ERIC و بر حسب میانگین بسامد کاوش‎هایشان در شش ماه, طبقه‎بندی کرد و بر اساس یافته‎های خود نتیجه گرفت که هر چند استفاده‎کنندگان مبتدی سرعت کم‎تر و خطای بیش‎تری در کاوش دارند و از نتایج کاوش خود رضایت کم‎تری دارند, تفاوت‎های موجود پایین‎تر از حد انتظار است. "هوارد" (1982) نیز در پژوهشی مشابه نتیجه گرفت که تفاوت میانگین‎های ضریب دقت گروه‎های باتجربه و مبتدی زیاد نیست و بهترین نتیجه متعلق به باتجربه‎ترین گروه نمی‎باشد. "واگنر" (1979) میزان استفاده را به عنوان ملاک تجربه کاوش از پایگاه اطلاعاتی مدلاین در نظر گرفت و پژوهشی بر اساس بسامد کاوش جستجوگران از این پایگاه ترتیب داد. یافته‎های او نشان داد که تجربه تنها بر زمان صرف شده برای کاوش مؤثر بوده؛ یعنی استفاده‎کنندگان پرتجربه نسبت به گروه کم تجربه زمان کم‎تری را صرف کاوش کرده بودند, ولی در نتایج کاوش تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد. به این ترتیب "واگنر" نتیجه گرفت که مدت زمان تجربه کاوش فرد و کار او با پایگاه اطلاعاتی, رابطه‎ای با نتایج کاوش وی ندارد. به گفته وی, احتمالاً پس از گذشت شش ماه تا یک سال از کار فرد با پایگاه اطلاعاتی, تجربه دیگر تأثیری در نتایج کاوش نخواهد داشت. در پژوهشی که با عنوان "بررسی تاثیر توانایی‎های علمی و فنی متصدیان بازیابی اطلاعات از بانک‎های اطلاعاتی رایانه‎ای برای نتایج حاصل از بازیابی" توسط علوی (1371) در ایران انجام گرفت به تجربه کاوش نیز پرداخته شد. وی دفعات کاوش در هفته را معیار تجربه کاوش قرار می‎دهد و پس از بررسی نتایج کاوش و زمان مصرف شده در مورد سیزده نفر متصدی بازیابی اطلاعات که در سه موضوع منتخب به جستجو پرداخته بودند, نتیجه می‎‎گیرد که تعداد دفعات کاوش تنها بر زمان لازم برای جستجو و بازیابی اثر می‎گذارد و با تمرین و ممارست در جستجو, می‎توان سرعت کار را افزایش داد.

پژوهش حاضر با توجه به حرکت نوپایی که در زمینه کاوش بی‎واسطه از پایگاه‎های اطلاعاتی در کشور ما در حال تکوین است به بررسی و شناخت جامعه استفاده‎کنندگان نهایی از پایگاه مدلاین پرداخته و نقش متغیرهایی چون رشته و مقطع تحصیلی و تجربه را در نتایج کاوش مورد مطالعه قرار داده است.

روش و جامعة پژوهش

روش این پژوهش, نیمه تجربی است و جامعة پژوهش را دانشجویان رشته‎های علوم پزشکی تشکیل می‎دهند که به کاوش در پایگاه اطلاعاتی مدلاین, موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‎پردازند. تعداد 32 نفر این دانشجویان از طریق مصاحبه انتخاب شدند. کلیه دانشجویان شرکت‎کننده در پژوهش در کلاس‎های آموزش استفاده از مدلاین که در همان کتابخانه برگزار می‎شود شرکت کرده بودند. روش گردآوری اطلاعات به این گونه بود که پس از کسب اطلاعات لازم از طریق مصاحبه, استفاده‎کنندگان نهایی

تحقیق در مورد مدیریت پایگاه داده ها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 53 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

مقدمه

مدیریت پایگاه داده ها (چه داده های متنی یا تصویری یا غیره) شاید مهمترین کاربردی بوده است که همواره از کامپیوترهای تجاری خواسته شده است. به همین دلیل در چند سال گذشته قبل از ظهور محیطهای مبتنی بر رابط گرافیکی شاهد حکومت زبان cobol بر امپراطوری کامپیوتر بودیم.

بعد از این امر ظهور برنامه dBase و فروش حیرت آور آن خبر از همین احتیاج مبرم به پایگاه داده ها می داد.

باز در این عرصه نیز شرکت مایکروسافت بیکار ننشست و Access که کاستیها و اشکالات برنامه های قبلی را برطرف نموده و کار با داده ها را به صورت فوق العاده ای راحت تر میکند عرضه کرد.

این برنامه که همراه با کار در محیط کاملا گرافیکی ویندوز حتی قابلیت نصب در شبکه و internet را نیز دارد بدون شک یک نیاز شرکتهای تجاری, برنامه نویسان, طراحان صفحات وب و حتی برای اشخاص معمولی برای کنترل داده ها و اطلاعات خود بوده است.

ما در این دوره آموزشی شما را با قابلیت access آشنا کرده و شاید اگر اغراق نکرده باشم شما را استاد این برنامه بی نظیر خواهیم کرد شما نیز لحظه به لحظه به آشنایی با قابلیتهای این برنامه مطمئنا مشتاق یاگیری هرچه سریع آن خواهید شد.

قابل ذکر است که ما در این دوره برنامه اکسس 2000 را برای آموزش انتخاب کرده ایم که البته نسخه های دیگر این برنامه فرق چندانی با نسخه 2000 آن ندارد و شما می توانید با یادگیری این نسخه با ان نیز به راحتی کار کنید. (البته توصیه خود من به استفاده از نسخه 2000 است).

آشنایی با اکسس

اکسس که یکی از برنامه های موجود در بسته نرم افزاری آفیس( Microsoft Office ) است برای ساماندهی و کنترل و مدیریت پایگاه داده ایجاد شده است.

این برنامه دارای قابلیتهای بسیار است , مانند ایجاد صفحه ورود اطلاعات به شکل دلخواه. به عنوان مثال وقتی شما می خواهید اطلاعات موجود در یک چک را در کامپیوتر خود ذخیره کنید شما با استفاده از برنامه اکسس می توانید صفحه ای درست همانند صفحه چک ایجاد کنید و اطلاعات را به صورت کاملا گرافیکی در آن وارد کنید.

شما پس از ایجاد پایگاه داده هایتان حتی می توانید از آنها گزارش گرفته و یا در بین اطلاعات خود جستجو کرده البته تمامی این امکانات را شما با دستان قدرتمند خود ایجاد خواهیدکرد. از موارد استفاده برنامه اکسس به طور شهودی می توان به استفاده آن در قسمت حسابداری یک شرکت و یا نگهداری اطلاعات اشخاص عضو در سایتتان و حتی نگهداری اطلاعات کارمندان (حتی عکس آنها) و موارد بسیار متنوع دیگر اشاره کرد.

شما پس از ایجاد این پایگاه داده حتی می توانید آن را در شبکه در اختیار دیگران قرار داده یا بر روی آن کلید رمز گذاشته یا حتی در سطح کاربران مختلف مقدار دسترسی هر کاربر را تعیین کنید. ابتدا آشنایی با محیط اکسس و تسلط کامل بر آن

کار با help برنامه(به صورت مختصر)

آشنایی با پایگاه داده های نمونه

بررسی و کار با اجزای اصلی

طراحی یک پایگاه داده جدید

کار با جدولها

کار با داده ها

کار با بازجست ها ( Query )

کار با فرمهای ورود اطلاعات

کار با گزارشها

خودکارسازی با ماکروها

برنامه نویسی با مدولها

کاربرد پیشرفته اجزای اکسس

حفظ امنیت در پایگاه داده

کار با برنامه های کمکی اکسس

سوالات خود را به طور کامل بیان کنید تا امکان پاسخگویی به آنها باشد.

برای مطالعه ی این دوره ی آموزشی نیاز است کاربران محترم آشنایی مقدماتی با محیط Windows داشته باشند .

جهت نصب و اجرای نرم افزارهای Office که اکسس نیز شامل آن می شود ، نیاز به سیستمی با مشخصات ذیل می باشد :

- حداقل سیستم مورد نیاز پنتیوم 233

- 16مگابایت Ram

- حدود 600 مگا بایت فضای آزاد

گزارش مراحل طراحی و پیاده سازی نرم افزار پایگاه داده

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

گزارش مراحل طراحی و پیاده سازی نرم افزار پایگاه داده

خانوارهای تحت پوشش مرکز بهداشت استان خراسان

هدف پروژه :

طراحی نرم افزار پایگاه داده خانوارهای تحت پوشش مرکز بهداشت استان خراسان

مقدمه :

در مرکز بهداشت استان خراسان، هر خانواده دارای یک پرونده خانوار می باشد که اطلاعات مربوط به آن خانواده در آن ثبت و نگهداری می شود. خانوارها با فواصل زمانی خاصی به مرکز مراجعه نموده و اطلاعات ایشان بروز می شود. به طور کلی تعریف یک خانوار، با سرپرست آن صورت می پذیرد، هر خانوار متشکل از یک سرپرست، یک یا چند مادر و یک یا چند عضو دیگر نظیر فرزندان نوجوان و جوان، پدر بزرگ و مادر بزرگ همراه خانواده، می باشد. هر مادر نیز یک یا چند زایمان داشته و در هر زایمان یک یا چند کودک متولد می شوند، علاوه بر این، بیماریهای مادر و مراجعات بهداشتی وی به مرکز، قبل و بعد از یک زایمان نیز در پرونده خانوار ثبت می شود. کودکان تازه متولد شده نیز یک یا چند نوبت واکسن و مراجعات بهداشتی خواهند داشت که همگی در پرونده خانوار ثبت و نگهداری می شوند. بر حسب نیاز از این پرونده ها گزارشات کنترلی خاصی تهیه می شود. به علت تعدد خانوارها، بروز شدن اطلاعات در هر دوره و حجم بالای اطلاعات، نیاز مبرمی به پایگاه داده مکانیزه در این مرکز احساس می گردد.

مراحل طراحی و پیاده سازی نرم افزار پایگاه داده مرکز

در طراحی و پیاده سازی پایگاه داده در مرکز بهداشت استان خراسان از متدولوژی Prototyping بهره گرفته شده است.

1-شناخت مسئله و اطلاعات مورد نیاز کاربران: پس از جمع آوری فرمهای دستی و صحبت با کارکنان مرکز در مورد اطلاعات مورد نیاز، موجودیتهای سیستم و خصوصیاتشان شناسایی و رابطه بین آنها تعیین شد.

2-تهیه Data Model: با بهره گیری از اطلاعات فاز شناخت، مدل داده ها و رابطه بین آنها (ERD) تهیه شد، ابتدا سعی در لحاظ نمودن تمامی موجودیتها بود، لیکن با زیاد شدن بیش از حد ابعاد مسئله و مشکل شدن کار در بقیه مراحل طراحی نرم افزار، مدل داده ها با بازبینی مجدد، کوچکتر شده و به عنوان نقطه شروع برگزیده شد تا پس از اتمام آن و شناخت بیشتر پیچیدگی ها و ظرافتهای پایگاه داده، سایر موجودیتها به آن افزوده گردند.

3-توصیف داده ها و تهیه فرهنگ داده: پس از نهایی شدن مدل داده ها، به توصیف داده ها و تهیه فرهنگ داده (Data Dictionary) برای آنها پرداخته شد.

4-طراحی فرمها و گزارشات پایگاه داده و رویه اجرای آنها: پس از توصیف داده ها، نوبت به فاز پیاده سازی می رسد که در آن ابتدا با تعیین نحوه ورود داده ها، فرمهای ورود اطلاعات و Layout آنها مشخص شدند. همچنین فرمت گزارشات مورد نیاز کاربران نیز تعیین شدند. نمودار پیمایش فرم ها،SSC و رویه اجرای نرم افزار نیز به عنوان ابزارهایی نیرومند در جهت مشخص شدن نحوه اجرای این فرمها بکار گرفته شدند.

5-پیاده سازی پایگاه داده: در پیاده سازی پایگاه داده از نرم افزار MS Access استفاده شده است.

نمودار مراحل طراحی و پیاده سازی پایگاه داده در صفحه بعد نمایش داده شده است.

اجرای نرم افزار :

به منظور اجرای نرم افزار، چنانچه فونت های فارسی تیتر و نازنین بر روی سیستم عامل نصب نشده اند، ابتدا این فونت ها را در شاخه Windows\Fonts کپی نمایید و سپس نرم افزار را اجرا کنید.

برای رؤیت گزارشهای اطلاعات موجود در پایگاه داده، تاریخ های شروع و اختتام را (با فرمت هجری شمسی) انتخاب نمایید.

پایگاه داده ها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

پایگاه داده ها

دادِگان (پایگاه داده‌ها یا بانک اطلاعاتی) به مجموعه‌ای از اطلاعات با ساختار منظم و سامانمند گفته می‌شود. این پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً در قالبی که برای دستگاه‌ها و رایانه‌ها قابل خواندن و قابل دسترسی باشند ذخیره می‌شوند. البته چنین شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات تنها روش موجود نیست و شیوه‌های دیگری مانند ذخیره‌سازی ساده در پرونده‌ها نیز استفاده می‌گردد. مسئله‌ای که ذخیره‌سازی داده‌ها در دادگان را موثر می‌سازد وجود یک ساختار مفهومی است برای ذخیره‌سازی و روابط بین داده‌ها است. پایگاه داده در اصل مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات است.این واژه از دانش رایانه سرچشمه می‌‌گیرد ،اما کاربر وسیع و عمومی نیز دارد، این وسعت به اندازه‌ای است که مرکز اروپایی پایگاه داده (که تعاریف خردمندانه‌ای برای پایگاه داده ایجاد می‌‌کند) شامل تعاریف غیر الکترونیکی برای پایگاه داده می‌‌باشد. در این نوشتار به کاربرد های تکنیکی برای این اصطلاح محدود می‌‌شود. یک تعریف ممکن این است که: پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد های ذخیره شده در رایانه با یک روش سیستماتیک (اصولی) مثل یک برنامه رایانه‌ای است که می‌‌تواند به سوالات کاربر پاسخ دهد. برای ذخیره و بازیابی بهتر، هر رکورد معمولا به صورت مجموعه‌ای از اجزای داده‌ای یا رویداد ها سازماندهی می‌‌گردد. بخش های بازیابی شده در هر پرسش به اطلاعاتی تبدیل می‌‌شود که برای اتخاذ یک تصمیم کاربرد دارد. برنامه رایانه‌ای که برای مدیریت و پرسش و پاسخ بین پایگاه‌های داده‌ای استفاده می‌‌شود را مدیر سیستم پایگاه داده‌ای یا به اختصار (DBMS) می‌‌نامیم. خصوصیات و طراحی سیستم های پایگاه داده‌ای در علم اطلاعات مطالعه می‌‌شود. مفهوم اصلی پایگاه داده این است که پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد ها یا تکه هایی از یک شناخت است.نوعا در یک پایگاه داده توصیف ساخت یافته‌ای برای موجودیت های نگه داری شده در پایگاه داده وجود دارد: این توصیف با یک الگو یا مدل شناخته می‌‌شود. مدل توصیفی، اشیا پایگاه‌های داده و ارتباط بین آنها را نشان می‌‌دهد. روش های متفاوتی برای سازماندهی این مدل ها وجود دارد که به آنها مدل های پایگاه داده گوییم. پرکاربرد‌ترین مدلی که امروزه بسیار استفاده می‌‌شود، مدل رابطه‌ای است که به طور عام به صورت زیر تعریف می‌‌شود: نمایش تمام اطلاعاتی که به فرم جداول مرتبط که هریک از سطر ها و ستونها تشکیل شده است(تعریف حقیقی آن در علم ریاضیات برسی می‌‌شود). در این مدل وابستگی ها به کمک مقادیر مشترک در بیش از یک جدول نشان داده می‌‌شود. مدل های دیگری مثل مدل سلسله مراتب و مدل شبکه‌ای به طور صریح تری ارتباط ها را نشان می‌‌دهند. در مباحث تخصصی تر اصتلاح دادگان یا پایگاه داده به صورت مجموعه‌ای از رکورد های مرتبط با هم تعریف می‌‌شود. بسیاری از حرفه‌ای ها مجموعه‌ای از داده هایی با خصوصیات یکسان به منظور ایجاد یک پایگاه داده‌ای یکتا استفاده می‌‌کنند. معمولا DBMS ها بر اساس مدل هایی که استفاده می‌‌کنند تقسیم بندی می‌‌شوند: ارتباطی،شی گرا، شبکه‌ای و امثال آن. مدل های داده‌ای به تعیین زبانهای دسترسی به پایگاه‌های داده علاقه مند هستند. بخش قابل توجهی از مهندسی DBMS مستقل از مدل های می‌‌باشد و به فاکتور هایی همچون اجرا، همزمانی،جامعیت و بازیافت از خطاهای سخت افزاری وابسطه است.در این سطح تفاوت های بسیاری بین محصولات وجود دارد.

موارد زیر به صورت خلاصه شرح داده می شود: •۱ تاریخچه پایگاه داده •۲ انواع دادگان ها •۳ مدل های پایگاه داده ۳.۱ مدل تخت ۳.۲ مدل شبکه ای(Network) ۳.۳ مدل رابطه ای ۳.۴ پایگاه داده‌های چند بعدی ۳.۵ پایگاه داده‌های شیء •۴ ویژگی‌های سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها •۵ فهرست سیستم‌های متداول مدیریت دادگان 1- تاریخچه پایگاه داده اولین کاربردهای اصطلاح پایگاه داده به June 1963 باز می‌گردد، یعنی زمانی که شرکت System Development Corporation مسئولیت اجرایی یک طرح به نام "توسعه و مدیریت محاسباتی یک پایگاه داده‌ای مرکزی" را بر عهده گرفت. پایگاه داده به عنوان یک واژه واحد در اوایل دهه 70 در اروپا و در اواخر دهه 70 در خبر نامه‌های معتبر آمریکایی به کار رفت.(بانک داده‌ای یا Databank در اوایل سال 1966 در روزنامه واشنگتن کار رفت) تصویر:اولین سیستم مدیریت پایگاه داده در دهه 60 گسترش یافت. از پیشگامان این شاخه چارلز باخمن می‌‌باشد. مقالات باخمن این را نشان داد که فرضیات او کاربرد بسیار موثرتری برای دسترسی به وسایل ذخیره سازی را محیا می‌‌کند. در آن زمانها پردازش داده بر پایه کارت های منگنه و نوار های مغناطیسی بود که پردازش سری اطلاعات را مهیا می‌‌کند. دو نوع مدل داده‌ای در آن زمانها ایجاد شد:CODASYL موجب توسعه مدل شبکه‌ای شدکه ریشه در نظریات باخمن داشت و مدل سلسله مراتبی که توسط North American Rockwell ایجاد شد و بعدا با اقباس از آن شرکت IBM محصولIMS را تولید نمود. مدل رابطه‌ای توسط E. F. Codd در سال 1970 ارائه شد.او مدل های موجود را مورد انتقاد قرار می‌‌داد. برای مدتی نسبتا طولانی این مدل در مجامع علمی مورد تایید بود. اولین محصول موفق برای میکرو کامپیوتر ها dBASE بودکه برای سیستم عامل هایCP/M و PC-DOS/MS-DOS ساخته شد. در جریان سال 1980 پژوهش بر روی مدل توزیع شده (distributed database) و ماشین های دادگانی (database machines) متمرکز شد، اما تاثیر کمی بر بازار گذاشت. در سال 1990 توجهات به طرف مدل شی گرا(object-oriented databases) جلب شد. این مدل جهت کنترل داده‌های مرکب لازم بود و به