لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 44
میراث گذشته
در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمانها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته میشده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تاثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است. بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادیگرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شدهاند. از نامهای باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، خیشخان، خیشور، ماسوره و هواکپ برمیآید که پدیدهای بس کهن است.
باد پس از برخورد با سطوح فوقانی به دالانهایی هدایت میشود که با سطح آب داخل حوضخانه برخورد کرده (مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخلی اتاق را خنک میکند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانالهای خشک عبور میکند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی) و فضای اتاق را تهویه میکند.
شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران
کمی به دور و بر خود نگاه کنید؛ کولرهای آبی و گازی ، پنکه ، فن کویل و چیلر هوای خنکی را برای ساختمان ، فراهم می کنند و از سوی دیگر، انواع مختلف یخچال ها و فریزرها که محصولات غذایی و نوشیدنی ها را در محیط خنک و مناسبی نگاهداری می کنند.
آنچه ما را به این توانایی پیشرفته در فراهم ساختن امکانات سرمایشی رسانده است ، دانش تهویه مطبوع نام دارد. اما آیا تاکنون از خود پرسیده اید که مردم کشورمان پیش از پیشرفت دانش تهویه مطبوع به شکل امروزی ، چگونه شرایط مناسب هوایی را برای خود فراهم می کردند؟
آیا آنان آب و هوای گرم تابستانی را تحمل می کردند و دسترسی به آب خنک را آرزویی محال می دانستند؟ مسلما استفاده از آب خنک چشمه ها در مناطق کوهپایه ای و کوهستانی و سفر کردن به مناطق خوش آب و هوا یکی از این راه حل ها بوده است.
ولی جالب است بدانید نیاکان ما پاسخهای دیگری نیز ابداع کرده بودند که می توانست شرایط بسیار مناسبی را در فضای خانه ایجاد کند و این کارها با توجه به آن که هیچ انرژی خاصی مصرف نمی کند، از شاهکارهای مهندسی به شمار می رود.
تاکنون فکر کرده اید پنکه چگونه هوا را مطبوع می کند؟ هنگامی که پره های پنکه می چرخند، هوای پشت با فشار به جلو حرکت می کند و جریان مصنوعی هوا ایجاد می شود. این جریان هوا با عبور از مجاورت پوست بدن روند انتقال حرارت بدن انسان را سرعت می بخشد و ما احساس خنکی می کنیم.
بادگیر هم وسیله ای است که هوا را جریان می بخشد. با این تفاوت که در پنکه ، جریان برق موتور الکتریکی را و چرخش پره های متصل به موتور هوا را به حرکت درمی آورد؛ در حالی که بادگیر بادی را که در فضای بیرون می وزد، مهار و به داخل خانه هدایت می کند.
بادگیرها را معمولا متناسب با مصرف و نیاز خانوار طراحی می کردند و مسلما هر چه ابعاد ورودی بیشتر باشد، حجم هوای ورودی هم بیشتر خواهد بود. ارتفاع بالاتر هم در کارکرد بهتر بادگیر موثر است.
دلیل آن هم اختلاف سرعت باد در ارتفاع های مختلف است ؛ در مجاورت زمین ، سرعت هوا صفر است و هر چه بالاتر می رویم ، سرعت باد بیشتر می شود تا به مقدار ثابت خود دست یابد.
از سوی دیگر، در مجاورت زمین گرد و غبار زیادی وجود دارد که با افزایش ارتفاع کاهش می یابد، به این ترتیب با افزایش ارتفاع ، به هوایی با سرعت بالاتر و گرد و غبار کمتر دسترسی خواهیم داشت.ورودی بادگیر را معمولا در زیرزمین قرار می دهند تا از خنکی زیرزمین هم استفاده شود و فضای مطبوع و شرایط مناسب فراهم شود.
بادگیرهای سنتی را می توان یک نمونه عالی هنر مهندسی به شمار آورد که در حالی که هوای بیرون بسیار گرم است و از آسمان آتش می بارد، بدون صرف هیچ گونه انرژی و صرفا با طراحی مناسب سیستم هدایت هوا، شرایط خنک با تفاوت دمای حدود 30درجه با بیرون را فراهم می کنند.
البته بادگیر سنتی ، به دلیل ورود گرد و غبار به منزل و همچنین استفاده نکردن از سرمایش تبخیری محل اشکال است که ایراد دوم در برخی نمونه ها مرتفع شده است.
در این نمونه ها، باد در مسیر ورود به منزل از سطوحی نمناک عبور می کرده و بخشی از حرارت خود را صرف تبخیر آب می کرده به این ترتیب هوایی مرطوب تر و خنک تر به دست می آمد که شرایط مطلوب تری فراهم می کرد.
این فرآیند مشابه همان اتفاقی است که درون کولر آبی روی می دهد. دکتر مهدی بهادری نژاد، استاد دانشگاه صنعتی شریف و چهره ماندگار مکانیک کشور نیز در چند نمونه جدید، از پره های مرطوب در ستون بادگیر و پوشال مرطوب در ورودی بادگیر استفاده کرده است.
این بادگیرهای جدید که در مسجد دانشگاه یزد نصب شده است ، قدرت خنک سازی بیشتری نسبت به بادگیر سنتی دارند و می توانند کاملا جایگزین کولر آبی شوند.
تنها ایرادی که به آنها وارد است ، وابسته بودن آنها به جریان طبیعی باد است که البته در مناطق بادخیز، چندان جدی به نظر نمی رسد.
سقف گنبدی و الگوی بال هواپیما
اگر هنگام عبور از بازار قدیمی یا شبستان یک مسجد نگاهی به بالاسر خود بیندازید، می توانید گنبدهای کوچکی را مشاهده کنید که بعضا سوراخی در بالای سقف خود دارند. شاید به فکرتان رسیده باشد که این سوراخ ها برای تابیدن نور خورشید به محیط پایین تعبیه شده باشد، ولی کاربری این سقفهای گنبدی به مراتب بیشتر از این حرفهاست.
هنگامی که باد از روی یک سطح منحنی ، مثلا یک نیمکره عبور می کند، در بالاترین نقطه منحنی به حداکثر سرعت خود می رسد و در مقابل ، فشارش به شدت افت می کند. این افت فشار نسبت هوایی که در زیر وجود دارد، موجب می شود نیرویی به طرف بالا ایجاد شود.
در بال هواپیما، این نیرو تعادل هواپیما و حرکت به سمت بالا را تامین می کند. ولی در سقف گنبدی این نیرو موجب می شود هوا از سوراخ درون سقف به بیرون جریان پیدا کند و هوای محیط زیر سقف تهویه شود.
البته خود سقف گنبدی هم در کاهش انتقال حرارت از بیرون به داخل ساختمان نقش مهمی به عهده دارد. آنچه گفته شد، مهمترین کاربری حرارتی سقف گنبدی است ، ولی مهمترین کاربری آن ، پوشاندن سطوح وسیع است و ابتدا برای این منظور مورد استفاده قرار می گرفته است ؛ ولی هنگامی که کارایی حرارتی این نوع سازه کشف شد، حتی در ساختمان ها و خانه های معمولی که می شد سقف آنها را به شیوه مسطح ساخت ، مورد استفاده قرار گرفت.
حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه
در خانه های سنتی ایران ، حیاط نقش بسیار مهمی از نظر ایمنی ، امنیتی و راحتی اعضای منزل به عهده داشته است. ولی حیاط علاوه بر اینها از نوعی کاربری حرارتی نیز برخوردار بوده است.خانه به صورتی ساخته می شد که اتاقها دور حیاط قرار گیرند و دیوارها روی حیاط سایه بیندازند. در حیاط هم یک حوض و یک باغچه نسبتا انبوه وجود داشت و به عنوان بخشی از فضای مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت.
در روزهای تابستان ، خانمهای خانه بیشتر وقت خود را در حیاط می گذراندند و صبحها در حیاط صبحانه می خوردند و تا حوالی ساعت 10که حیاط هنوز در سایه بود، در آنجا به سر می بردند. پس از آن به زیرزمین
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 2
بازیهای بومی و سنتی میراثی از گذشته
داود لطیفی(محقق و رییس اداره فرهنگ و ارشاد بابل)
/مقدمه در فرهنگ لغات فارسی بازی به سرگرمی به مشغولیت، تفریح، لعب، کار،ورزش و فریب معنی شده است. زیست شناسان و روان شناسان نیز در مورد بازی نظرات مختلفی ارائه دادهاند. زیست شناسان براین باورندکه علاقهی انسان به بازی به کنجکاوی وی درکشف و شناخت محیط اطراف ارتباط دارد و روانشناسان نیز میگویند نیاز انسان به بازی در حقیقت مصرف انرژی نهفته در وجود اوست و البته جامعه شناسان نیز بازی را وسیلهای برای تمرین انسان در زندگی اجتماعی توصیف میکنند.برخی بر این باورند بازی خود هنری است که ناشی از فرهنگ و آداب وسنن هر جامعه است. اگر بخواهیم به این مقوله، عمیق بنگریم بازی همه نظرات وتعاریف فوق را دربرمیگیرد. درکشورپهناور ایران که از تنوع اقلیمی و قوم و قبیله ای خاصی برخوردار است، انواع بازی وسرگرمی رواج داشته و دارد. این بازیها درمراسم عروسی ، قبل و بعد از آغاز کاشت و برداشت محصولات کشاورزی،شب نشینیها و… اجرا میشود. اینکه بازیها از چه زمانی ومکانی آغاز شدهاند اطلاع دقیقی در دست نیست ولی از نوشتهها، کتیبهها و نقوش غارها و دیوارها چنین استنباط میشود که بازیها درحقیقت نوعی سخن گفتن، انتقال اطلاعات و معلومات،ایجاد و حفظ آمادگی جسمانی برای جنگها،ایجاد سرور ونشاط، شکرگذاری به درگاه خداوند و … بودهاست. نکتهی مهم اینکه در درگاه خداوند هریک از این بازیها بار فرهنگی داشتهاست. بازیها ویژگیهای خاص خود را داراست که میتوان به ابزار و امکانات ،مکان، گسترهی بازی ،سن و جنسیت بازی اشاره کرد. یکی از بزرگترین دغدغهی انسان عصر حاضر به ویژه در کشور ما و خصوصاً استان مازندران چگونگی پر کردن اوقات فراغت است.همه ساله به ویژه در ایام تابستان دستگاههای اجرایی بسیج میشوند تا زمینهی پر کردن اوقات فراغت میلیونها دانش آموز را فراهم کنند. اوقات فراغت تنها به برپایی کلاسهای درسی و علمی و هنری محدود میشود که نزد نوجوانان و جوانان چندان جایگاهی ندارد. جاذبه نداشتن برنامههای اوقات فراغت دیکته شده و فاقد روح شادی و نشاط ،عدم وجود امکانات و شرایط لازم برای گذران اوقات فراغت،نبودشناخت اقشار مختلف نسبت به فرهنگ، آداب و سنتهای گذشته و بازیها و … باعث شده اوقات فراغت بسیاری از جوانان و حتی بزرگسالان به بطالت بگذرد. نهادهای فرهنگی و ورزشی نقش بسزایی در شناساندن بازی به مردم دارند. فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما، تربیت بدنی، میراث فرهنگی، ایرانگردی و جهانگردی وجهاد کشاورزی از مهمترین دستگاههای اجرایی هستند که میتوانند بازی را در قالب همایشها، جشنوارهها ، مسابقات و … به مردم بشناسانند. بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد به جز فرهنگ ارشاد اسلامی و صدا و سیما بقیه دستگاههای فرهنگی و ورزشی کمتر و یا اصلاً به این مهم نپرداختهاند. برگزاری جشنهای خرمن، جشن مهرگان، بیس شیش عیدماه و… تولید برخی برنامه های محلی از جمله این فعالیتهاست . بازیهای محلی مازندران در استان مازندران تاکنون حدود 147 بازی شناسایی شده است. این بازیها از نظر مکان اجرا 91 بازی در فضای باز( مانندمیادین روستا، زمینهای کشاورزی و دامنهی کوه و جنگل) و 32 بازی در فضای بسته( مانند اتاق) انجام میگیرد. همچنین 113 بازی صرفاً حالت بازی- سرگرمی وبقیه نمایشی – ورزشی و .. میباشد. همانگونه که عنوان شد یکی از ویژگیهای مهم بازی های محلی و بومی، استفاده از ابزار و امکانات محل زندگی و عدم نیاز به تجهیزات و اماکن خاص است. عمده امکانات و ابزار مورد نیاز بازیها شامل چوب، خاک، سنگ، پارچه،استخوان ،طناب،توپ ،کلاه، کمربند ،شلاق ،گردو،سیب ،پرتقال و… میباشد که در بیشتر روستاهای مازندران به وفور یافت میشود.ویژگی دیگر اینکه برای هر گروه سنی بازیهای خاصی وجود دارد. در زیربه چند نمونه از بازی و سرگرمیهای رایج مازندرانیها اشاره شده است: مراسم عروسی و اعیاد مذهبی بهترین بهانه و زمان برای پرداختن به بازی و سرگرمی در مازندران بود که در برخی نقاط هنوزهم رواج دارد. در حال حاضردر برخی عروسیها به جای پرداختن به این بازیهای زیبا و دیدنی که ریشه در فرهنگ مردم دارد، آلات لهو، قمار ، شرب خمر و … برای سرگرمی میهمانان فراهم میشود. بازیهای خشن عروسی اودنگه تیر : این بازی در شبهای حنابندان،عروسی و شبنشینیهای ساکنان مناطق قشلاقی و کوهپایه اجرا میشود. در این بازی یک نفر روی زمین به پشت دراز میکشد و پاهایش را میچسباند. یک نفر دیگر (فرد قویتر) در قسمت پایین بدن او روی مچ پاهایش مینشیند . دو دستش را به زیر پاهای او (قسمت بالای مچها به سمت زانو) برده، وی را که شق و راست خوابیده است همانطور راست و مستقیم بالا میآورد و روی دوپاهایش میایستاند. این بازی یک بازی ورزشی است که شرکتکندگان در آن باید از بدنی ورزیده برخوردار باشند. بُوردُ ، بُوردُ (رفت ، رفت) : از دیگر بازیهایی است که در مجالس مهمانی و عروسیها اجرا میشود. در این بازی دور هم مینشینند و یکی از بازیکنان در وسط دایره قرار میگیرد. بازیکنان اطراف دایره، دُرنه (شالی که درهم تابیده شده، طول آن کمتر از یک متر است) را از زیر زانوهای خود عبور میدهند به طوری که مشخص نشود دُرنه نزد کیست. نفر وسط باید حدس بزند دُرنه نزد چه کسیست. اگر حدس او درست باشد، بازیکنی که در وسط قرار دارد جای کسی که دُرنه را لو داده است، میگیرد و او به وسط میرود. گاه فردی که در وسط است توسط بازیکنی که دُرنه را در اختیار دارد ضربه میخورد و بازیکن بلافاصله درنه را پنهان میکند. برای افزودن به شور و هیجان در تمام طول بازی بازیکنان سروصدا می کنند و با صدای بلند میگویند: بورده بورده! کور مینا ملک مینا : از بازیهایی است که با هدف سرگرمی و عمدتاً توسط دختران و زنان اجرا میشود. این بازی در منزل یا حیاط منزل اجرا میشود. یکی از بازیکنان نام شی یا کسی را در ذهن خود انتخاب می کند و از بازیکن مقابل میپرسد : کور مینا ملک مینا مه رِه بنما ، ته ره بنما! بازیکن مقابل میگوید :چی بنما؟ فردی که سؤال میکند میگوید : مره بنما اته اغوز (گردو) بازیکن مقابل باید در محوطهای که بازی آنجا انجام میگیرد، گردو را پیدا کند( البته با حرکت چشم و جست و جو از دور). از دیگر بازیهای ویژهی زنان و دختران اته بزه کا و کش کا میباشد که یک بازی ورزشی است. مؤخره به هر حال وقت آن رسیده که میراث کهن و به جای مانده احیا شود هرچند که تحولات سریع اجتماعی و نوع تکاملیافته زندگی امروزی امکان پرداختن به بازیها را به صورت اولیه به دست نمیدهد اما همین که نهادهای فرهنگی به این مهم توجه و زمینهی شناساندن آن را به مردم فراهم کنند، مردم تشنهی فرهنگ اصیل این مرز و بوم خواهند کوشید با این بازیها زمینهی لذت روحی و جسمی خویش را فراهم نمایند. منابع: ـ راهنمای بازیهای ایران ، ثریا قزلایاغ - نقش نمایش در تغییر رفتار، داود لطیفی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 9
از گذشته های دور کشاورزی یکی از مهمترین راه های تأمین غذای انسان بوده است. زراعت در ابتدا بستگی زیادی به مقدار بارش برف و باران داشت و اگر در یک سال به اندازه کافی بارندگی نمی شد، محصول خوبی هم بدست نمی آنمد، بنابر این، نیاکان ما به فکر افتادند تا از آبهایی که در طبیعت به صورت رودخانه، چشمه، چاه و قنات وجود داشت، برای آبیاری زمینهای خود استفاده کنند. به این ترتیب بود که روش زراعت دیم به زراعت آبی تبدیل شد.
از بین رفتن خاک کشاورزی، دشواریهای فراوان آبیاری و صرف وقت و هزینه زیاد، انسان را به فکر انداخت تا راه جدیدی برای آسان تر شدن آبیاری مزارع خود پیدا کند. سرانجام با الهام از ریزش باران در طبیعت «آبپاش» اختراع شد. ولی چون از این وسیله نمی توانستند برای زمینهای بزرگ استفاده کنند، روش تازه ای برای آبیاری باغها و مزارع پیدا کرده، آن را « آبیاری تحت فشار » نامیدند.
در این روش آب به وسیله پمپ یا ختلاف ارتباع تحت فشار قرار گرفته و به صورت باران یا قطره و یا روشهای مناسب دیگر، در اختیار گیاه قرار می گیرد.
آبیری تحت فشار، روش ها و دستگاه های مختلفی دارد که یکی از آنها روش آبیاری «قطره ای» است.
روش آبیاری قطره ای
آبیاری قطره ای روشی است که در آن آب به وسیله فشاری که توسط پمپ و یا اختلاف ارتفاع به وجود می آید وارد لوله های اصلی و فرعی شده و با استفاده از قطره چکان ها به صورت قطره در پای درخت یا بوته چکیده و آب مورد نیاز آن را تأمین می کند. برای جلوگیری از ورود اجسام به داخل لوله ها، ابتدا آب از صافی های مخصوص گذشته و سپس وارد لوله ها می شود. در صورتیکه نیاز به دادن سموم و عناصر غذایی به گیاه باشد، می توان این مواد را با روشهایی که گفته خواهد شد به آب اضافه نموده و در اختیار گیاه قرار داد.
با انجام آزمایش های گوناگون، مقدار آب مورد نیاز هر گیاه قبلا معین شده است و با قرار دادن تعداد معینی قطره چکان در اطراف هر گیاه، مقدار آب مورد نیاز آن در اختیارش قرار می گیرد.
این روش، بازدهی بسیار بالایی دارد و می توان از آن برای آبیاری باغهای مختلف و بسیاری از گیاهان جالیزی در خاکهای مختلف با زمینهای دارای پستی و بلندی استفاده کرد.
درصورت وجود مزارع و باغهای بزرگ، بهتر است آن ها را به قطعه های کوچکتر تقسیم نموده و به نوبت آبیاری کرد.
قسمتهای مختلف روش آبیاری قطره ای
تجهیزات آبیاری قطره ای از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:
قسمت تأمین فشار و کنترل مرکزی
لوله ها(لوله های انتقال آب و لوله های داخل مزرعه)
قطره چکان
قسمت تأمین فشار و کنترل مرکزی
برای اینکه بتوان از روش آبیاری قطره ای استفاده کرد باید اول آب را تحت فشار قرار داد. این کار در قسمت تأمین فشار و کنترل مرکزی انجام می شود.
در قسمت تأمین فشار و کنترل مرکزی کارهای زیادی انجام می وشد که شامل تحت فشار قرار دادن آب، تصفیه آب، تعیین مدت زمان آبیاری، اضافه نمودن کود و مواد شیمیایی لازم به آب می باشد. اجزای تشکیل دهنده این قسمت عبارتند از:
پمپ- شیر تنظیم فشار-شیر یکطرفه-سیکلون-فیلترهای شنی و توری-مخزن کود و مواد شیمیایی- کنتور آب- دستگاه برنامه ریز-شیر برقی- فشار سنج- تابلوهای کنترل برق.
لازم به ذکر است که در بازدید انجام شده از تمام موارد زیر استفاده نمی شد، بعنوان مثال به دلیل وجود حوضچه ذخیره دیگر سیکلون درکار نبود.
حال به عمل هر کدام از قسمتهای بالا می پردازم:
پمپ
این وسیله وظیفه تامین فشار را به عهده داشته و آب را با فشار، از جایی به جای دیگر منتقل می کند.
به محلی که پمپها، لوله مکش، لوله رانش، لوله ای که آب را از پمپ خارج می کند) در آن قرار دارد «ایستگاه پمپاژ» گفته می شود.
سیکلون
اولین مخزنی است که بعد از پمپ قرار داشته و آب وارد آن شده و تصفیه اولیه انجام می شود. سیکلون یک محفظه مخروطی مانند است که آب از بالا وارد شده و با سرعت زیاد در آن می چرخد و بعد از ته نشین شدن مواد جامد به فیلتر شنی وارد می گردد. بعد از اینکه آب از بالا وارد شد و به پایین مخزن رسید و سرعت آن کاهش یافت، از قسمت وسط استوانه به طرف بالا حرکت کرده،وارد لوله خروجی می شود. در قسمت پایین سیکلون، محفظه ای به نام «مخزن رسوبات» قرار دارد که ذرات شن جدا شده در آن جمع آوری می شوند.
اگر ذرات شن و سیار مواد خروجی در آب زیاد باشد باید در هر نوبت آبیاری، این مخزن را تمیز کرد. برای این کار کافی است در مخزن رسوبات را باز نموده و رسوبات را از آن خارج کرده و دوباره در آن را بست.
فیلتر شنی
آب، پس از عبود از سیکلون وارد فیلتر شنی شده و مواد ریز و معلق آن توسط ذرات شن گرفته می شود. این مخزن از سه لایه شن تشکیل شده است. اندازه ذرات شن در هر لایه با لایه دیگر فرق دارد. این فیلتر از ورود مواد ریز و معلق در آب به قطره چکان جلوگیری می کند. ذرات ریز معلق آب توسط شن گرفته می شود.
برای تمیز کردن فیلتر های شنی، کافی است که جریان آب در این مخزن را برعکس کنیم. این کار به وسیله شیر فلکه های نصب شده بر روی مخزن انجام می شود.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 44
میراث گذشته
در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمانها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته میشده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تاثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است. بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادیگرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شدهاند. از نامهای باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، خیشخان، خیشور، ماسوره و هواکپ برمیآید که پدیدهای بس کهن است.
باد پس از برخورد با سطوح فوقانی به دالانهایی هدایت میشود که با سطح آب داخل حوضخانه برخورد کرده (مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخلی اتاق را خنک میکند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانالهای خشک عبور میکند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی) و فضای اتاق را تهویه میکند.
شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران
کمی به دور و بر خود نگاه کنید؛ کولرهای آبی و گازی ، پنکه ، فن کویل و چیلر هوای خنکی را برای ساختمان ، فراهم می کنند و از سوی دیگر، انواع مختلف یخچال ها و فریزرها که محصولات غذایی و نوشیدنی ها را در محیط خنک و مناسبی نگاهداری می کنند.
آنچه ما را به این توانایی پیشرفته در فراهم ساختن امکانات سرمایشی رسانده است ، دانش تهویه مطبوع نام دارد. اما آیا تاکنون از خود پرسیده اید که مردم کشورمان پیش از پیشرفت دانش تهویه مطبوع به شکل امروزی ، چگونه شرایط مناسب هوایی را برای خود فراهم می کردند؟
آیا آنان آب و هوای گرم تابستانی را تحمل می کردند و دسترسی به آب خنک را آرزویی محال می دانستند؟ مسلما استفاده از آب خنک چشمه ها در مناطق کوهپایه ای و کوهستانی و سفر کردن به مناطق خوش آب و هوا یکی از این راه حل ها بوده است.
ولی جالب است بدانید نیاکان ما پاسخهای دیگری نیز ابداع کرده بودند که می توانست شرایط بسیار مناسبی را در فضای خانه ایجاد کند و این کارها با توجه به آن که هیچ انرژی خاصی مصرف نمی کند، از شاهکارهای مهندسی به شمار می رود.
تاکنون فکر کرده اید پنکه چگونه هوا را مطبوع می کند؟ هنگامی که پره های پنکه می چرخند، هوای پشت با فشار به جلو حرکت می کند و جریان مصنوعی هوا ایجاد می شود. این جریان هوا با عبور از مجاورت پوست بدن روند انتقال حرارت بدن انسان را سرعت می بخشد و ما احساس خنکی می کنیم.
بادگیر هم وسیله ای است که هوا را جریان می بخشد. با این تفاوت که در پنکه ، جریان برق موتور الکتریکی را و چرخش پره های متصل به موتور هوا را به حرکت درمی آورد؛ در حالی که بادگیر بادی را که در فضای بیرون می وزد، مهار و به داخل خانه هدایت می کند.
بادگیرها را معمولا متناسب با مصرف و نیاز خانوار طراحی می کردند و مسلما هر چه ابعاد ورودی بیشتر باشد، حجم هوای ورودی هم بیشتر خواهد بود. ارتفاع بالاتر هم در کارکرد بهتر بادگیر موثر است.
دلیل آن هم اختلاف سرعت باد در ارتفاع های مختلف است ؛ در مجاورت زمین ، سرعت هوا صفر است و هر چه بالاتر می رویم ، سرعت باد بیشتر می شود تا به مقدار ثابت خود دست یابد.
از سوی دیگر، در مجاورت زمین گرد و غبار زیادی وجود دارد که با افزایش ارتفاع کاهش می یابد، به این ترتیب با افزایش ارتفاع ، به هوایی با سرعت بالاتر و گرد و غبار کمتر دسترسی خواهیم داشت.ورودی بادگیر را معمولا در زیرزمین قرار می دهند تا از خنکی زیرزمین هم استفاده شود و فضای مطبوع و شرایط مناسب فراهم شود.
بادگیرهای سنتی را می توان یک نمونه عالی هنر مهندسی به شمار آورد که در حالی که هوای بیرون بسیار گرم است و از آسمان آتش می بارد، بدون صرف هیچ گونه انرژی و صرفا با طراحی مناسب سیستم هدایت هوا، شرایط خنک با تفاوت دمای حدود 30درجه با بیرون را فراهم می کنند.
البته بادگیر سنتی ، به دلیل ورود گرد و غبار به منزل و همچنین استفاده نکردن از سرمایش تبخیری محل اشکال است که ایراد دوم در برخی نمونه ها مرتفع شده است.
در این نمونه ها، باد در مسیر ورود به منزل از سطوحی نمناک عبور می کرده و بخشی از حرارت خود را صرف تبخیر آب می کرده به این ترتیب هوایی مرطوب تر و خنک تر به دست می آمد که شرایط مطلوب تری فراهم می کرد.
این فرآیند مشابه همان اتفاقی است که درون کولر آبی روی می دهد. دکتر مهدی بهادری نژاد، استاد دانشگاه صنعتی شریف و چهره ماندگار مکانیک کشور نیز در چند نمونه جدید، از پره های مرطوب در ستون بادگیر و پوشال مرطوب در ورودی بادگیر استفاده کرده است.
این بادگیرهای جدید که در مسجد دانشگاه یزد نصب شده است ، قدرت خنک سازی بیشتری نسبت به بادگیر سنتی دارند و می توانند کاملا جایگزین کولر آبی شوند.
تنها ایرادی که به آنها وارد است ، وابسته بودن آنها به جریان طبیعی باد است که البته در مناطق بادخیز، چندان جدی به نظر نمی رسد.
سقف گنبدی و الگوی بال هواپیما
اگر هنگام عبور از بازار قدیمی یا شبستان یک مسجد نگاهی به بالاسر خود بیندازید، می توانید گنبدهای کوچکی را مشاهده کنید که بعضا سوراخی در بالای سقف خود دارند. شاید به فکرتان رسیده باشد که این سوراخ ها برای تابیدن نور خورشید به محیط پایین تعبیه شده باشد، ولی کاربری این سقفهای گنبدی به مراتب بیشتر از این حرفهاست.
هنگامی که باد از روی یک سطح منحنی ، مثلا یک نیمکره عبور می کند، در بالاترین نقطه منحنی به حداکثر سرعت خود می رسد و در مقابل ، فشارش به شدت افت می کند. این افت فشار نسبت هوایی که در زیر وجود دارد، موجب می شود نیرویی به طرف بالا ایجاد شود.
در بال هواپیما، این نیرو تعادل هواپیما و حرکت به سمت بالا را تامین می کند. ولی در سقف گنبدی این نیرو موجب می شود هوا از سوراخ درون سقف به بیرون جریان پیدا کند و هوای محیط زیر سقف تهویه شود.
البته خود سقف گنبدی هم در کاهش انتقال حرارت از بیرون به داخل ساختمان نقش مهمی به عهده دارد. آنچه گفته شد، مهمترین کاربری حرارتی سقف گنبدی است ، ولی مهمترین کاربری آن ، پوشاندن سطوح وسیع است و ابتدا برای این منظور مورد استفاده قرار می گرفته است ؛ ولی هنگامی که کارایی حرارتی این نوع سازه کشف شد، حتی در ساختمان ها و خانه های معمولی که می شد سقف آنها را به شیوه مسطح ساخت ، مورد استفاده قرار گرفت.
حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه
در خانه های سنتی ایران ، حیاط نقش بسیار مهمی از نظر ایمنی ، امنیتی و راحتی اعضای منزل به عهده داشته است. ولی حیاط علاوه بر اینها از نوعی کاربری حرارتی نیز برخوردار بوده است.خانه به صورتی ساخته می شد که اتاقها دور حیاط قرار گیرند و دیوارها روی حیاط سایه بیندازند. در حیاط هم یک حوض و یک باغچه نسبتا انبوه وجود داشت و به عنوان بخشی از فضای مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت.
در روزهای تابستان ، خانمهای خانه بیشتر وقت خود را در حیاط می گذراندند و صبحها در حیاط صبحانه می خوردند و تا حوالی ساعت 10که حیاط هنوز در سایه بود، در آنجا به سر می بردند. پس از آن به زیرزمین
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 5
ایران و فرانسه در گذشته وحال
گلها و صلیبیان و ایران ـ چون به پژوهش در تاریخ باستان بپردازیم و در جنوب فرانسه به کاوش آثار دوران اقوام گل دست بزنیم، به آثاری ازیک پرستشگاه اختصاص یافته به میترا بر میخوریم. این آیین در ایران پدید آمد و مغان آن را گسترش دادند و به تدریج به آیین مزدائی زرتشتی مبدل ساختند. میترائیسم دیرزمانی برپای ماند ودرمیان مصریان ویونانیان و رومیان رواج یافت. درآغاز نخستین سدة میلادی به روم راه یافت وتا دویست سالی در ایتالیا و سرزمین گل رواج داشت. این بدان معنی است که رابطة میان مردم سرزمین کهن گل با ساکنان فلات ایران به دراز مدیت پیش از جنگهای صلیبی ریشه میرساند.
فینیقیان در کرانههای کشور خویش ناوگان بازرگانی نیرومندی پدید آوردند و دربندرهای مهم مدیترانه تجارتخانهها برپا داشتند. اینان که در طول تاریخ خویش گرفتار فرمانروایی آشوریان و مصریان و پارسیان و بعدها یونانیان و رومیان شدند از جمله کارهائی که کردند برقراری رابطة بازرگانی با کرانههای جنوبی فرانسه بود و بدین گونه بازاری برای کالاهای شرق پدیدار ساختند. احتمالأ دراین دوران است که بعضی از گیاهان بومی ایران و بالخاصه شیراز از انواع تاک و رز و درختان میوه مانند هلو و نیز ابریشم چین و پارچههای زربفت و مانند آنها به فرانسه راه یافت.
پس تمدن و دین ایرانیان باستان درآغاز نخستین سدة میلادی در فرانسه اشاعه یافت. به هنگام جنگهای صلیبی یعنی در دوران واقع میان قرن یازدهم تا سیزدهم با آمدورفت کشتیهای بسیار جریان بزرگی در دریا میان بندرهای مدیترانة شرقی و جمهوری و نیز برقرار شد و نیروی نوی به گسترش بازرگانی و مبادلات سیاسی مخصوصأ دولت سلجوقی ارزانی داشت. این روابط موجب تبادل اندیشهها و تفاهم فراوان میان شرق و غرب شد.
براثر حرکت قطع نشدنی و پیوستة شوالیههای فرانسوی مخصوصأ تامپلیهها (1) که گروهی خاص از سپاهیان روحانی بودند با نظم وسازمان مرتب به سوی پادشاهیهای ارمنستان صغیر در کلیلیکه و ارمنستان کبیر در قفقاز و گذشتن از شمال ایران با ایرانیان این نواحی مواجه شدند. از سوی دیگر باید یادآور شویم که هنر مسیحی امپراتوری یونانی مشرق یا بیزانس از هنر ساسانی بسیار متاثر شده وهمچنین هنر کهن رومی بسیاری از شیوه های هنری شرق را در سرزمین گل مدتها پیش از پایه گذاری کشور فرانسه رواج داد.
در این زمان است که نام فرنگی در فارسی رایج شد. این نام را که به فرانکها اطلاق شد هنوز هم در ایران معمول است و به همه اروپاییان فرنگی گویند.(2)
هنر شرقی پسند خاطر اروپاییان گشته بود و توجه صلیبیان را فرقه های مسیحی شرق مخصوصا مانوی که در سده سوم میلادی در ایران پدید آمده بود وحاصل پیوند فلسفی دو دین مزداپرستی و مسیحیت بود جلب کرد. بعضی از ایشان حتی اسلام پذیرفتند. سپاهیان اهل آلبی(3) در جنوب فرانسه به آیین مانویان گرویدند و چون بازگشتند آن را رواج دادند و موجب شد که تا بیست سالی در درون فرانسه جهار یا جنگ صلیبی علیه مانویان تولوز(4) و آلبی و کارکاسون(5) و بزیه(6) بر پا باشد.
به گفتة ویلهاردوین(7) وقایعنگار جنگهای چهارم صلیبی دلبستگی فراوانی برای مطالعه دربارة شرق نزدیک پدید آمد. دانشگاه پاریس دورههایی جهت تحصیل زبانهای شرقی گشود و آبهکلونی(8) قرآن را در 1141 ترجمه کرد.
اکنون به همین مختصر اکتفا میکنیم. درواقع تاریخ این دوران بسیار کهن در روابط ایران و فرانسه میتواند موضوع بررسی و پژوهشی پهناور و بسیار پرکارانه باشد که آن را به روزگار آینده میگذاریم.
ایران سرزمین فیلسوفان و شاعران، با فرانسه به سبب دلبستگی دانشمندان کنجکاو و پژوهشگری که به تاریخ و باستانشناسی و هنرآن سرزمین علاقه پیدا کرده بودند و به اصفهان و شیراز یا تهران برای تحقیق در رسوم و آیین و ادبیات میرفتند نخست رابطة فرهنگی برقرار ساخت.
لوئی چهاردهم باب روابط با ایران را میگشاید ـ در قرن هفدهم به سبب مهماننوازی شاهعباس بزرگ جهانگردان و روحانیان فرانسوی به ایران رفته و روزگاری درآنجا صرف کردند و گزارشهای دقیق در توصیف این کشور دوردستی که گزنفون آن را کشور دانشمندان نامیده است نوشتند. در پاریس یک کرسی فارسی در مدرسه «طلاب زبان»(9) در 1679 به دست کلبر(10) برپا شد. نخستین جهانگردان اندک اندک تمدنی ناشناخته را کشف کردند. کسانی مانند برنیه(11) پزشک از دانشکدة پزشکی مونپلیه(12) و ژان باپتیست تاورنیه(13) که سفرنامهاش در 1679 منشر شد علاقة بسیاری از مردم را به رسوم ظریف و جالب توجه ایرانیان جلب کرد و مخصوصأ شوالیه ژان شاردن(14) که تألیفات او متضمن معلومات وسیع و شگفانگیز اوست در تاریخ و ادبیات و رسوم این کشور خدمات بزرگی به استواری روابط ایران و فرانسه کردند. سپس مونتسکیو(15) و لوساژ(16) و ولتر(17) و بسیاری دیگر از کارهای ایشان بهرههای فراوان گرفتند.
لوئی چهادهم در سپتامبر 1708 پیمانیبست که به موجب آن بازرگانان فرانسوی از پرداخت عوارض معاف و در امر مذهب آزاد شناخته شدند. این بیشک نخستین متنی است که در روابط دو کشور دردست داریم.
ناپلئون اول ـ سدة نوزدهم با عصر ناپلئون اول و دوران رومانتیکها شروع شد. ناپلئون به سبب نیرویی که یافته بود خوابی برای ایران دیده بود که ازآنجا به هند دست یابد. به موجب پیمانی که درکاخ فینکنشتاین(18) در 1807 امضا شد فرانسه تعهد کرد که تمامیت ارضی ایران و گرجستان را در برابر روسیه به شرط آنکه شاه به بریتانیا اعلان جنگ دهد حفظ کند. یک هیئت به سرپرستی ژنرال گاردان(19) به تهران فرستاده شد. ازاین هیئت با کمال صمیمیت پذیرائی کردند. اما ناپلئون پس ازچندی سیاست خود را تغییر داد و با تسار الکساندر اول آتشی کرد. مأموریت گاردان پایان گرفت. اما او که دیپلماتی کاردان بود درمیان اطرافیان اثری نیکو گذاشت که خاطرة آن تا امروز برجای مانده و راه را برای همکاری ایران و فرانسه بارکرد.
ناپلئون سوم و گوبینو ـ در 1854 در شدیدترین لحظات جنگ کریمه ناپلئون سوم برآن شد که برای مخالفت و برابری با نفوذ روس روابط با ایران را که از مدتها گسسته بود باردیگر تجدید کند. پروسپر بوره(20) راکه سالها در مشرق به سمت سرکنسول خدمت کرده بود به سرپرستی هیئتی که به تهران میرفت برگزید. این هیئت در 1855 نخستین پیماندوستی و بازرگانی را با ایران امضا کرد.
برای بوره دستیاری با سمت دبیر اول فرستاده شد به نام کنت دوگوبینو که از آغاز جوانی