آمار 50 خانوار مورد بررسی قرار گرفته و تعداد فرزندان آنها سؤال شده است 16 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 16

خلاصه :

امروزه کمتر شاخه‌ای از علوم را می‌توان یافت که نیازمند به تحقیق نباشد . بی‌تردید حل مشکلات و مسائل گوناگون جوامع و همچنین گسترش مرزهای دانش بستگی به انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف دارد . تحقیقات را بر اساس نتایج آنها می‌توان به سه گروه بنیادی ، کاربردی، بنیادی- کاربردی (توسعه‌ای) تقسیم نمود . از آنجا که تحقیقات بنیادی توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرد ، اکثر تحقیقاتی که انجام می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند . این نوع تحقیقات نیز بر حسب استفاده از روشهای آماری به دو گروه تحقیقات توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.

یک تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد . لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق کاربردی) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در بارة موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود ، سپس برای درک بهتر پدیدة مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، نتایجی از آن استخراج گردد . این مراحل شامل تهیه جداول توزیع فراوانی ، رسم نمودارها و تهیه شاخصهای مرکزی و پراکندگی است که در مقاله حاضر کلیاتی از آنها ارائه شده است.

مقدمه

هر تحقیق ممکن است سه نوع نتیجه به همراه داشتــه

باشد؛

•  بدست آوردن نتایجی علمی که می‌تواند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

•  بدست آوردن اطلاعاتی که می‌تواند توسط قسمتهای مختلف جامعه مورد استفاده قرار گیرد.

•  بدست آوردن اطلاعات و نتایجی بین دو نوع اول و دوم فوق . یعنی ممکن است نتایجی علمی بدست آیند که هر چند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما قابل استفاده برای قسمت‌های مختلف جامعه نیز باشند.

بر اساس تقسیم‌بندی فوق ،تحقیقات نیز در سه گروه به شرح زیر قرار خواهند گرفت :

•  تحقیق بنیادی، که جهت گسترش و بسط دانش پایه و به خاطر فهم آن اجرا می‌شود.

•  تحقیق کاربردی، که برای یافتن راه حل مشکلات و مسائل مختلف با ماهیت علمی اجرا می‌شود.

•  تحقیق بنیادی، کاربردی، (توسعه‌ای) که ترکیبی از دو نوع تحقیق فوق می‌باشد.

هدف تحقیق بنیادی (و همچنین بنیادی ، کاربردی) که معمولاً توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرند، گسترش مرزهای موجود در دانش است. لذا اکثر تحقیقاتی که ملاحظه می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند. این تحقیقات نیز بر حسب نوع استفاده از روشهای آماری به دو گروه توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.

جامعه آماری

تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد. لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق ) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در بارة موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود. سپس برای درک بهتر پدیده مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، در نهایت نتایجی از آن استخراج گردد. بنابراین مطالعه در قضاوت معقول در بارة موضوع‌ها بر مبنای یک جمع انجام می‌شود و قضاوت بر مبنای یک اطلاع خاص اصولاً مطرح نیست . این جمع ‹‹ جامعه آماری ›› نامیده می‌شود . در نتیجه مجموعة افراد یا اشیائی که حداقل در یک خصوصیت مشترک باشند ، جامعه آماری را تشکیل می‌دهند . این خصوصیت را نیز ، صفت مشخصه می‌نامند . برای انجام هر تحقیق ، در قدم اول باید جامعه آماری مورد نظر بدون هیچ‌گونه ابهامی مشخص باشد.

نمونه

اکثر اوقات مطالعه مشخصات تمام اعضای جامعه آماری به دلایل مختلف مقدور نیست . این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

•  بالا بودن هزینه بررسی.

•  کمی وقت و ضرورت دستیابی سریع به نتایج.

•  نداشتن امکانات کافی انسانی و غیر انسانی.

•  عملی نبودن بررسی مشخصات تمام اعضــــای

جامعه آماری (بواسطة از بین رفتن آنها).

در چنین مواقعی مجبور هستیم مشخصات قسمتی از جامعه آماری را به جای تمام جامعه مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم، این قسمت ‹‹ نمونه›› نام دارد . لذا اکثر اوقات ، قضاوت دربارة جامعه آماری لزوماً مبتنی بر اطلاعات بدست آمده از نمونة استوار خواهد بود. از این رو ‹‹ نمونه ›› باید تا حد امکان، منعکس کنندة خصوصیات جامعه باشد ، به طوریکه بتوان آن را نماینده جامعه شناخت . باید دانست که بدون اطلاع کامل از مشخصات جامعه اصلی ، امکان تعیین نمونه دقیق و مناسب ، از جامعه وجود ندارد.

داده‌های آماری

آمار 50 خانوار مورد بررسی قرار گرفته و تعداد فرزندان آنها سؤال شده است 16 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 16

خلاصه :

امروزه کمتر شاخه‌ای از علوم را می‌توان یافت که نیازمند به تحقیق نباشد . بی‌تردید حل مشکلات و مسائل گوناگون جوامع و همچنین گسترش مرزهای دانش بستگی به انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف دارد . تحقیقات را بر اساس نتایج آنها می‌توان به سه گروه بنیادی ، کاربردی، بنیادی- کاربردی (توسعه‌ای) تقسیم نمود . از آنجا که تحقیقات بنیادی توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرد ، اکثر تحقیقاتی که انجام می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند . این نوع تحقیقات نیز بر حسب استفاده از روشهای آماری به دو گروه تحقیقات توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.

یک تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد . لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق کاربردی) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در بارة موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود ، سپس برای درک بهتر پدیدة مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، نتایجی از آن استخراج گردد . این مراحل شامل تهیه جداول توزیع فراوانی ، رسم نمودارها و تهیه شاخصهای مرکزی و پراکندگی است که در مقاله حاضر کلیاتی از آنها ارائه شده است.

مقدمه

هر تحقیق ممکن است سه نوع نتیجه به همراه داشتــه

باشد؛

•  بدست آوردن نتایجی علمی که می‌تواند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

•  بدست آوردن اطلاعاتی که می‌تواند توسط قسمتهای مختلف جامعه مورد استفاده قرار گیرد.

•  بدست آوردن اطلاعات و نتایجی بین دو نوع اول و دوم فوق . یعنی ممکن است نتایجی علمی بدست آیند که هر چند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما قابل استفاده برای قسمت‌های مختلف جامعه نیز باشند.

بر اساس تقسیم‌بندی فوق ،تحقیقات نیز در سه گروه به شرح زیر قرار خواهند گرفت :

•  تحقیق بنیادی، که جهت گسترش و بسط دانش پایه و به خاطر فهم آن اجرا می‌شود.

•  تحقیق کاربردی، که برای یافتن راه حل مشکلات و مسائل مختلف با ماهیت علمی اجرا می‌شود.

•  تحقیق بنیادی، کاربردی، (توسعه‌ای) که ترکیبی از دو نوع تحقیق فوق می‌باشد.

هدف تحقیق بنیادی (و همچنین بنیادی ، کاربردی) که معمولاً توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرند، گسترش مرزهای موجود در دانش است. لذا اکثر تحقیقاتی که ملاحظه می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند. این تحقیقات نیز بر حسب نوع استفاده از روشهای آماری به دو گروه توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.

جامعه آماری

تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد. لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق ) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در بارة موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود. سپس برای درک بهتر پدیده مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، در نهایت نتایجی از آن استخراج گردد. بنابراین مطالعه در قضاوت معقول در بارة موضوع‌ها بر مبنای یک جمع انجام می‌شود و قضاوت بر مبنای یک اطلاع خاص اصولاً مطرح نیست . این جمع ‹‹ جامعه آماری ›› نامیده می‌شود . در نتیجه مجموعة افراد یا اشیائی که حداقل در یک خصوصیت مشترک باشند ، جامعه آماری را تشکیل می‌دهند . این خصوصیت را نیز ، صفت مشخصه می‌نامند . برای انجام هر تحقیق ، در قدم اول باید جامعه آماری مورد نظر بدون هیچ‌گونه ابهامی مشخص باشد.

نمونه

اکثر اوقات مطالعه مشخصات تمام اعضای جامعه آماری به دلایل مختلف مقدور نیست . این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

•  بالا بودن هزینه بررسی.

•  کمی وقت و ضرورت دستیابی سریع به نتایج.

•  نداشتن امکانات کافی انسانی و غیر انسانی.

•  عملی نبودن بررسی مشخصات تمام اعضــــای

جامعه آماری (بواسطة از بین رفتن آنها).

در چنین مواقعی مجبور هستیم مشخصات قسمتی از جامعه آماری را به جای تمام جامعه مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم، این قسمت ‹‹ نمونه›› نام دارد . لذا اکثر اوقات ، قضاوت دربارة جامعه آماری لزوماً مبتنی بر اطلاعات بدست آمده از نمونة استوار خواهد بود. از این رو ‹‹ نمونه ›› باید تا حد امکان، منعکس کنندة خصوصیات جامعه باشد ، به طوریکه بتوان آن را نماینده جامعه شناخت . باید دانست که بدون اطلاع کامل از مشخصات جامعه اصلی ، امکان تعیین نمونه دقیق و مناسب ، از جامعه وجود ندارد.

داده‌های آماری

مقاله پیش بینی هواشناسی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

پیش بینی هواشناسی(آب وهوا) چگونه صورت گرفته و ارائه می شود؟

پیش بینی هواشناسی(آب وهوا)

مراحل متعددی باید طی شود تا یک پیش بینی ارائه گردد و به اطلاع عموم مردم برسد که بطور خلاصه می توان 9 مرحله را نام برد و در ضمن دلایل خطای پیش بینی را نیز ذکر خواهیم کرد و کشورهای صاحب علم نوین پیش بینی را نام می بریم.

1.خواندن اطلاعات توسط دیده بانObserver(فشار P،دما T،رطوبت H،سمت بادی DD،سرعت بادFF ...)

2.ارسال به سوئیچ(بیسیم،تلفن،فاکس،شبکه،فاکس...)

3.سوئیچ اصلی(تهران)

4.ارسال به سازمان جهانی هواشناسی WMO(World Meteorological Organization)

5.پلات(رسم)اطلاعات واقعی

6.نقشه واقعی(ساعت های00:00و 12:00UTC)

7استفاده از اطلاعات واقعی جهت برنامه نویسی

8.نقشه پیش بینی

9.ارائه پیش بینی

دلایل عمده خطای پیش بینی

1.تغییرات عمده جوی

2.خطای دیده بانی

3.خطای رسم نقشه(پلات)

4.خطای برنامه نویسی(1.اقلیم 2.توپوگرافی 3.مدل مورد استفاده 4.میزان اطلاعات)

علت عمده خطا های پیش بینی ایران با وجود داشتن کارشناسان خبره،عدم امکاناتی(که در واقع مهمترین امکانات پیش بینی هستند)همچون ابر رایانه(SUPER COMPUTER) و ماهواره(بعلت تحریم) است

کشورهای صاحب علم نوین پیش بینی هواشناسی

آمریکا،انگلیس،روسیه،زاپن

+ نوشته شده در  سه شنبه بیست و نهم آذر 1384ساعت 16:55  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

وبلاگ هواشناس در خدمت شماست

وبلاگ هواشناس آماده پاسخگویی به سوالات شما در کلیه زمینه های مربوط به هواشناسی است.امید که در این را بتوانیم هواشناسی را بهتر یاد بگیریم 

+ نوشته شده در  دوشنبه بیست و هشتم آذر 1384ساعت 16:6  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

هواشناسی وآلودگی هوا

دانستنیهایی از آلودگی هوا

انواع ایستگاه های اندازه گیری آلودگی هوا

1.ایستگاه هایBAP MON(Back ground AirPloution MONitory)

شامل 1.ایستگاه های مبنا 2.ایستگاه های منطقه ای 3.ایستگاه های توسعه یافته

2.ایستگاه هایGAW (Global Atemospheric Watch)

آلودگی هوا و...

-آلودگی هوا چیست؟افزایش یا کاهش هریک از اجزا تشکیل دهنده هوا که برای انسان و محیط زیست آسیب پذیر شوند را آلودگی هوا گویند

-اصلی ترین آلایندهاعبارتند از((NO اکسیدهای ازت،CO))مونوکسید کربن،(SO)اکسیدهای گوگرد،(CO2)دی اکسید کربن...

-اثرات مخرب آلودگی هوا بی شمار است و بدون شک بر کلیه فعا لیت های زندگی موجودات زنده موثر است که مهمترین آن شاید:

1.بروز انواع بیماریها مانند آسم،کم هوشی،اختلال در قدرت دید،حمله قلبی(سکته)،آمفیزم(اتساع و بزرگ شدن بافت های ریه)،سر درد، خواب آلودگی شدید،خستگی مفرط،التهاب گلو.مخاط بینی.ریه ها

2.عوارض جانبی و اختلال در رشد گیاهان،محصولات کشاورزی و دامها

3.تاثیر بر شکل ظاهری و نمای ساختمان و کاهش عمر مفید ابنیه ها خاصه آثار باستانی

4.پارگی وآسیب دیدگی لاستیک و آسفالت

- مهمترین سازمانهای متولی کاهش آلودگی هوا:سازمان محیط زیست،شهرداری،وزارت کشور،وزارت صنایع،سازمان بهینه سازی مصرف سوخت،نیروی انتظامی،سازمان هواشناسی،کارخانجات اتومبیل سازی ....

بد نیست بدانید

1.همایش آلودگی هوا و اثرات آن بر سلامت با همکاری وزارت بهداشت،سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی ایران رو زهای اول تا سوم اسفند ماه امسال در تهران برگزار می شود

2.به طور متوسط یک فرد بزرگسال روزانه 11000 لیتر هوا تنفس می کند.که این میزان در کودکان بیشتر است به همین جهت این گروه از افراد جامعه در مقابل آلودگی هوا آسیب پذیر ترند

2.CO دویست برابر اکسیزن با همو گلوبین(بخش پروتئینی گلبول قرمز)ترکیب و کربوکسی هموگلوبین (Hbco) تشکیل می دهد که افزایش آن در خون باعث مرگ خواهد شد

+ نوشته شده در  چهارشنبه بیست و سوم آذر 1384ساعت 11:15  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

پایداری هوا،وارونگی دما (Inversion)و آلودگی هوا در ایران

این روزها آلودگی هوا سراسر کشور خاصه شهرهای بزرگ همچون تهران ،تبریز و...را فراگرفته و باعث تعطیلی مدارس و ادارات در تهران شده است.در واقع مهمترین علت تشدید آلودگی هوا پایداری هوا ودر نتیجه وارونگی هوا(Inversin)است.

پایداری هوا (سرد شدن هوا،باد آرام و عدم وجود پدیده خاص همچون باران،برف...)باعث بره زدن تهویه عمودی وطبیعی جو می شود.

وارونگی دما(Inversion)

دمای هوای محیط در تروپسفر با ارتفاع کاهش می یابد(پاین ترین لایه جو تروپسفر نامیده میشود،میزان کاهش دما در نیمه پایین تروپسفر با ارتفاع 7-6 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر است و در نیمه بالایی آن این کاهش دما به8-7 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر می رسد. تروپسفر تا ارتفاع18 کیلومتر از سطح زمین ادامه دارد)با وجود این گاهی در بعضی لایه ها با ارتفاع افزایش نشات می دهد که این وضعیت را وارونگی(Inversion) یا وارونگی دما مینامند.وارونگی گاهی از سطح زمین به طرف بالا دیده می شود که آن را وارونگی سطح زمین می گویند.وگاه در لایه های از سطح زمین دیده می شود که آن را وارونگی فوقانی می خوانند.

وارنگی دما به طرق گوناگون ایجاد می شود که چهارنوع وارونگی مهم عبارتند از1.وارونگی تشعشعی2.وارونگی تربولانسی3.وارونگی فرونشینی4.وارونگی جبهه ای.اما وارونگی که این روزها بیشتر باعث آلودگی مناطق کشور می شود وارونگی تشعشعی است.

وارونگی تشعشعی

وارونگی تشعشعی ممکن است وارونگی سطح زمین را ایجادکند.درهنگام شب در اثر تشعشع سرد می شود و چنانچه فرایند سرد شدن برای مدت کافی ادامه یابد هوای نزذیک سطح زمین سردتر از جو بالای آن می شود.وارونگی سطح زمین در نزدیکی زمین گسترش می یابد و در نتیجه در هوای آرام یا هنگام وزش باد خیلی ضعیف(هوای پایدار)فرایند سرد شدن به طرف بالا تا ارتفاع نسبتا کمی گسترش می یابد که وارونگی کم عمق ایجاد می شود.با وجود این گاه دمای سطح زمین نیز پایین است وارونگی کم عمق سطح زمین کاملا مشخص می شود. در این حالت آرا وارونگی شدید می خوانند.در شبهای بدون ابر و همراه با باد ضعیف وارونگی تشعشعی پدید می آید و در صورت کافی بودن رطوبت در این شرایط مه صبحگاهی (مه تشعشعی)ایجاد می شود.

بد نیست بدانید در بعضی شرایط شبنم یخی تشکیل می شود.در این حالات رطوبت هوا کمتر است و تشعشع سریعتر انجام می شود ودر نتیجه دمای سطح زمین کمتر می شود.این وضعیت بخصوص در مناطق خشک بعد از شبهای طولانی بدون ابر در زمستان پدید می آید.

+ نوشته شده در  دوشنبه بیست و یکم آذر 1384ساعت 13:3  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

جو استاندارد سازمان هواپیمایی بین المللی

جو استاندارد سازمان هواپیمایی بین المللی

ساز مان هواپیمای بین المللی شرایط جوی استاندارد وضع کرده که براساس آن می توان مقیاس ارتفع سنجی را بنا کرد. این جو استاندارد ICAOمی نامند. بعضی مشخصات

جو ICAOدر جدول ذیل آمده است.

ارتفاع تقریبی(کیلومتری)

فشار(میلی بار

دما(درجه سانتیگراد)

آهنگ دما با ارتفاع(C/KM)

0

11

20

32

25/1013

32/226

75/54

68/8

15

5/56-

5/56-

5/44-

5/6

0

1-

+ نوشته شده در  پنجشنبه هفدهم آذر 1384ساعت 10:45  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

تغییرات فشار

تغییرات فشار با ارتفاع

اگر تا کنون با هواپیما مسافرت کرده باشید تغییرات فشار را به خوبی در ارتفاعات بالا حس کرده اید و گاهی نیز توسط سر مهماندار میزان فشار را اعلام می نماید.اما بد نیست بدانید به دلیل جرم هوا که بیشترین آن در نزدیکی سطح زمین متمرکز است فشار هوا بیشترین مقدار خود را در سطح زمین دارد و در ارتفاعات بالاتر از طح زمین فشار هوا کاهش می یابد.فشار هوا در سطح زمین تقریبا معائل هزار میلی بار است،حال آنکه فشار هوا در ارتفاع 5.5کیلومتری از سطح دریا در حدود 500 میلی بار است.در جدول زیر میانگین فشار را در ارتفاعات بالاتر از سطح دریا در عرضهای میانی را نشان می دهد و همانطور که در جدول مذکور می بینید،میزان کاهش فشار با ارتفاع ثابت نیست. مثلا در نزدیکی سطح متوسط دریا ،در ازای هر 8.5متر ارتفاع، یک میلی بار از میزان فشار کاسته می شود، حال آنکه برای تغییر فشار به میزان یک میلی بار در ارتفاع حدود 5.5 کیلومتری از سطح دریا در حدود 15 متر جابه جایی عمودی لازم است.در ارتفاعات بالاتر،از سطح دریا،حتی برای تغییر یک میلی بار فشار ،فاصله های عمودی خیلی بیشتر از 15 متر را باید طی کرد. این مقادیر تقریبی است زیرا دمای هوا بر میزان تقلیل فشار با ارتفاع تاثیر می گذارد.

ارتفاع(کیلومتر)

فشار (میلی بار)

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

265

3/55

12

87/2

798/

225/

0552/

0104/

0016/

0003/

+ نوشته شده در  شنبه دوازدهم آذر 1384ساعت 20:14  توسط محمد شاکری مطلق دشتی خورموج |  آرشیو نظرات

فشار جو

فشار جو

بشر در زندگی روزانه تحت تاثیر فشار هوا واقع می شود .این فشار ناش از وزن گازهای جو(قبلا توضیح

کانی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

کانی از واژه‌ی فارسی کان گرفته شده است که در زبان عربی به آن معدن گفته می‌شود. بنابراین، کانی به ماده‌ای گفته می‌شود که به طور طبیعی از معدن(کان) به دست می‌آید. موادی مانند شیشه، چینی، آلیاژ‌های گوناگون، که انسان‌ آن‌ها را ساخته است، و موادی مانند مروارید صدف، استخوان، عاج و بسیاری دیگر، که جان‌داران می‌سازند، کانی نیستند.کانی ماده‌ی طبیعی، غیرآلی، بلوری و جامد است که در ترکیب سنگ‌های پوسته‌ی زمین یافت می‌شود. برخی کانی‌ها از یک عنصر خالص و بسیاری از آن‌ها از دو یا چند عنصر درست شده‌اند. در هر صورت، کانی‌ها ترکیب شیمیایی معینی دارند.

ویژگی‌های کانی‌ها

کانی‌ها چیزهای همگنی هستند؛ یعنی، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی همه‌ی ذره‌های سازنده‌ی آن‌ها، یکسان است. برای مثال، اگر یک قطعه هالیت(نمک خوراکی) را به ذره‌های بسیار کوچکی بشکنیم، همه‌ی ذره‌های به دست آمده، مزه‌ی شوری دارند، به سادگی در آب حل می شوند و دیگر ویژگی‌های نمک را نشان می‌دهند.

کانی‌ها مواد بلوری و جامدی هستند؛ یعنی، ذره‌های سازنده‌ی آن‌ها بر اساس نظم و قانون معینی کنار هم قرار گرفته‌اند؛ به نحوی که، همه‌ی سطح‌های بیرونی یک کانی، صاف است. شکل بلوری و منظم کانی‌ها از آرایش اتم‌ها و مولکول‌های درونی آن‌ها ناشی می‌شود. هر کانی ترکیب شیمیایی ثابتی دارد. برای مثال، پیریت همیشه FeS2 و کلسیت CaCO3 همواره است. البته، در برخی کانی‌ها ممکن است نسبت برخی عنصرها تغییر کند. برای مثال، در کانی الوین( FeMgSiO4 ) ممکن است درصد آهن و منیزیم از بلوری به بلوری دیگر، از صفر تا صد درصد تغییر کند.

برخی کانی‌ها، مانند طلا، از یک عنصر درست شده‌اند. البته، طلا کم‌تر به صورت خالص یافت می‌شود. بلورهای مکعبی و زرد رنگ طلا، اگر با نقره همراه باشند، روشن‌تر و اگر با مس همراه باشند، قرمزتر به نظر می‌رسند. بسیار از کانی‌ها از دو یا چند عنصر متفاوت هستند که با هم مخلوط شده و ماده‌ی مرکبی به وجود آورده‌اند. برای مثال، فراوان‌ترین کانی، یعنی کوارتز، ترکیبی از سیلیسیم و اکسیژن است.

شکل‌گیری کانی‌ها

کانی‌ها از پیوندهای گوناگون بین اتم‌های عنصرها به وجود می‌آیند. تا کنون 92 عنصر در طبیعت شناسایی شده است. از بین این 92 عنصر طبیعی، 8 عنصر اکسیژن، سیلیسیوم، آلومینیوم، آهن، کلسیم، سدیم، پتاسیم، و منیزیم، حدود 5/98 درصد کانی‌ها را می‌سازند. از ترکیب‌شدن این عنصرها با هم، کانی‌ها گوناگونی به وجود می‌آید. برای مثال، از ترکیب شدن اکسیژن با سیلیسیوم، اکسید سیلیسیوم SiO2 (کوارتز) و از ترکیب‌شدن اکسیژن، سیلیسیوم، منیزیم و آهن، الوین( FeMgSiO4 ) به دست می‌آید.

کانی‌ها علاوه بر این که از نظر ترکیب شیمیایی با هم تفاوت دارند، از نظر شکل ظاهری، رنگ، اندازه و دیگر ویژگی‌ها نیز تفاوت‌های زیادی با هم دارند. این تفاوت‌ها از چگونگی شکل‌گیری آن‌ها برمی‌خیزد. برخی کانی‌ها از سرد شدن ماده‌ی مذاب به دست می‌آیند. همه‌ی کانی‌های سنگ‌های آذرین، مانند کوارتز، فلدسپات، میکا و الوین، این گونه به وجود می‌آیند.

برخی دیگر از کانی‌ها از سرد شدن بخار در سطح سنگ‌ها یا شکاف‌های موجود در آن‌ها به وجود می‌آیند. سرد شدن گاز گوگرد در قله‌های آتش‌فشانی دماوند و تفتان، نمونه‌ای از این فرایند است. کانی‌ها دیگری از بخار شدن محلول‌هایی به وجود می‌ایند که به اندازه‌ی اشباع رسیده‌اند. برای مثال، از بخار شدن آرام‌ دریاچه‌های مرکزی ایران، نمک و گچ به دست می‌آید. برخی کانی‌ها از واکنش‌های شیمیایی یون‌ها در آب به وجود می‌آیند. برای مثال، در دریاهای گرم، یون کلسیم(+2 Ca) با یون کربنات(+CO32)ترکیب می‌شود و کانی کلسیت(CaCO3) ته‌نشین می‌شود. برخی کانی‌ها نیز پیامد تخریب شیمیایی کانی‌ها دیگر هستند. برای مثال، از تجزیه‌ی شیمیایی فلدسپات‌ها، کانی‌های رستی(کانی‌های تشکیل‌دهنده‌ی خاک) به وجود می‌آیند.

کاربرد کانی‌ها

کانی‌ها در آغاز به همان صورت که از پوسته‌ی زمین به دست می‌آمدند، به کار می‌رفتند. برخی از این کانی‌ها که بلورهای ظریف و پایدار در برابر فرسایش داشتند، پس از صیقل‌کاری و تراش خوردن، به عنوان آرایش به کار می‌رفتند. به این کانی‌ها سنگ‌های قیمتی یا جواهر می‌گوییم. الماس، فیروزه، یاقوت کبود، زمرد، زبرجد، لعل، چشم گربه، عقیق، مروارید، و درّکوهی از مهم‌ترین کانی‌های گران‌بها هستند.

از زمانی که بشر به فن‌آوری ذوب کردن فلز، قالب‌ریزی و تولید آلیاژ دست یافت، کاربرد کانی‌ها نیز گسترش یافت. امروزه بیش از 40 نوع کانی و صدها ترکیبی که از آن‌ها به دست می‌آید،