لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 12
آشنایی با شبکه ( تعریف شبکه )
پیش از به وجود آمدن شبکه های محلی تنها روش قراردادن امکانات موجود در اختیار چندین کاربر ، سیستم های اشتراک زمانی Time sharing بودند . در این سیستم ها ( که د رحال حاضر نیز مورد استفاده قرار می گیرند ) ، از یک کامپیوتر بزرگ ( Main Frame) که از طریق خطوط ارتباطی ، مانند کابل هم محور یا کابل تلفن ، به چند ترمینال متصل بود ، استفاده می شد . در این سیستم ها تمامی می توان محاسباتی در کامپیوتر مرکزی قرار دارد و ترمینالهای فاقد قدرت پردازش اطلاعات هستند . با پیدایش کامپیوترهای شخصی که با استقبال زیدی روبه رو شد کاربران توانستند از مزایای یک کامپیوتر مستقل استفاده کنند . بسیاری از تحلیلگران مستقل بودن کامپیوتر های شخصی را یکی از دلایل اساسی استقبال .
کاربران می دانند . در راستای روند توسعه کامپیوترهای شخصی بسیاری از ادارات ، شرکتها و سازمانها با خرید این کامپیوتر از مزایای آن بهره مند شدند . با گسترش استفاده از این ابزار مفید به تدریج نیاز به ارتباط بین این کامپیوترها احساس شد . برقراری ارتباط بین کامپیوتر ها علاوه بر حفظ استقلال هر کامپیوتر موجب صرفه جویی در وقت و هزینه می شد . شبکه های کامپیوتری برای برقراری این ارتباط به وجود آمدند و به سرعت جای خود را در ادارات و سازمانها باز کردند .
آشنایی با شبکه اینترنت
اینترنت چیزی بیش از یک معجزه تکنولوژی است . اینترنت در نفس خود یک اجتماع بشری است . درست است که در این اجتماع ، ارتباط بسیار سریعتر صورت می گیرد و پیامها در عرض چند ثانیه از این سر دنیا به آن سردنیا می رسد . اما واقعیت این است که این اجتماع ،با یک حزب بزرگ و پر جنب و چوش تفاوت چندانی ندارد ، در این اجتماع نیز گاه شاهد چیزهایی هستیم که ما را به خنده می اندازد و گاه چیزهایی می بینیم که ما را عصبانی می کند . بعضی وقتها به نوشته های بسیار احمقانه بر می خوریم و گاهی هم با عقاید واندیشه هایی روبه رو می شویم که آدم را به تفکر و تعمق وا می دارد . در این اجتماع انسانی گاهی اوقات دوستان جدیدی پیدا خواهیم کرد و زمانی با کسانی مواجه خواهیم شد که آرزو می کنیم دیگر هرگز با آنها ملاقات نکنیم . متصل بودن به اینترنت اینترنت چیزی فراتر از اطلاع یافتن از نظرات مطرح شده در کنفرانسهای الکترونیکی یا تصویر برداری از آن چیزهایی است که از طرف اینترنت روی صفحه نمایشگر کامپیوترتان ظاهر می شود . متصل بودن به اینترنت یعنی سؤال کردن ، جواب دادن ، تبادل رأی و عقاید ، یعنی مشارکت داشتن ، با مشارکت در اینترنت و استفاده از آن ، شما شهروند دنیای جدیدی خواهید شد که به آن cyber space می گویند . اگر برای اولین باراست که با چنین عبارتی روبه رو می شوید شاید برای شما عبارتی جالب و در عین حال بی معنا باشد . cyber space مکانی است که در آن انسان ساکن جایی است که واقعیت مادی ندارد . اگر از این عبارت سردر نمی آورید ، علامتی کنار آن بگذارید و بگذارید به اینترنت متصل شوید و یک سال بطور فعال در آن مشارکت کنید . سپس دوباره همین جملات را بخوانید . خواهید دید که دیگر شهروند طبیعی cyber spaco بودن برای شما عجیب نخواهد بود و درست مثل شهروند این شهر یا آن شهر بودن طبیعی به نظر خواهد رسید . اینترنت بزرگترین شبکه کامپیوتری جهان است که به اصطلاح ( شبکه شبکه ها ) گفته می شود . اینترنت شکل تکامل یافته شبکه ای به نام Arpanet است که تقریباً ربع قرن پیش برای رفع نیاز محققین صنایع دفاع آمریکا و برخی از همکاران آنها در کشورهای دیگر تأسیس گردید .
آرپانت که در سال 1971 تعداد کامپیوترهایش بسیار اندک بود ، به تدریج رشد کرد و در سال 1984 بیش از 1000 کامپیوتر را در خود اختصاص داد . در سال 1986 مؤسسه ملی علوم آمریکا ، NSFNET را برای ارائه ارتباطات شبکه ای به مراکز تحقیقاتی بیشتر و گسترش شبکه بین المللی ، تأسیس نمود . در سال 1987 به 100000 دستگاه رسید .
در سال 1990 ارپانت به زندگی خود خاتمه داد ، اما اینترنت به رشد خود ادامه داد ، تا جایی که در سال 1992 به یک میلیون و در سال 1993 به دو میلیون کامپیوتر مجهز گردید . امروزه ، هیچ کسی به درستی نمی داند که اینترنت واقعاً از چند کامپیوتر و شبکه کامپیوتری تشکیل شده است . آنچه که مسلم است روز به روز بر تعداد اعضای این شبکه جهانی افزوده می شود . اینک اینترنت در دنیای علوم بسیار گسترش یافته و به شکل وسیله ای سریع و نه چندان پر هزینه به منظور دستیابی به اطلاعات و سیستم ارتباطی عموم درآمده است . مراکز مختلف امروزه اطلاعات خود را روی کامپیوترهای سرویس دهنده خود قرار داده و این اطلاعات را در دسترسی همگان قرار می دهند . فرض کنید شما بخواهید اطلاعاتی در مورد وضعیت آب و هوا بدانید . کافی است با دانستن آدرس پایگاه اطلاعاتی سازمان هواشناسی روی شبکه اینترنت ، با کمک مرورگرهایی که روی سیستم عامل شما از قبیل نصب شده است . سری بر آن بزنید و اطلاعات دلخواه خود را پیدا کنید .
امروزه حتی افراد مشهور نظیر بازیگران سینما ، خوانندگان ، سیاستمداران و ورزشکاران اطلاعات خود را بر روی اینترنت می گذارند تا علاقمندان به آنها بتوانند دسترسی سریع ، ارزان وراحت داشته باشند ، اینترنت سرویسهای زیر را در اختیار کاربران خود قرار می دهد .
Http یا پروتکل انتقال ابر متن : این پروتکل معروفترین پروتکل اینترنت است و همان www یا وب ( World Wide web) و برای انتقال ابرمتن Hyper text به کار می رود .
FTP پروتکل انتقال فایل : این پروتکل به کاربر امکان می دهد تا فایل های ASCH یا باینری را انتقال داده یا دریافت نماید .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 18
آشنائی با پروتکل HTTP ( بخش اول ) در اینترنت همانند سایر شبکه های کامپیوتری از پروتکل های متعدد و با اهداف مختلف استفاده می گردد. هر پروتکل از یک ساختار خاص برای ارسال و دریافت اطلاعات (بسته های اطلاعاتی ) استفاده نموده و ترافیک مختص به خود را در شبکه ایجاد می نماید . HTTP ( برگرفته از Hyper Text Transfer Protocol ) ، یکی از متداولترین پروتکل های لایه application است که مسئولیت ارتباط بین سرویس گیرندگان و سرویس دهندگان وب را برعهده دارد .در ادامه با پروتکل فوق بیشتر آشنا خواهیم شد.
پروتکل HTTP چیست ؟دنیای شبکه های کامپیوتری دارای عمری چند ساله است و بسیاری از کاربران ، ضرورت استفاده از شبکه را همزمان با متداول شدن اینترنت در اوایل سال 1990 دریافتند . عمومیت اینترنت، رشد و گسترش شبکه های کامپیوتری را به دنبال داشته است . اینترنت نیز با سرعتی باورنکردنی رشد و امروزه شاهد ایجاد ده ها میلیون وب سایت در طی یک سال در این عرصه می باشیم . تمامی وب سایت های موجود بر روی اینترنت از پروتکل HTTP استفاده می نمایند . با این که پروتکل HTTP با استفاده از پروتکل های دیگری نظیر IP و TCP ماموریت خود را انجام می دهد ، ولی این پروتکل HTTP است که به عنوان زبان مشترک ارتباطی بین سرویس گیرنده و سرویس دهنده وب به رسمیت شناخته شده و از آن استفاده می گردد . در واقع مرورگر وب صدای خود را با استفاده از پروتکل HTTP به گوش سرویس دهنده وب رسانده و از وی درخواست یک صفحه وب را می نماید. به منظور انجام یک تراکنش موفقیت آمیز بین سرویس گیرندگان وب ( نظیر IE ) و سرویس دهندگان وب ( نظیر IIS ) ، به اطلاعات زیادی نیاز خواهد بود . پس از handshake پروتکل TCP/IP ، مرورگر اطلاعات گسترده ای را برای سرویس دهنده وب ارسال می نماید . یک بسته اطلاعاتی نمونه در شکل زیر نشان داده شده است :
توضیحات : داده مربوط به پروتکل لایه application ( در این مورد خاص پروتکل HTTP ) ، پس از هدر TCP/IP قرار می گیرد . جدول زیر برخی اطلاعات مبادله شده بین سرویس گیرنده و سرویس دهنده وب را نشان می دهد .
عملکرد
نوع اطلاعات
سرویس گیرنده وب یک درخواست GET را برای سرویس دهنده وب ارسال و از وی درخواست اطلاعاتی را با استفاده از پروتکل HTTP 1.1 می نماید. پروتکل HTTP دارای نسخه شماره یک نیز می باشد که امروزه عموما" از نسخه فوق استفاده نمی گردد و در مقابل از نسخه 1 . 1 استفاده می شود.
GET /HTTP/1.1
وب سایتی است که سرویس گیرنده قصد ارتباط با آن را دارد .
Host: www.google.ca
به سرویس دهنده وب ، نوع نرم افزار سرویس گیرنده ( در این مورد خاص Mozilla version 5.0 ) و نوع سیستم عامل نصب شده بر روی کامپیوتر ( در این مورد خاص Windows version NT 5.1 و یا همان ویندوز XP ) اعلام می گردد.
User-agent: Mozilla/5.0 (Windows; U; Windows NT 5.1;
نوع character set استفاده شده به سرویس دهنده اعلام می گردد ( در این مورد خاص از en:us و نسخه شماره 10 . 7 . 1 استفاده شده است ) .
en-US; rv: 1.7.10)
نام مرورگر استفاده شده توسط سرویس گیرنده به سرویس دهنده وب اعلام می گردد ( در این مورد خاص از مرورگر FireFox استفاده شده است ) .
Gecko/20050716 Firefox/1.0.6
سرویس گیرنده به سرویس دهنده وب فرمت اطلاعاتی را که می تواند دریافت نماید ، اعلام می نماید ( در این مورد خاص هم برای متن و هم برای application از فرمت xml استفاده می گردد ) .
Accept: text/xml, application/xml, application/xhtml+xml
سرویس گیرنده به سرویس دهنده
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 18
آشنائی با پروتکل FTP ( بخش اول )
امروزه از پروتکل های متعددی در شبکه های کامپیوتری استفاده می گردد که صرفا" تعداد اندکی از آنان به منظور انتقال داده طراحی و پیاده سازی شده اند . اینترنت نیز به عنوان یک شبکه گسترده از این قاعده مستثنی نبوده و در این رابطه از پروتکل های متعددی استفاده می شود. برای بسیاری از کاربران اینترنت همه چیز محدود به وب و پروتکل مرتبط با آن یعنی HTTP است ، در صورتی که در این عرصه از پروتکل های متعدد دیگری نیز استفاده می گردد. FTP نمونه ای در این زمینه است .
پروتکل FTP چیست ؟ تصویر اولیه اینترنت در ذهن بسیاری از کاربران، استفاده از منابع اطلاعاتی و حرکت از سایتی به سایت دیگر است و شاید به همین دلیل باشد که اینترنت در طی سالیان اخیر به سرعت رشد و متداول شده است . بسیاری از کارشناسان این عرصه اعتقاد دارند که اینترنت گسترش و عمومیت خود را مدیون سرویس وب می باشد .فرض کنید که سرویس وب را از اینترنت حذف نمائیم . برای بسیاری از ما این سوال مطرح خواهد شد که چه نوع استفاده ای را می توانیم از اینترنت داشته باشیم ؟ در صورت تحقق چنین شرایطی ، یکی از عملیاتی که کاربران قادر به انجام آن خواهند بود ، دریافت داده ، فایل های صوتی ، تصویری و سایر نمونه فایل های دیگر با استفاده از پروتکل FTP (برگرفته از File Transfer Protocol ) است.
ویژگی های پروتکل FTP
پروتکل FTP ، اولین تلاش انجام شده برای ایجاد یک استاندارد به منظور مبادله فایل بر روی شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP است که از اوایل سال 1970 مطرح و مشخصات استاندارد آن طی RFC 959 در اکتبر سال 1985 ارائه گردید .
پروتکل FTP دارای حداکثر انعطاف لازم و در عین حال امکان پذیر به منظور استفاده در شبکه های مختلف با توجه به نوع پروتکل شبکه است .
پروتکل FTP از مدل سرویس گیرنده - سرویس دهنده تبعیت می نماید . برخلاف HTTP که یک حاکم مطلق در عرصه مرورگرهای وب و سرویس دهندگان وب است ، نمی توان ادعای مشابهی را در رابطه با پروتکل FTP داشت و هم اینک مجموعه ای گسترده از سرویس گیرندگان و سرویس دهندگان FTP وجود دارد .
برای ارسال فایل با استفاده از پروتکل FTP به یک سرویس گیرنده FTP نیاز می باشد . ویندوز دارای یک برنامه سرویس گیرنده FTP از قبل تعبیه شده می باشد ولی دارای محدودیت های مختص به خود می باشد . در این رابطه نرم افزارهای متعددی تاکنون طراحی و پیاده سازی شده است:ulletProof FTP ، WS FTP Professional، FTP Explorer و Smart FTP نمونه هائی در این زمینه می باشند .
پروتکل FTP را می توان به عنوان یک سیستم پرس وجو نیز تلقی نمود چراکه سرویس گیرندگان و سرویس دهندگان گفتگوی لازم به منظور تائید یکدیگر و ارسال فایل را انجام می دهند. علاوه بر این، پروتکل فوق مشخص می نماید که سرویس گیرنده و سرویس دهنده، داده را بر روی کانال گفتگو ارسال نمی نمایند . در مقابل ، سرویس گیرنده و سرویس دهنده در خصوص نحوه ارسال فایل ها بر روی اتصالات مجزا و جداگانه ( یک اتصال برای هر ارسال داده ) با یکدیگر گفتگو خواهند کرد ( نمایش لیست فایل های موجود در یک دایرکتوری نیز به عنوان یک ارسال فایل تلقی می گردد ) .
پروتکل FTP امکان استفاده از سیستم فایل را مشابه پوسته یونیکس و یا خط دستور ویندوز در اختیار کاربران قرار می دهد .
سرویس گیرنده در ابتدا یک پیام را برای سرویس دهنده ارسال و سرویس دهنده نیز به آن پاسخ خواهد داد و در ادامه ارتباط غیرفعال می گردد . وضعیت فوق با سایر پروتکل هائی که به صورت تراکنشی کار می کنند ، متفاوت می باشد ( نظیر پروتکل HTTP ) . برنامه های سرویس گیرنده زمانی قادر به شبیه سازی یک محیط تراکنشی می باشند که از مسائلی که قرار است در آینده محقق شوند ، آگاهی داشته باشند . در واقع ، پروتکل FTP یک دنباله stateful از یک و یا چندین تراکنش است.
سرویس گیرندگان ، مسئولیت ایجاد و مقداردهی اولیه درخواست ها را برعهده دارند که با استفاده از دستورات اولیه FTP انجام می گردد. دستورات فوق ، عموما" سه و یا چهار حرفی می باشند (مثلا" برای تغییر دایرکتوری از دستور CWD استفاده می شود ). سرویس دهنده نیز بر اساس یک فرمت استاندارد به سرویس گیرندگان پاسخ خواهد داد ( سه رقم که به دنبال آن از space استفاده شده است به همراه یک متن تشریحی ) . سرویس گیرندگان می بایست صرفا" به کد عددی نتیجه استناد نمایند چراکه متن تشریحی تغییر پذیر بوده و در عمل برای اشکال زدائی مفید است ( برای کاربران حرفه ای ) .
پروتکل FTP دارای امکانات حمایتی لازم برای ارسال داده با نوع های مختلف می باشد . دو فرمت متداول، اسکی برای متن ( سرویس گیرنده با ارسال دستور TYPE A ،موضوع را به اطلاع سرویس دهنده می رساند ) و image برای داده های باینری است ( توسط TYPE I مشخص می گردد) . ارسال داده با فرمت اسکی در مواردی که ماشین سرویس دهنده و ماشین سرویس گیرنده از استانداردهای متفاوتی برای متن استفاده می نمایند ، مفید بوده و یک سرویس گیرنده می تواند پس از دریافت داده آن را به فرمت مورد نظر خود ترجمه و استفاده نماید . مثلا" در نسخه های ویندوز از یک دنباله carriage return و linefeed برای نشان دادن انتهای خط استفاده می گردد در صورتی که در سیستم های مبتنی بر یونیکس صرفا" از یک linefeed استفاده می شود . برای ارسال هرنوع داده که به ترجمه نیاز نداشته باشد،می توان از ارسال باینری استفاده نمود.
اتخاذ تصمیم در رابطه با نوع ارسال فایل ها در اختیار سرویس گیرنده است ( برخلاف HTTP که می تواند به سرویس گیرنده نوع داده ارسالی را اطلاع دهد ) . معمولا" سرویس گیرندگان ارسال باینری را انتخاب می نمایند و پس از دریافت فایل ، ترجمه لازم را انجام خواهند داد . ارسال باینری ذاتا" دارای کارآئی بیشتری است چراکه سرویس دهنده و سرویس گیرنده نیازی به انجام تراکنش های on the fly نخواهند داشت . ارسال اسکی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 44
آدرس دهی IP ( بخش اول ) بمنظور مدیریت و اشکال زدائی شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP ، می بایست شناخت مناسبی نسبت به تمامی جنبه ها ی آدرس دهی IP وجود داشته باشد. یکی از مهمترین عملیات مدیریتی در شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP ، نسبت دهی آدرس های IP مناسب و منحصربفرد به تمامی گره های موجود در شبکه است . با اینکه مفهوم نسبت دهی آدرس IP ، ساده بنظر می آید ولی مکانیزم واقعی اختصاص آدرس IP موثر با استفاده از Subnetting ، پیچیدگی های خاص خود را بدنبال دارد. علاوه بر موارد فوق ، ضروری است که شناخت مناسبی نسبت به جایگاه IP Broadcast ، ترافیک multicast و نحوه تطبیق آدرس های فوق به آدرس های لایه اینترفیس شبکه نظیر آدرس های MAC اترنت و Token Ring ، وجود داشته باشد .در مجموعه مقالاتی که در این خصوص ارائه خواهد به بررسی مفاهیم و ویژگی های آدرس دهی IP خواهیم پرداخت .
انواع آدرس های IP آدرس IP ، یک آدرس منطقی سی و دو بیتی است که می تواند یکی از انواع زیر باشد :
Unicast . یک آدرس IP از نوع Unicast ، به یک اینترفیس شبکه متصل شده به یک شبکه مبتنی بر IP نسبت داده می شود. آدرس های IP از نوع Unicast در ارتباطات "یک به یک" ( One-To-One) استفاده می گردند .
Broadcast . یک آدرس IP از نوع Broadcast بمنظور پردازش توسط هر گره موجود بر روی سگمنت یکسان شبکه ، طراحی شده است . آدرس های IP از نوع Broadcast در ارتباطات از نوع "یک به همه " ( one-to-everyone ) ، استفاده می گردند .
Multicast . یک آدرس IP از نوع Multicast ، آدرسی است که یک و یا چندین گره را قادر به گوش دادن به سگمنت های مشابه و یا متفاوت می نماید. آدرس های فوق ،ارتباط از نوع "یک به چند" (one-to-many ) را فراهم می نمایند .
نمایش آدرس IP آدرس IP ، یک مقدار سی و دو بیتی است که کامپیوترها با مهارت خاصی از آن بمنظور انجام عملیات خود در یک شبکه کامپیوتری مبتنی بر TCP/IP استفاده می نمایند . انسان در مقابل استفاده از یک عدد باینری سی و دو بیتی که بخاطر سپردن آن همواره مشکل خواهد بود ، از سیستم دهدهی ، استفاده می نمایند . ( استفاده از سیستم دهدهی در مقابل سیستم باینری ) . بدین دلیل برای نمایش یک آدرس IP از شکل دهدهی ( decimal ) آن استفاده می گردد.آدرس های IP سی و دو بیتی از بیت با ارزش بالا بسمت بیت با ارزش پائین ، به چهار واحد هشت بیتی ( گروه هشتگانه ) که به هر یک از آنان Octet گفته می شود ، تقسیم می شوند . آدرس های IP معمولا" بصورت چهار octet دهدهی که توسط یک نقطه از یکدیگر جدا می گردند ، نوشته می شوند . مدل نمایشی فوق را Dotted Decimal می گویند . مثلا" آدرس IP : 00001010000000011111000101000011، پس از تقسیم به چهار Octet ( گروه هشتگانه ) ، بصورت زیر نمایش داده می شود:
00001010 00000001 11110001 01000011
هر Octet ( گروه هشتگانه ) در ادامه به یک عدد دهدهی تبدیل و پس از جداسازی آنان توسط نفطه از یکدیگر بصورت زیر نمایش داده می شوند :
10.1.241.67
یک آدرس عمومی IP بصورت w.x.y.z نشان داده می شود :
تبدیل از باینری به دهدهیبمنظور تبدیل یک عدد باینری به معادل دهدهی ، باتوجه به ارزش مکانی هر رقم از توان های متفاوت دو استفاده می گردد .در چنین حالتی در صورتیکه یک رقم دارای مقدار یک باشد ، از معادل ارزش مکانی آن ( توان های متفاوت دو ) استفاده می گردد. شکل زیر یک عدد هشت بیتی و ارزش مکانی هر رقم با توجه به موقعیت آن در عدد باینری را نشان می دهد .
مثلا" ، عدد هشت بیتی 01000011 ، معادل 67 ( 1 + 2 + 64 ) می باشد . حداکثر عددی را که می توان توسط هشت بیت نشان داد ( 11111111 ) ، 255 است ( 1+2+4+8+16+32+64+128) .
تبدیل از دهدهی به باینری برای تبدیل یک عدد دهدهی به باینری ، عدد دهدهی را بمنظور آگاهی از وجود توان های متفاوت دو و از بیت با ارزش بالا ، آنالیز می نمائیم . از بیت با ارزش بالاتر شروع می کنیم ( 128 ) ،در صورتیکه مقدار مربوط در عدد دهدهی موجود باشد ، بیت مورد نظر در آن موقعیت معادل یک در نظر گرفته خواهد شد . مثلا" عدد 211 شامل حاصل جمع اعداد 128 ، 64 ، 16 و 2 است ، بنابراین شکل باینری آن بصورت 11010011 خواهد بود .
آدرس های IP در IP Headerآدرس های IP استفاده شده در IP Header ، شامل فیلدهای مربوط به آدرس مبداء و مقصد می باشد :
فیلد آدرس مبداء IP Header ، همواره یک آدرس از نوع Unicast و یا آدرس خاصی بصورت IP: 0.0.0.0 است . آدرس نامشخص IP 0.0.0.0 ، صرفا" زمانی که گره مربوطه با یک آدرس IP پیکربندی نشده باشد و گره در تلاش برای بدست آوردن یک آدرس از طریق یک پروتکل پیکربندی نظیر DHCP)Dynamic Host Configuration Protocol) باشد ، استفاده می گردد .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 8
سیستم ارزیابی ادواری موجودیها(Periodic Inventory system ):در اغلب واحد های تجاری و ندرتاً در واحدهای تولیدی، سیستم ادواری ارزیابی موجودیها متداول است. در این سیستم هم بهای تمام شده کالای فروش رفته و هم موجودیهای پایان دوره در پایان دوره مالی به هنگام تهیه صورتهای مالی محاسبه می شود. در این روش موجودیهای آخر دوره شمارش شده و ارزش آن بر مبنای یکی از روشهای پذیرفته شده گردش بهای تمام شده تعیین می شود و حسابدارها با کسر کردن ارزش آن از بهای تمام شده کالای آماده برای فروش (که خود از موجودیهای اول دوره بعلاوه خرید طی دوره بدست می آید) بهای تمام شده کالای فروش رفته را محاسبه می نمایند:ارزش کالای آماده برای فروش = ارزش موجودی در ابتدای دوره+ خرید موجودی طی دورهبهای تمام شده کالای فروش رفته = ارزش کالای آماده برای فروش- ارزش موجودی در پایان دوره روشهای مختلف ارزیابی ادواری موجودیها به سه دسته کلی تقسیم می شود که عبارتند از:
1- روش fifo یا اولین صادره از اولین وارده (first in first out ) 2- روش lifo یا اولین صادره از آخرین وارده ) last in first out )3- روش میانگین وزنی (weighted average )مثال: موجودی اول فروردین مساوی 20 واحد و بهای تمام شده یکواحد آن بالغ بر 100 ریال است در طول این ماه 50 واحد از این کالا خریداری شده است که بشرح زیر می باشند که وارد انبار شده بودند:ارزش واحد مبلغ کلموجودی اول فروردین 100 × 20 2000 خرید در 11 فروردین 105 × 20 2100خرید در 15 فروردین 110 × 10 1100خرید در 30 فروردین 120 × 20 240070 7600از 70 واحد کالای خریداری شده بالا، 40 واحد آن در طول فروردین بفروش رفته است و 30 واحد از آن باقی مانده است صورت ریز فروشهای ماه بشرح زیر می باشد:3 فروردین 10 واحد12 فروردین 20 واحد15 فروردین 5 واحد 21 فروردین 5 واحد40 شرکت فوق برای ارزیابی 30 واحد کالای خود که در انبار مانده است ناگزیر است از یکی از روشهای ادواری قیمت گذاری بهره جوید در اینجا ما به سه روش lifo ، weighted average ، fifo ، ارزش موجودی پایان دوره و به تبع آن بهای تمام شده کالای فروشی رفته و اثرات محاسبه سه روش بر سود آوری را محاسبه خواهیم کرد:Fifo روش اولین صادره از اولین وارده:ارزش موجودی پایان دوره: کلی20 واحد 120 ریالی 2400 10 واحد 110 ریالی 1100 30 3500 ارزش یا بهای تمام شده کالای فروش رفته طی ماه فروردین 4100=3500-7600 lifo روش اولین صادره از آخرین وارده:ارزش موجودی پایان دوره: کلی 20 واحد 100 ریالی 2000 10 واحد 105 ریالی 1050 30 3050ارزش یابهای تمام شده کالای فروش رفته محلی ماه فروردین 4550=3050-7600 weighted average میانگین موزون: 571/108=70÷7600بهای تمام شده موجودی آخر دوره فروردین ماه 13/3257=571/108×30 بهای تمام شده کالای فروش رفته فروردین ماه 87/4342=13/3257-7600=57/108×40سیستم ارزیابی دائمی موجودیها (perpenal inventory ):در این سیستم کلیه مبادلات خرید و فروش در حساب موجودیها ثبت می شود. نظر به اینکه این سیستم باعث می شود که حساب موجودیهای کالاها همواره با زمان منطبق باشد (بروز باشد) تحت این عنوان سیستم ارزیابی دائمی موجودیها نامگذاری شده است. هر گونه ورود و خروج از انبار باید به قیمتی ارزیابی گردد اینجاست که انتخاب شیوه قیمت گذاری برای اقلام ورودی و خروجی از انبار الزامی شود مهمترین روشهای نگهداری و ارزشیابی و تقویم دائمی موجودیها عبارتند از:
1- روش شناسایی ویژه( specific identification )2- روش fifo (first in first out)3- روش) lifo last in first out )4- روش شناسایی ویژه: اعمال این روش مستلزم پیگیری جریان فیزیکی و بهای تمام شده هر قلم از موجودیها از زمان تحصیل تا موقع فروش یا مصرف است. این روش در زمانی مناسب است که بتوان هر قلم از موجودی را بطور جداگانه ای مشخص کرد و بهای تمام