ابزارهای موجود در بازار سرمایه ایران (تحقیق)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 23

ابزارهای موجود در بازار سرمایه ایران

مهندسی مالی و طراحی ابزارهای مالی جدید

ارتباط ابزارها و بازارها

راهى آسان و کاهلانه

راهى دشوار و عالمانه

نیاز به طراحی اوراق بهاءدار، منطبق با بازار سرمایه ایران

سیستم اقتصادی کشور

بازار دارائی‌های واقعی و خدمات (The Market for Assets and Services)

بازار دارائی‌های مالی (The Market for Financial Assets)

شیوه‌های تأمین مالی

منابع داخلی شرکت

منابع خارجی شرکت

اوراق قرضه

سهام ممتاز

سهام عادی

منابع مالی بدون هزینه

بستانکاران تجاری

هزینه‌های پرداختی

پیش‌دریافت از مشتریان

مهندسى مالى و طراحى ابزارهاى مالى جدید

علاوه بر اوراق بهاءدار یادشده اوراق بهاءدار دیگرى نیز وجود دارند که در سال‌هاى گذشته و به دنبال تعییر و تحولات بازارهاى مالى ابداع شده‌اند. تحولاتى که از پیامدهاى مقررات‌زدائى از بازارهاى سرمایه بود و در اثر آن، شرکت‌ها اقدام به انتشار اوراق بهاءدار بسیار متنوعى کردند که تا آن زمان سابقه نداشت و بازار این کشورها هر روز با گونه جدیدى از اوراق بهاءدار روبه‌رو شد؛ اقتصاد غرب در اواخر دهه ۱۹۷۰ و دهه ۱۹۸۰ با تورم بسیار بالائى روبه‌رو شد؛ که از پیامدهاى افزایش قیمت نفت در سال ۱۹۷۳ بود و سبب شد تا اقتصاد کشورهاى غربى با ضربه‌اى سهمگین و تورمى دو رقمى ـ حدود ۱۵ درصد ـ روبه‌رو شود.

البته این اندازه از تورم در جامعه ما چشم‌گیر نیست. در حالى‌که در کشورهاى غربى رویدادى غیرمنتظره است و بسیارى از شرکت‌ها را براى تأمین مالى به بازارهاى مالى و به‌ویژه بازار اوراق قرضه روانه کرد؛ زیرا اوراق قرضه اوراق بهاءدارى است که نرخ بهره آن در زمان انتشار مشخص مى‌شود و این نرخ بهره تا زمان سررسید ثابت است و در نتیجه چنانچه پس از انتشار اوراق قرضه نرخ تورم در جامعه افزایش یابد، خریداران قبلى اوراق قرضه متضرر مى‌شوند؛ زیرا زمانى‌که تورم افزایش مى‌یابد، قدرت خرید پول کاهش پیدا مى‌کند و چون در این زمان شرکت‌ها به پول نیاز داشتند ـ ولى به‌دلیل نگرانى از کاهش ارزش پول، سرمایه‌گذاران استقبالى براى خرید اوراق قرضه نکردند ـ لذا شرکت‌ها دست به انتشار اوراق قرضه با بهره شناور زدند؛ یعنى اوراق قرضه‌اى که نرخ بهره آنها از پیش تعیین نمى‌شود. و بهره آن تابعى از نرخ تورم در سال‌هاى آینده است.

براى مثال، نرخ تورم به‌اضافه پنج درصد بعضى از شرکت‌ها نیز اوراق قرضه‌اى منتشر کردند که ارزش اسمى آن به قیمت کالائى که تولید مى‌کردند، وابسته بود. مثلاً، یک شرکت نفتى اوراق قرضه‌اى به ارزش اسمى ۱۰۰۰ دلار منتشر کرد که در تاریخ سررسید، بهاء بازخرید آن معادل ارزش تعداد معینى بشکه نفت بود. یا زمانى دیگر، اوراق قرضه‌اى منتشر شد که قیمت آن به نقره و طلا وابسته بود. به این ترتیب، خطر تورم و کاهش قدرت خرید پول، نقش بازدارنده در خرید اوراق قرضه نداشت. همچنین زمانى نیز اوراق قرضه‌اى منتشر شد که قیمت آن به دلار بود ولى بهره آن به مارک و یا ین ژاپن پرداخت مى‌شد. این اوراق مورد توجه سرمایه‌گذارانى قرار مى‌گرفت که یک رشته تعهدات ارزى داشتند. براى مثال: اگر در ایران اوراق قرضه‌اى منتشر نبود که سود آن به دلار پرداخت شود، کسانى‌که فرزندان آنها در کشورهاى خارج مشغول به تحصیل هستند، از آن استقبال خواهند کرد، چرا که بیشتر این‌گونه اشخاص نگران افزایش نرخ برابر ریال و دلار هستند.

چنین ابتکاراتى در دهه ۱۹۸۰ سبب شد تا گروه‌هاى بیشترى به‌سوى بازار سرمایه روى آورند و در واقع گونه‌اى بازاریابى مالى پدید آمده و کسانى‌که در جستجوى منابع مالى بودند به بررسى خواسته‌هاى مردم و سرمایه‌گذاران پرداختند و زمینه‌هائى از سرمایه‌گذارى را که مناسب شرایط و موقعیت مالى یا انتظارات آنها بود، فراهم آوردند. این جریان به پدید آمدن رشته‌اى در قلمرو مدیریت مالى به نام ”مهندسى مالى ـ Financial Engineering“ انجامید. که مهارت متخصصان این رشته، طراحى اوراق بهاءدار متنوع و یا بازده متفاوت بود. به‌نحوى که سرمایه‌گذاران داراى ریسک‌پذیرى و انتظارات متفاوت را دربرگیرد؛ تا به این ‌وسیله بتوان پس‌انداز تمامى اقشار مردم را به سمت فعالیت‌هاى تجارى و صنعتى سوق داد.

براى شرایط ایران نیز مى‌توان اوراق بهاءدار مختلف را پیشنهاد کرد و در معرض بحث و بررسى قرار داد.

ارتباط ابزارها و بازارها

به دو شیوه مى‌توان با مسئله برخورد کرد:

۱. راهى آسان و کاهلانه:

اگر ساختار اقتصادى مختلف و موجود بر عرصه گیتى را مشابه فرض کنیم، هر چه براى کشورهاى صنعتى و از نظر اقتصادى پیشرفته خوب است، براى ما هم خوب است. اگر آمریکا و اروپا ابزار متنوع مالی، بازارهاى پیچیده و نهادهاى مالی، با وظایف و مسئولیت‌هاى گوناگون دارند و آنها را لازم مى‌دانند، ما هم به ناچار باید از همان مسیر به مقصد برسیم. به‌طورى‌که، دقیقاً همان نهادها و ابزارها و یا اگر هم نتوانستیم، شبیه آنها را بسازیم (چرخ چاه را که نباید دوباره اختراع کرد). تضاد موجود در این شیوهٔ ساده اندیشانه، آن است که اوضاع در خود کشورهاى صنعتى پیشرفته نیز یک‌دست نیست. انگلستان با بازارهاى سرمایه پیچیده و تنوع بى‌نظیر ابزارها و نهادهاى مالی، از آلمان ـ که بازار سرمایه بسیط دارد ـ از نظر رشد، تشکیل سرمایه اشتغال کامل، و سایر شاخص‌هاى مهم اقتصادی، فرسنگ‌ها عقب افتاده است.

۲. راهى دشوار و عالمانه:

هر اقتصادى ساختار ویژه خود را مى‌طلبد. بازار سرمایه در هر کشور متناسب با ساختار اقتصادى آن کشور شکل مى‌گیرد. هر بازار سرمایه‌اى ابزار و نهادهاى متناسب

ابزارهای مالی در بازار سرمایه (تحقیق)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

ابزارهای مالی در بازار سرمایه

ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه

مقدمه

هدف از این مقاله بیشتر تشریح ابزار مشتقه و طراحی ابزار نوین برای بازار سرمایه است. شایان ذکر است که این ابزارهای مالی در بسیاری از نقاط دنیا سخت مورد توجه افکار عمومی واقع شده و امید است که در آینده نزدیک بتوان از این ابزار در بازار سرمایه ایران نیز بهره گرفت.

مشتقه:

گونه ای از ابزار مالی است که فقط، متخصصان فن، از چندوچون عملکرد آنها آگاهی کامل دارند و معمولاً خبرگان حرفه ای روی آنها سرمایه گذاری می کنند.به طور خلاصه می توان گفت که مشتقه ها (FINANCIAL DERVATIVES) ، قراردادی بین دو یا چند طرف است که پرداختهای آن، براساس موقعیت سنجی (BENCHMARK) تعیین می شود - درواقع، مشتقه ها، ابزارهایی برای کاهش یا انتقال مخاطره (ریسک) به شمار می آیند. برخی از مشتقه ها که توسط شرکتهای بزرگ صادر شده اند، به صورت استاندارد و تضمین شده در بورس، سازمان یافته و معامله می شوند و برخی در حاشیه بورس و به صورت خارج از بورس، با توافق و مذاکره دو طرف انجام می گیرد.

مهمترین گونه مشتقه ها عبارتند از:

قراردادهای سلف(FORWARD CONTRACT):

قراردادی است که به موجب آن دو طرف تعهد می کنند در یک تاریخ مشخص با یک قیمت مشخص یک کالا با کیفیت مشخص که کلاً براساس توافق طرفین تعیین خواهد شد را مبادله کنند. در این قرارداد هم پیش شرط این است که تفاوت دیدگاه نسبت به قیمت آینده برای خریدار و فروشنده وجود داشته باشد. براساس قرارداد سلف تمامی مبلغ بایستی قبلاً پرداخت گردد و کالا در سررسید تحویل شود. بدین ترتیب، در این معاملات، غالباً یا پول نقد رد وبدل می شود یا اسنادی که معادل پول نقد به شمار می آیند. یکی از دارائیهایی که معامله سلف آنها بسیار متداول است، نفت خام (مثل نفت خام سبک عربستان، تحویل در ژانویه) است.

قراردادهای آینده:

قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می کنند که دریک تاریخ مشخص تعیین شده طبق ضوابط بازار رسمی بورس و با یک قیمت مشخص و تعیین شده طبق ضوابط بازار رسمی بورس،. یک کالا با کیفیت مشخص و تعیین شده طبق ضوابط بازار رسمی بورس، را مبادله کنند. مبلغ این معامله یا در زمان معامله قرارداد آینده یا در زمان سررسید معامله قرارداد آینده تعیین می شود.لذا اگر مبلغ معامله در زمان معامله تعیین شود فروشنده معمولاً نگران است که قیمت کالا در آینده بالا رود و خریدار نگران است که قیمت کالا ثابت مانده یا پایین بیاید و برعکس در صورتی که مبلغ معامله در زمان سررسید مشخص شود خریدار نگران است که قیمت کالا در آینده بالا رود و فروشنده نگران است که قیمت کالا ثابت مانده یا پایین بیاید. این قراردادها در بازارهای رسمی یا بورس انجام می گیرد و مقداری از مبلغ مورد معامله نزد سازمان بورس به عنوان وجوه تضمین حسن انجام قرارداد قرار می گیرد.

قراردادهای معاوضه ای:

قراردادی است که طرفین به موجب آن تعهد می کنند که برای مدت معین (توافق شده) دو دارایی یا منافع حاصله از دو دارایی را با کیفیت مشخص (توافق شده) به نسبت تعیین شده معاوضه کنند. پس از سررسید، هریک از طرفین متعهد است عین دارایی را به صاحب آن مسترد دارد. این دارایی ممکنست فیزیکی یا مالی باشد، این قراردادها به صورت غیررسمی(OVER THE - COUNTER MARKET) انجام می گیرند. نمونه متداول و شناخته شده معاوضه، معامله دو روش پرداخت سود برای یک مبلغ اصل یگانه است. در اینگونـــــه مشتقه، مثلاً پرداخت سود یک وام. 1000 دلاری در 10 سال با نرخ ثابت 7 درصد با پرداخت سود یک وام 1000 دلاری 10 ساله با نرخی که طی 10 سال تغییر می کند، معاوضه می شود. معاوضه نرخ بهره، معمولاً به سه صورت (نرخ ثابت در برابر نرخ شناور، نرخ شناور در برابر نرخ ثابت و نرخ شناور در برابر نرخ شناور) انجام می شود.

قراردادهای اختیار:

مشتقه ای است که براساس آن، به خریدار مشتقه اختیار داده می شود که در مدتی معین و با قیمتی مشخص، اوراق قرضه یا دارایی معلومی (از قبیل سهامی معین یا سبدی از سهام مشخص) را بخرد یا بفروشد. حق انتخاب به این معناست که خریدار، الزامی به انجام معامله یاد شده ندارد. اگر حق انتخاب برای خرید باشد، آن را «حق خرید» و اگر برای فروش باشد «حق فروش» می نامند.در ذیل به کمک نمودارها به تشریح عملکرد این نوع قراردها می پردازیم:

تحلیل اختیار خرید از دیدگاه خریدار (الف):

در صورتی این قرارداد موضوعیت پیدا می کند که دیدگاه خریدار و فروشنده نسبت به قیمت کالا که در اینجا سهام شرکت آلفاست. متفاوت باشد. به عبارتی خریدار تصور می کند که قیمت سهام فوق افزایش خواهد یافت در حالی که فروشنده نگران است که قیمت در 5000 ریال باقی مانده و یا کاهش می یابد.

همان طوری که از نمودار یک می توان نتیجه گرفت چنانچه پس از 3 ماه قیمت سهام از 5000 ریال کمتر شود خریدار اختیار خرید (الف) قرارداد را اجراء نکرده و فقط ضرر او مبلغی است که برای خرید اختیار خرید پرداخت کرده است که در مورد هر سهم 500 ریال خواهد بود. چنانچه قیمت از 5000 ریال بیشتر شود یعنی در 5500 ریال از دید خریدار (الف) بی تفاوت است چون 500 ریال برای خرید اختیار پرداخت کرده و 5000 ریال هم برای خرید ورقه سهم که مجموعاً 5500 ریال می شود. اما چنانچه قیمت سهام فراتر از 5500 ریال شود مسلماً سود عاید این خریدار خواهد شد.

2 - تحلیل اختیار خرید از دیدگاه فروشنده (ب):

در صورتی که فروشنده (ب) با دریافت 500 ریال در ازای هر سهم اختیار خرید را به خریدار (الف) فروخته باشد، چنانچه قیمت کمتر از 5000 ریال باشد

روش تحقیق تاثیر عملکرد سازمانهای بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی 20 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

عنوان تحقیق :پروپوزال

(( تاثیر عملکرد سازمانهای بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی ))

استاد راهنما :

(( جناب آقای دکتر طاهری ))

گرد آورنده :

((نویده فارسی کیش ))

بسم الله الرحمن الرحیم

١

فهرست عناوین :

١- چکیده

٢- مقدمه

٣- سرمایه اجتماعی چیست ؟

٤- نقش دولت در ایجاد سرمایه اجتماعی

٥- بیان مسئله

٦- سئوالات تحقیق

٧- جامعه آماری تحقیق

٨- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری

٩- تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

١٠- توزیع میزان سرمایه اجتماعی

١١- ارتباط بین عوامل عملکردی سازمانهای دولتی باسرمایه اجتماعی

١٢- مقایسه عوامل عملکردی سازمانهای دولتی،با توجه به سطوح مختلف

سرمایه اجتماعی

١٣- نتیجه گیری

١٤- پیشنهادها

٢

تاثیرعملکرد سازمانهای بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی

چکیده :

سرمایه اجتماعی ، از مفاهیم نوینی است که امروزه در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع نوین مطرح است . این سرمایه در یک جامعه به شدت متاثراز عملکرد دستگاههای دولتی است . هر تصمیمی که سازمانهای دولتی اتخاذ می کنند وهر عملی که بدان مبادرت می ورزند ، به نحوی روی جامعه تاثیر می گذارد. عملکرد سازمانهای دولتی تاثیر عمیقی نیزبر سرمایه اجتماعی دارد و این امر در کشورمان بیشتر مصداق دارد .

این مقاله تحقیقی ، در پی پاسخگویی به این سوال است که (( عوامل عملکردی )) سازمانهای بخش دولتی که بر سرمایه اجتماعی اثر می گذارند ، کدامند و اولویت آنها چیست ؟ به منظور پاسخ به این سوال ، چارچوب مفهومی این تحقیق برمبنای مدل گابریل.آ.الموند تنظیم گردید وبدین وسیله سئوالات تحقیق به بوته آزمون نهاده شد . تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات این پژوهش در دو سطح ؟آمار توصیفی و استنباطی همراه با آزمونهای متفاوت آماری انجام پذیرفت ونتایج حاصل از آن در قالب سه مدل برای سازمانهای دولتی ایجاد کننده سرمایه اجتماعی زیاد ، متوسط و کم ارائه گردید ، و در پایان ، پیشنهادهایی به منظور بهبود عوامل عملکردی سازمانهای ایجاد کننده سرمایه اجتماعی کم و متوسط ارائه شد .

سرمایه های انسانی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

سرمایه های انسانی؛ یک فرصت

تحولات سالهای اخیر و رویدادهایی که کشور در سه دهه اخیر باآنها روبرو بوده، گسترده و فراوان است. حجم تحولات و دگرگونیها به گونه ای است که پرداختن وتحلیل آنها نه می تواند قصد و نیت تدبیر باشد ونه اساسا کالبد شکافی مجموعه دربضاعت دو صفحه نخستین آن قرارمی گیرد.با این همه و ازمیان حرکتهای اساسی جامعه، یک بخش خاص مورد توجه بوده وقصد آن است که برپایه مولفه های اصلی همین بخش ، مسیری برای بحث گشوده شود.بنابر آمار و اطلاعات، گفته ها و نوشته ها و نیز عینیت موضوع ، توجه جامعه به تحصیل ، دانش و علم‌آموزی درطی دوره مورد بحث ازچنان شتابی برخوردار است که با همه همت دست اندرکاران دولتی و غیردولتی و تخصیص امکانات تقاضا درحدی گسترده می نمایدکه شاید در کمتر جامعه ای بتوان نمود ونمونه ای مشابه سراغ گرفت.- رشد شتابان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و ظرفیت آنها همراه باحضور میلیونها جوان و میانسال در مراکز علمی و فرهنگی و دانشگاهی - حضور چشمگیر دختران و درصد بالای این حضور در آزمونهای ورودی و مراکز و دوره های دانشگاهی درهمه سطوح - تنوع وتکثیر دوره های آموزشی و رشد قابل تامل سطوح تحصیلی تا عالیترین سطح - توجه عمیق جامعه به کیفیت آموزش و پرورش و عنایت ویژه آحاد مردم به مسیر تحصیلی و پرورش فرزندان اینها بعلاوه عملکرد وسیع بسیاری مراکز علمی و حرفه ای - که بعضا فعالیت آنها از سوی مراجع رسمی مورد اعتراض قرار دارد - نشان می دهد خیزشی بزرگ و علاقه ای قابل توجه و تأمل درگرایش به دانش وکمال در رگهای جامعه جریان دارد و به‌طور قطع ، هم انگیزه و هم نتیجه آن بسیار حائز اهمیت است .امروز علاوه برآنکه درعمده سازمانها و موسسات خصوصی و عمومی ونیز درمناصب و جایگاههای شغلی مختلف شاهد حضور افراد تحصیل کرده و دانشگاه رفته هستیم. بر این نکته نیز واقفیم که سرریز این جمعیت که به هردلیل، مکانی برای خدمت درکشورنیافته ویابرنگزیده‌اند، درمناطق دیگر جهان منشاء خدمات علمی بوده ودرجمع نخبگان سهمی درخور توجه نسبت به رشد وتعالی بشر امروز دارند. البته ودرهمین راستا شاهدیم که بسیاری مراکز علمی و دانشگاهی معتبرجهانی با شناخت جامعه ایرانی وتوجه آن به رشدعلمی خود،کوششی وافر دربرگزاری دوره‌های آموزشی در کشور ما داشته و یا به جذب این استعدادها و آموزش آنها روی آورده اند. حتی درکشورهای روبه رشد نیز به لحاظ عدم تطابق تقاضا با امکانات ایجادشده، به گرایش ایرانیان به علم ودانش وفرهنگ به نگاه بازار فکر کرده و برای آن برنامه دارند.آنچه حاصل آمده و با آن روبرو هستیم نتیجه مهندسی جامعه نیست و نمی تواند باشد، جامعه به‌طور عمومی پویا و دارای تحرک است ، اجزای جامعه را میلیونها انسان بافکر و اندیشه تشکیل می دهند و برآیند تحولات اجتماعی برگرفته از میزان نبوغ و بلوغ و درک این اجزا می تواند باشد. بدین لحاظ باید خرسندباشیم که جامعه جوان امروز ما جامعه ای فهیم ، قابل ، توانمند و بافرهنگ است و به مدد آنچه آموخته وآنچه بشریت امروز از تکنولوژی و ابزار، برآن دست یافته است ، می تواند و باید در تمامی شئون، نقشی در خورتوجه و

بازگشت سرمایه

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

بازگشت سرمایه الگویی برای ارزیابی اثربخشی آموزش

محمدرحیم جعفرزاده

چکیده

برای جهت دار کردن آموزش ، تعیین میزان اثربخشی دوره های آموزشی در نیل به اهداف سازمان ضروری است. به همین منظور رویکردها و الگوهای ارزشیابی اثربخشی متعددی مطرح شده است. در این مقاله ما سعی کرده ایم الگوی ارزیابی اثربخشی ROI=RETURN OF INVESTMENT را به عنوان یکی از الگوهای مطرح در این زمینه معرفی کنیم . ابتدا به ضرورت ارزیابی اثربخشی آموزش می پردازیم، سپس به علل تنوع الگوها و رویکردها در زمینه ارزیابی اثربخشی آموزش اشاره می کنیم و در ادامه به معرفی الگوی ارزیابی اثربخشی آموزشی بازگشت سرمایه (ROI)می پردازیم.

مقدمهجهان امروز، جهان تغییر و تحول است. بندرت روزی بدون نوآوری در جهان اقتصاد‌، تغییر در تولید یا وضعیت خدمات می گذرد. در چنین شرایطی بیشتر سازمانها به دنبال راه حلی برای تطبیق با این شرایط هستند‌. راه حلی که توسط بیشتر صاحب‌نظران عنوان شده ، آموزش و بهسازی منابع انسانی است. از لحاظ علمی نیز فشارهای فرهنگی‌، اجتماعی ، تکنولوژیک، اقتصادی و سیاسی با هم ترکیب شده اند تا سازمانها را مجبور کنند به پتانسیل های اساسی به طور کل و به آموزش به طور خاص توجه بیشتری داشته باشند.با توجه به مباحث فوق غالب سازمانها و موسسات پیشرو ، بیش از پیش توجه خود را به دوره های آموزشی به منظور بهسازی منابع انسانی خویش معطوف داشته اند. اما در حالی که اهمیت و ضرورت طراحی و اجرای آموزشهای حین کار در سازمانها به صورت یک امر طبیعی در آمده است و همگان بر آن اتفاق نظر دارند ، آنچه در طراحی و اجرای آموزش اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می کند ، ارزیابی اثربخشی این نوع آموزشهاست که بتوان ازنتایج به دست آمده ، آموزشهای تکمیلی و جهت داری را طراحی کرد. تعیین دقیق اثرات و نتایج یک دوره آموزشی بر شرکت کنندگان و تعیین دقیق نحوه عملکرد آنها در بازگشت به محل کار خود در سازمان ، فرایندی است پیچیده و مشکل و گاه مبتنی بر قضاوتهای ذهنی کسانی است که هر چند در تهیه و اجرای ظاهراً موفقیت آمیز یک دوره آموزشی کوشش بسیار به عمل می آورند ، اما کمتر به آثار و نتایج عملی دوره آموزشی توجه دارند . (ساعتچی، 1368)

ضرورت ارزیابی اثربخشی آموزشیک برنامه فعالیت آموزشی تنها زمانی می تواند ارزشمندی خود را توجیه کند که شواهد قابل اطمینان و معتبری در مورد تاثیر آموزش بر بهبود رفتار و عملکرد شرکت کنندگان و بالطبع منافع سازمانی عرضه کند . این امر به جنبه مهمی از آموزش و ارزشیابی آموزش اشاره دارد که معمولاً از آن با عنوان« اثربخشی آموزش» یا « ارزیابی اثربخشی آموزش» یاد می شود .سالانه سازمانها مبالغ هنگفتی را برای آموزش مهارتهای خاص صرف می کنند. بدون اینکه اثربخشی آنها به طور مطلوب اندازه گیری شود یا سیستم بازخورد مناسبی در سازمان وجود داشته باشد . متاسفانه در بسیاری از موارد سیستم اثر بخشی اصلاً وجود ندارد یا بسیار پراکنده و بی نظم است.از سوی دیگر هر گونه بی توجهی و سهل انگاری در ارزشیابی دوره های آموزشی موجب خواهد شد که آن دوره ها به صورت اقدامی تفننی برای کارکنان و یا تلاش برای استفاده از مزایای آن درآید. (ابیلی ،1372 ) از طریق تعیین میزان اثربخشی عملیات و مداخلات آموزشی می توان قضاوت کرد که عملکرد برنامه آموزشی تا چه اندازه مطلوبیت دارد وتا چه اندازه باید بهبود یابد . اما به طور کلی دلایل تعیین اثربخشی برنامه های آموزشی عبارتند از :-1 تعیین بازده آموزش -2 ارتقای کیفیت آموزش -3 توسعه اعتماد جمعی مفید بودن ارزشیابی آموزش در مطالعات گزارش شده بسیاری از نویسندگان اثبات شده است . آموزش دهندگان درهمه رشته‌ها باید برنامه ارزشیابی آموزش را تدوین کنند.به طور کلی ارزیابی آموزش جزء جدایی ناپذیر فرایند آموزش به شمار می رود و قرار دادن آن به عنوان بخشی از فرایند آموزش، نشان دهنده مهارت در طراحی یک برنامه آموزشی به شمار می رود .

علل تنوع الگوها و رویکردهای اثربخشی آموزشدر ارزشیابی الگو های متعددی وجود دارد . این الگوها براساس دیدگاههای خاصی که در تعریف ارزشیابی وجود دارد شکل گرفته اند . این دیدگاهها هریک ، جنبه هایی خاص از ارزشیابی را مورد نظر قرار داده و الگوی خاصی را تنظیم کرده اند . برخی از الگو ها توجه خود را به ارزشیابی رفتار یادگیرنده ، مواد آموزشی یا شیوه های مربوط به آن معطوف کرده اند . گروه دیگری از الگوها ، بر اهمیت نقش ارزشیابی در برنامه ریزیهای درسی تاکید کرده و در این رابطه کوشیده اند تا با استفاده از الگوهای متعدد نسبت به اصلاح برنامه ریزی آموزشی اقدام کنند و دسته دیگری از الگوها بر اهمیت گردآوری اطلاعات برای تصمیم گیری تاکید دارند .تعدد در رویکرد و مدل های ارزیابی می تواند دلایل چندگانه ای به شرح زیر داشته باشد :-1 متخصصان ارزشیابی بر الگوهای اولیه مورد انتخاب خود ملاحظات ارزشی تازه تری را اضافهکرده اند. (ابیلی ، 1375)-2 تجارب متفاوت متخصصان و ارائه کنندگان مدل های آموزش ، که در بازتاب تجربیات خود از ارزشها و جهان‌بینیهای متفاوت استفاده کرده اند .-3 دلیل دیگر تنوع مدل های ارزشیابی را می توان در پیدایش آنها در موقعیتهای متفاوت جستجو کرد. -4 تفاوت در اهداف در نظر گرفته برای ارزشیابی؛ اینکه هدف ارزشیابی را اصلاح برنامه بدانیم یا آگاهی یافتن از میزان تاثیر برنامه . -5 تاکید بر بخش خاصی از فرایند ارزشیابی. (کیامنش،1377). ارزشیابی بخش نهایی تقریباً همه سیستم‌های توسعه آموزشی است. زیرا تکنیک ها و متدلوژی هایی را برای تعیین اثربخشی و راههایی را برای بهبود مداخلات آموزشی فراهم می آورد.

الگوی بازگشت سرمایهاثربخشی تعداد کمی از برنامه های آموزشی مدیران در سطح کاربردی اندازه گیری می شود. و تعداد کمی از شرکتها آموزش را در این سطح ارزشیابی و از اطلاعات حاصل از اهداف ، در ارزشیابی برنامه ها استفاده می کنند. بر اساس گزارش انجمن آمریکا برای آموزش و توسعه، در سال 1996 فقط در دو درصد از برنامه های آموزشی توسعه ای ، اثرات مالی ارزشیابی شده اند.در سالهای اخیر نرخ بازگشت سرمایه (ROI ) به یک موضوع اساسی برای مدیران تبدیل شده است . بسیاری از متخصصان معتقدند که محاسبه آن در آموزش ممکن نیست و برخی دیگر شاخصها و روشهایی برای آن ارائه داده اند . یک روند قوی به طرف تدوین و بررسی روابط برنامه آموزشی که نتایجشان مشخص، ارزشیابی و گزارش شده باشد ، وجود دارد. سرمایه گذاری وسیع در بودجه های آموزشی و نیاز به نشان دادن ارزش برنامه ها ، محرکهای اولیه برای گرایش فزاینده به باز گشت سرمایه گذاری آموزشی است. اما مشکل آن است که بازگشت سرمایه در برنامه های آموزشی معمولاً ناشناخته است. این فقر ارزشیابی ممکن است به علت کمبود اعتبار ، کمبود ابزارهای مناسب برای ارزشیابی ، ناتوانی ارزشیابان در مشارکت دادن سرمایه گذاران و ناتوانی در به دست آوردن رویکردهای جامع برای آموزش باشد . به همین دلیل منافع برنامه های آموزشی اغلب ذهنی هستند و مشکل است در قالب اصطلاحاتی پولی در آیند. اگر چه تحقیقات بسیاری در سطح اثر بخشی آموزشی انجام شده است ، دونالد کرک پاتریک اولین فردی است که چارچوبی را برای اندازه گیری ارزشیابی مفهومی توسعه داد .در سال 1956 ، دونالد کرک پاتریک الگوی ارزشیابی چهارسطحی معروفش را برای برنامه های آموزشی طراحی کرد و پس از آن و براساس این شالوده، جک فیلیپس سطح پنجمی بر آن اضافه کرد و آن را ROI ( بازگشت سرمایه ) نامید که اشاره به بازگشت سرمایه گذاشته شده در برنامه آموزشی دارد . الگوی ROI یا الگوی فیلیپس حاصل توسعه الگوی کرک پاتریک است . بازگشت سرمایه پنجمین سطحی است که به این الگو افزوده شده است. فیلیپس در این مدل نشان می دهد که چگونه باید مقادیر پولی یا مالی در ارزش آموزش دخالت داد و بازگشت سرمایه را در یک فعالیت آموزشی محاسبه کرد.هامبلین (1974) نیز به این سطح (سطح پنجم) ، به عنوان سطح «ارزش نهایی» یا «هزینه – کارایی» اشاره کرده است. این سطح از ارزشیابی ، خصوصاً ارزش پولی برنامه آموزشی را ارزشیابی می کند . به این معنی که سطح پنجم ارزشیابی اطلاعات کمی سطح چهارم را در قالب پولی پوشش می دهد . در این سطح هم داده های کمی و هم اطلاعات کیفی برای تعیین اثر مالی برنامه آموزشی استفاده می شوند . روش «بازگشت سرمایه» یک روش مالی است که می تواند برای ارزشیابی آموزش ، شناسایی منابع و سرمایه گذاری در فعالیتهای آموزشی استفاده شود. (Kava Lynch, et al, 2005)سه سطح ارزیابی شده درمرحله نتایج شامل نتایج مفهومی ، عملکردی و مالی است. نتایج مفهومی پایه ای برای منافع سازمانی هستند، مانند نگرشها و خلاقیتها. نتایج عملکردی اشاره به بهبود های قابل اندازه گیری در سازمان مانند ، افزایش کارایی وکاهش غیبت دارند ، نتایج مالی هزینه های مالی ومنافع مالی مانند افزایش فروش و سقف تولید هستند .

مراحل ارزشیابی بر اساس مدل ROI مرحله اول : ارزشیابی برنامه ریزیاولین مرحله ارزیابی مدل بازگشت سرمایه، ارزیابی برنامه ریزی است‌. این مرحله در چند گام انجاممی شود . گام اول شامل ، تعیین اهداف برنامه ، اهداف ارزشیابی ، تعریف انواع منافعی که باید ارزشیابی شوند ، تعیین روشهای جمع آوری اطلاعات و تعیین زمان برای ارزشیابی می شود . مرحله ارزشیابی برنامه یک گام مقدماتی است که منطبق بر طراحی برنامه است که در گام نخست از اهداف برنامه که در ضمن طراحی برنامه تعریف شده اند یا باید تعریف شوند ، استفاده می‌کند. اگر هدفهای برنامه به روشنی تعریفنشده باشند، نیاز است، قبل از ادامه فعالیت در این مرحله و قبل از حرکت در مرحله دوم آنها را تعریف کرد . اهداف یادگیری یک جنبه مهم از طراحی آموزشی هستند. رابرت ماگر بیان می کند سه عنصر خاص در اهداف یادگیری وجود دارند. این عناصر عبارتند از :الف ) عملکرد خاص مورد انتظار .ب ) شرایطی که تحت آن عملکرد مورد انتظار است . ج ) حداقل سطح قابل قبول عملکرد. برای تعیین نتایج سازمانی و خط پایه اثر روی سازمان ، یک تحلیل از نوع ارزشیابی «بازگشت سرمایه» نیاز است.

گام بعدی از مرحله ارزیابی برنامه‌ریزی‌، تعیین منافع برنامه آموزشی است . منافع به وسیله یک رویکرد ترکیبی ارزشیابی می شوند . اما عناصر هر برنامه ممکن است متفاوت باشند .سازمانها می توانند نتایج شان را اندازه گیری کنند. این اندازه گیری می‌تواند به وسیله مشاهده عملکرد یا روشهای جمع آوری اطلاعات زیر تکمیل شود : -1 چه نوع اطلاعاتی نیاز است جمع آوری شوند ؟ -2 آسانترین روش برای جمع آوری این اطلاعات کدام است ؟ -3 چه کسی باید این اطلاعات را جمع آوری کند ؟ -4 کدام روش می تواند بیشترین پاسخ را بدهد ؟مرحله دوم : جمع آوری داده ها دومین مرحله از مدل بازگشت سرمایه جمع آوری داده هاست . این مرحله شامل تعیین هزینه های برنامه و جمع آوری فیزیکی داده های منافع است . این مرحله در چند گام انجام می شود :نخستین گام از جمع آوری داده ها، تعیین هزینه های برنامه آموزشی است‌. برای هر برنامه ای سه نوع هزینه وجود دارد . سیاهه هزینه های شناخته شده ، دیگر هزینه های شناخته شده ، هزینه های اضافی برآورد شده ، هزینه های واقعی رخ داده به‌واسطه توسعه و اجرای برنامه آموزشی هستند. دیگر هزینه های شناخته شده ، هزینه هایی هستند که جزء سیاهه هزینه ها یا ذکر شده در هزینه برنامه نیستند. سومین نوع هزینه ، هزینه های اضافی در نظر گرفته شده اند . این یک مقوله وسیع و متنوع است و ممکن است شامل هزینه های درونی و بیرونی شود‌. دومین گام نیز شامل جمع آوری داده است . این گام به وسیله روش خاص در زمان خاص بر اساس آنچه در مرحله نخست تعریف شده است برداشته می شود . مرحله سوم : تحلیل داده مرحله سوم از این روش شامل ارزیابی داده ها ، جمع بندی و گزارش نتایج است‌. ارزیابی اطلاعات، هزینه ها و منافع را مشخص می سازد . هزینه ها قابل فهم هستند . برای تعیین منافع ضروری است، اطلاعات کمی به ارزش پولی تبدیل شوند. در هر سوال با یک کاربرد خاص ، از پاسخ دهنده خواسته می‌‌شود تا وضعیت مالی را نشان دهد . همچنین از پاسخ دهندگان خواسته می شود تا درصد اطمینانشان در کارایی وضعیت مالی را نشان دهند . این فاکتور اطمینان برای ایجاد پایه ای برای کاربرد چندگانه ارزیابی منافع به وسیله درصد اطمینان برای هر سوال استفاده شده است . وضعیت منافع در همه منابع در نهایت جمع می شود. ROI سپس با استفاده از نرخ مالی ساده از 100 محاسبه می شود . هدف از جمع بندی و گزارش فرایند ، بهبود برنامه و نمایش و مسئولیت پذیری برای برنامه است . با گزارش نتایج به سوالات زیرپاسخ داده می شود :_ آیا برنامه آموزشی به اهداف یادگیری دست یافته است ؟_ آیا برنامه های آموزشی تغییری در سازمان بوجود آورده اند ؟ _ آیا ارزش پول هزینه شده ، به وسیله برنامه به دست آمده است ؟اگر پاسخ سوالات مثبت باشد برنامه موفقیت آمیز بوده است‌. موفقیت هر برنامه وابسته به هدفهای ارزشیابی است ، آنچنان‌که در مرحله اول در این مدل تعریف شده است.در منابع و مراجع مختلف برای محاسبه ROI نکات راهنمای مختلفی ارائه و مطرح شده است که این موارد عبارتند از : * برای هر ارزیابی باید اهداف مشخص شوند . برخی از سازمانها برای هر سطح از برنامه های آموزشی، هدف تعیین می کنند‌. با تعیین چنین اهدافی برای همه سطوح ارزیابی ، لازم است که بخشهای توسعه منابع انسانی، به اندازه گیری و ارزیابی متعهد شوند .* طراحی آموزش و اندازه گیری آن باید همزمان انجام شود . انجام برنامه ریزی آموزشی و برنامه ریزی اندازه گیری آموزش به طور همزمان موثرتر است، زیرا اطلاعات مورد نیاز آنها مشابه است . * ارزیابی آموزشی باید بر سطح خرد متمرکز باشد . به منظور اندازه گیری موثر ROI پاسخگویان باید بر یک برنامه یا تعدادی برنامه یکپارچه متمرکز شوند . * برای جمع آوری اطلاعات از روشهای مختلفی استفاده کنید‌. روشهای جمع آوری داده‌ها می تواند دربرگیرنده مصاحبه ، گروه تمرکز‌، پرسش‌نامه ، برنامه عملیاتی ، قراردادها و بررسی عملکرد باشد . * اثرات عوامل جانبی ر ا مشخص کنید . پیش از ارزیابی اثرات آموزش لازم است اثرات سایر عوامل که برنتایج موثرند را جدا کنید .* از نتایج گروههای کنترل استفاده کنید . یکی از راهها سنجش موثر سایر عوامل ، مقایسه نتایج یک گروه کنترل با نتایج گروه آموزش دیده است .* در هر بار ROI را برای یک دوره آموزشی محاسبه کنید . برای اکثر سازمانها‌، بخصوص آنهایی که تجربه و سابقه لازم برای محاسبه ROI را ندارند ، بهتر و عملی تر آن است که هر بار فقط برای یک برنامه آموزشی، ROI را محاسبه کنند .