بنا های اوّلیه مسجد جامع کبیر یزد 55ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 110

بنا های اوّلیه مسجد جامع کبیر یزد

" بررسی تاریخچه مسجد جامع کبیر یزد"

پیشگفتار

وجود ویژگی های متنوّع در دوره های تاریخ تکوین معماریمسجد جامعع کبیر یزد از یکسو و تضادّ در نوشته ها واقوال از دیگر سو،تاریخچه ای پیچیده و مبهم از این بنای مهمرا در پیشرو قرار داده است.این امر موجب آنن شد تا با هدف رفع ابهامات تاریخی مسجد و معرفی ان در دوره های تاریخی پژوهش حاضر شود.

بنای مسجد جامع کبیر یزد طی قرون متمادی بر بقایاو یا در کناربناهای متنوعی بنا گردیده که در متون تاریخی تحت عناوین مسجد جمعه شهرستان ،مسجد جامعع عقیق،مسجد جمعه قدیم در درده،مسجد جامع نو وبناهای الحاقی آن با اسامی گوناگون از آنها یاد شده است .

در بررسی حاضر از بناهایی که در قرون اولیه اسلامی تا نیمه قرن ششم ه.ق.در این مکان احداث شده تحت عنوان »بناهای اولیه مسجد جامع کبیر یزد« یادد شده است که آثار بسیار اندکی از آن باقی است.نکته جایز اهمیت در رفع ابهامات تاریخچه مسجد آن است که هر ساخت و ساز و اقدام تازه ای در بنا،با تعمیرات و نوسازی آثار قبلیو به عبارتی با ابقاء و احیای آثار گذ شته توام است و این امر نه تنهادر بنا به طور خاص اتفاق می افتد،بلکه همواره با تغییر و تحولات محیطی مسجد نیز همراه است تاسازمان ،فضایی شهرراکه خود نیز به آن وابسته است ،تبلور و انتظامبخشد.

این مهم در بررسی تاریخی مسجد رهنمودی است تا نهوه برخورد پیشینیان با آثار گذ شته راروشن سازد،نگرش آن ها در قالب بنای منفرد نبوده،بلکه به عنوان یک فضای شهری، با هدف پرهیزاز تخریب و انهدام محیط عمل می کرده اند تا این اقدام به بی هویتی بنا و تزلزل در نظم اندامواره بافت های قدیمی شهرها منجر نگردد.

روش پژوهش

بررسی های اولیه بیانگر این حقیقت بودند که نه تنها تعدد و تنوع بنا ها یاولیه مسجد زیر سئوال است بلکه بانیان بناها و تاریخ بنیان آنها نیز درپرده ای از ابهام قرار دارد.

مهمترین و پیچیده ترین بخش یافتن شجره نامه ای آل کاکویه یزد (قرون 5

و6 ه.ق )بود که در منابع تاریخی از بانیان بناهای اولیه بشمار می رود. دقت در تمامی آثار و مقایسه منابع موجود و همچنین یافتن نسبتهای فامیلی حکام کاکویی با سلاطین وقت ایران، چون کلافی سر در گم زمانی طولانی این پژوهش را متوقف ساخت که در نهابت با پژوهش های مکرر این امر میسر گردید.

منابع مورد استفاده

در میان مورخین، مورخین قرن نهم ه.ق جعفر بن محمد حعفری مولف تاریخ یزد به سال 844 ه. ق و احمد بن حسین بن علی کاتب مولف تاریخ جدید یزد پس سال 862 ه. ق اطلاعات ارزنده ای از مسجد را ارائه داده اند. همچنین آثار دیگر مورخینی چون محمد مستوفی بافقی، وطرب نائینی را در زمره مورخین متأخر می توان بر شمارد.

تاریخچه مسجد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 40

تاریخچه مسجد :

حضرت ابراهیم به فرمان خدا، خانه کعبه را بنا نهاد تا موحدان و خداپرستان، عبادتگاههای در خور و شایسته داشته باشند. بعدها صومعه ها کلیساها و کنیسه ها، مکان عبادت پیروان ادیان گوناگون بود. در اسلام، پس از هجرت پیامبر به مدینه، اولین مسجد با همکاری مسلمانان ساخته شد.

نخستین مسجد را پیامبر در مدینه در کنار خانه خود ساخت. زمین آن، خوابگاه شتران بود و پیغمبر آن را از صاحبش خرید و سپس خلفا و حاکمان و پادشاهان بر وسعت آن افزودند و در تزیین آن کوشیدند.

در صدر اسلام در هر شهر، یک مسجد داشت. ولی از آنجا که برای بسیاری از مسلمانان، روزی پنج بار رفتن به مسجدهای دیگر کاری دشوار بود، از این رو، در کنار مسجد جامع شهر، مسجدهای دیگری در محله ها و حتی در روستاها ساخته شدند.

از زمان قدیم در هر مسجدی مناره یا مناره هایی برپا می شده است. مناره ها، برج گونه هایی هستند که مؤذن از فراز آن اذان می گوید و مؤمنان را به برپایی نماز فرامی خواند. مناره، نخستین بار در زمان امویان در سوریه ساخته شد.

مسجد ضرار : مسجدی بود که در کنار مسجد قبا، به وسیله گروهی از منافقان طایفه بنی غنم بن عوف ساخته شد که پیامبر با خراب کردن آن موافق بودند. منافقان کوتاه شدن مسیر بیماران و کسانی که کارشان زیاد است را بهانه ای برای ساختن این مسجد بیان کردند. این مسجد از روی حسادت و کینه، به عنوان مکانی برای دسیسه علیه اسلام بنا شده بود که پیامبر (ص) می فرمایند: «به این مسجد که مردمی ظالم آن را ساخته اند بروید و پس از ویران کردن، آن را آتش بزنید».

به مردم بگو به این مکان (مسجد مقدَس جمکران) رغبت کنند و آنرا عزیز دارند.

(از فرمایشات حضرت مهدى عج الله به حسن بن مثله جمکرانى)

مسجد مقدس جمکران در نزدیکى شهر مقدس قم واقع شده و همواره پذیراى زائرینى از نقاط مختلف ایران و جهان مى باشد. این مکان مقدس، تحت توجهات خاصه حضرت بقیه الله الاعظم (اوراحنا فداه) قرار دارد و آن حضرت از شیعیانشان خواسته اند که به این مکان مقدس روى آورند، چرا که این مکان، داراى زمین شریفى است و حق تعالی آن را از زمین های دیگر برگزیده است.

شیخ حسن بن مثله جمکرانى، یکى از صلحا و سومین سفیر حسین بن روح نوبختى؛ یکی از نواب اربعه مىگوید: من شب سه شنبه، 17 ماه مبارک رمضان سال 373 هجرى قمرى در خانه خود خوابیده بودم که ناگاه جماعتى از مردم به در خانه من آمدند و مرا از خواب بیدار کردند و گفتند:

برخیز و مولاى خود حضرت مهدى علیه السلام را اجابت کن که تو را طلب نموده است.

آنها مرا به محلى که اکنون مسجد جمکران است آوردند، چون نیک نگاه کردم، تختى دیدم که فرشى نیکو بر آن تخت گسترده شده و جوانى سى ساله بر آن تخت، تکیه بر بالش کرده و پیرمردى هم نزد او نشسته است، آن پیر، حضرت خضر علیه السلام بود که مرا امر به نشستن نمود، حضرت مهدى علیه السلام مرا به نام خودم خواند و فرمود:

برو به حسن مسلم (که در این زمین کشاورزى مىکند) بگو: این زمین شریفى است و حق تعالى آن را از زمین هاى دیگر برگزیده است، و دیگر نباید در آن کشاورزى کند.

عرض کردم: یا سیدى و مولاى! لازم است که من دلیل و نشانه اى داشته باشم و گرنه مردم حرف مرا قبول نمىکنند، آقا فرمود:

تو برو و آن رسالت را انجام بده، ما نشانه هایى براى آن قرار مىدهیم، و همچنین نزد سید ابوالحسن (یکى از علماى قم ) برو و به او بگو: حسن مسلم را احضار کند و سود چند ساله را که از زمین به دست آورده است، وصول کند و با آن پول در این زمین مسجدى بنا نماید.

به مردم بگو: به این مکان رغبت کنند و آنرا عزیز دارند و چهار رکعت نماز در آن گذارند.

دو رکعت اول:

به نیت نماز تحت مسجد است، در هر رکعت آن یک حمد و هفت بار (قل هوالله احد) خوانده مىشود و در حالت رکوع و سجود هم هفت مرتبه ذکر را تکرار کنند.

دو رکعت دوم:

به نیت نماز امام زمان علیه السلام خوانده مىشود، بدین صورت که سوره حمد را شروع کرده و آیه (ایاک نعبد و ایاک نستعین) صد مرتبه تکرار مىشود و بعد از آن، بقیه سوره حمد خوانده مىشود، و سپس سوره (قل هو الله احد) را فقط یک بار خوانده و به رکوع رفته و ذکر (سبحان ربى العظیم و بحمده) هفت مرتبه، پشت سر هم تکرار مىشود. و سپس به سجود رفته و ذکر (سبحان ربى الاعلى و بحمده) نیز هفت مرتبه، پشت سر هم تکرار مىشود.

رکعت دوم را نیز به همین ترتیب خوانده، چون نماز به پایان برسد و سلام داده شود، یک بار گفته مىشود (لا اله الا الله) و به دنبال آن تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام خوانده شود وبعد از آن به سجده رفته و صد بار بگویند: (اللهم صل على محمد و آل محمد).

آنگاه امام علیه السلام فرمودند: هر که این دو رکعت نماز را در این مکان (مسجد مقدس جمکران) بخواند مانند آن است که دو رکعت نماز در کعبه خوانده باشد.

چون به راه افتادم، چند قدمى هنوز نرفته بودم که دوباره مرا باز خواندند و فرمودند:

بزى در گله جعفر کاشانى است، آنرا خریدارى کن و بدین مکان آور و آنرا بکش و بین بیماران انقاق کن، هر بیمار و مریضى که از گوشت آن بخورد، حق تعالى او را شفا دهد.

حسن بن مثله جمکرانى مىگوید: من به خانه بازگشتم و تمام شب را در اند یشه بودم، تا اینکه نماز صبح را خوانده و به سراغ على المنذر رفتم و ماجراى شب گذشته را براى او نقل کردم و با او به همان مکان شب گذشته رفتیم، و در آنجا زنجیرهایى را دیدیم که طبق فرموده امام علیه السلام حدود بناى مسجد را نشان مىداد.

سپس به قم نزد سید ابوالحسن رضا رفتیم و چون به در خانه او رسیدیم، خادم او گفت: آیا تو از جمکران هستى؟ به او گفتم: بلى! خادم گفت: سید از سحر در انتظار تو است. آنگاه به درون خانه رفتیم و سید مرا گرامى داشت و گفت: اى حسن بن مثله من در خواب بودم که شخصى به من گفت:

حسن به مثله، از جمکران نزد تو مىآید، هر چه او گوید، تصدیق کن و به قول او اعتماد نما، که سخن او سخن ماست و قول او را رد نکن.

از هنگام بیدار شدن تا این ساعت منتظر تو بودم، آنگاه من ماجراى شب گذشته را براى وى تعریف کردم، سید بلافاصله فرمود تا اسب ها را زین نهادند و بیرون آوردند و سوار شدیم، چون به نزدیک روستاى جمکران رسیدیم، گله جعفر کاشانی را دیدیم، آن بز از پس همه گوسفندان مىآمد، چون به میان گله رفتم، همینکه بز مرا دید به طرف من دوید، جعفر سوگند یاد کرد که این بز در گله من نبوده و تاکنون آنرا ندیده بودم، به هر حال آن بز را به محل مسجد آورده و آن را ذبح کرده و هر بیمارى که گوشت آن تناول کرد، با عنایت خداوند تبارک و تعالى و حضرت بقیه الله ارواحنا فداه شفا یافت.

ابوالحسن رضا، حسن مسلم را احضار کرده و منافع زمین را از او گرفت و مسجد جمکران را ینا کرد و آن را با چوب پوشانید. سپس زنجیرها و میخ ها را با خود به قم برد و در خانه خود گذاشت، هر بیمار و دردمندى که خود را به آن زنجیرها مىمالید، خداى تعالى او را شفاى عاجل مىفرمود، پس از فوت سید ابوالحسن، آن زنجیرها ناپدید شد و دیگر کسى آنها را ندید.

و تاکنون مسجد مقدس جمکران، مأوای منتظران و محل راز و نیاز میلیون‌ها عاشقی است که شکوائیه دوری از معشوقشان را به حضرت باری تعالی ارائه می‌دهند. در صحت اصل این مسجد شکی نیست .... و کرامات عدیده، مؤید این مسجد است.

(تلخیص از کتاب نجم الثاقب، ص 383 تا 388)

موقعیت جغرافیایی مسجد محدثین *

مسجد محدثین ، در محدوده مرکزی شهر بابُل(خیابان نواب صفوی) واقع شده است.بابُل شهری است

در شمال غربی استان مازندران و در سه فرسخی دریا که به تناسب رود بزرگی که ار این شهر میگذرد

و به تناسب دهکده بزرگ اطراف آن به نام «بابُل کنار» نام «بابُل» بر این شهر نهاده شد و در سال

1314 به تصویب هیئت وزیران رسید.(نام گذشته این شهر به ترتیب مامطیر،بارفروش ده و بارفروش

بوده است.)

معروفترین امامزاده این شهر « امامزاده قاسم » و برادرش حمزه از فرزندان امام کاظم است که به

«آستانه » معروف می باشد.

مساجد متعددی اطراف مسجد محدثین واقع شده است که مانند حلقه انگشتر آن را احاطه نموده اند .

قدمت تاریخی بنای این مسجد 290 سال است که در زمان نادر شاه افشار به دستور امام زمان (عج)

به دست محمد نصیر بارفروشی(ملا نصیرا) بنا شده است.بنای قدیمی آن با ستونهای چوبی بدون دیوار

بود و سقف آن را با حصیر محلی می پوشاندند و اطراف آن را با همان حصیر حصار می کردند .

از آنجا که منزل مسکونی مرحوم ملا نصیرا در جوار این مسجد بود و اکنون نیز مقبره ایشان و مرحوم

شیخ کبیر و قسمتی از خیابان درب پشت را در بر می گیرد،استنباط می شود که زمین مسجد ،برای

آن مرحوم بود و شاهد بر این مطلب ،همجواری خانه مسکونی مرحوم ملا نصیرا با مسجد است که

درب کوچکی از خانه آن مرحوم به مسجد باز می شد و آن مرحوم از آن در به مسجد ،برای نماز و

رسیدگی به طلابی که در حجره ها ساکن بودند ، می آمد .

* تاریخچه مسجد

حدود 290 سال پیش این مسجد به امر خاص حضرت مهدی(ع)به عالم جلیل القدر،فرزانه دوره صفویه

«ملا نصیرا» بنا شده است.بر اساس تحقیقات حاصله و شو اهد موجود ،وی از نوادر روزگار و دارای فضایل

و کرامات بسیاری بوده است که در بیداری خدمت امام زمان(عج) تشرف یافته و آن حضرت به ایشان امر

دانلود تحقیق اماکن مذهبی همچون امامزاده نور ، امامزاده روشن آباد و مسجد جامع گرگان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

مقدمه :

یکی از جایگاه‌های مهم عبادت در ترد ایرانیان ، مکان‌های اسلامی است که مورد بررسی قرار می‌گیرد و این تحقیق برفراز آن است که به توضیح در مورد مکان‌های ظریف و عبادی در استان گلستان (گرگان) بپردازد از تحقیقی که به عمل آمده از سوی محققان و معماران و افرادی که دستی در کار دارند می توان دریافت که مکان‌های مذهبی و عبادی از جمله امامزاده نور (اسحاق بن موسی‌ ابن جعفر) که آرامگاهی است که از قدیم الایام مکانی برا تفریح و عبادت مردم به حساب می‌آمد و امروزه هم ادامه دارد. و یا امامزاده روشن آباد که مکانی مقدس و جایی برای عبادت مردم به شمار می‌‌رود و یا مسجد جامع گرگان که محلی برای نماز و عبادت مردم است می‌توانند اثرات روحی ومعنوی مثبت و همچنین حذابیت‌های عرفانی خاص را بر کسانی که به زیارت و دیدار این اماکن مشرف می‌شوند بگذارد که ما با جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد این مکان‌های مقدس سعی در شناسایی بیشتر این اماکن به مردم داشته و امیدواریم خداوند توفیق زیارت و شفاعت خوبان در راهش را از توسل به این مکان‌ها و بزرگان و علمایی که در این عبادتگاه‌ها مدفون هستند به ما بندگانش عطاء فرماید.

دلا بسوز که سوز تو کارها بکندتو با خدای خود انداز کار و دل خوش دارکتاب یار پریچهر عاشقانه بکشصلیب عشق مسیحادم است و مشفق لیکزملک تا ملکوتش حجاب بر دارندزبخت خفته ملولم بود که بیداریبسوخت حـافظ و بوئـی بـه زلف یار نبود

دعای نیم شبی دفع صد بلا بکندکه رحم اگر نکند مدعی ، خدا بکندکه یک کرشمه تلافی صد جفا بکندچو درد در توبه بیند کراد وا بکندهر آنکه خدمت جام جهان نما بکندبوقت فاتحه صبح یک دعا بکندمگر دلالـــت ایــن دولتش صبــا بـکنـد

چکیده :

خلاصه و چکیده این مقاله در مورد اماکن مذهبی همچون امامزاده نور ، امامزاده روشن آباد و مسجد جامع گرگان و جایگاه آنها در عبادت مردم و اثرات معنوی و عرفانی که بر روی اشخاص گذاشته و خواندن قرآن در این اماکن و برگزاری مراسم ختم و عزاداری و همچنین شفای بیماران وتاثیر این اماکن در زندگی عبادی مردم بسیار زیاد بوده و مشتاقان زیادی را هم به سوی خود جلب کرده است. در امامزاده‌ها که مکانی مناسب برای دعا و راز و نیاز با خداوند است و شب‌های جمعه و برگزاری مراسم و مناجات‌هایی در این مکان‌های مقدس به دلیل بالا بردن سطح معنوی و عرفان جوانان و جامعه انجام شده است همگی می‌تواند نقش مهمی را در زندگی همه‌ی افراد جامعه داشته باشد. آرزو دارم این مقاله که گردآوری شده مورد توجه همه قرار گرفته باشد.

مکان‌های متبرکه در استان گلستان (گرگان) :

امامزاده نور در گذر سرچشمه در محله سبزه مشهد ، امامزاده روشن آباد در 16 کیلومتری غرب گرگان و در کنار جاده قدیم گرگان ، مسجد جامع گرگان در کنار بازار اصلی شهر (نعل‌بندان) ، امامزاده بی‌بی هور بی‌بی نور واقع در باغشاد سابق پشت پارک شهر گرگان ، امامزاده محس واقع در دوشنبه‌ای ، امامزاده نه تن واقع در میرکریم ، امامزاده عبدالله در بیرون دروازه فوجرد ، بقعه‌ی خواجه خضر بیرون دروازه مازندران و بسیاری از مکان‌های متبرکه دیگر که هر کدام جایگاهی خاص در میان مردم دارند.

امامزاده اسحاق (گرگان):

این آرامگاه معروف به امامزاده نور ، بنای آجری برج گونه‌ی دوازده ضلعی است که از نظر تزئینات آجری ، از نمونه‌های کم نظیر بناهای شمال به شمار می‌رود. در هر ضلع بنا، یک قاب بزرگ مستطیل به طور عمودی و یک قاب مستطیل به طور افقی در بالای آن وجود دارد ، شیوه‌ی آجرکاری قاب‌های بالا ، یادآور آثار دوران سلجوقی است که دو طرح زیبای ستاره‌ای شکل و لوزی و نیز در آنها به کار رفته است. قابسازی‌های عمودی دارای طرح‌هایی شبیه قابسازی‌های برج شبلی است در سر در ورودی،کاشی‌های آبی رنگ مشاهده می‌گردد. مقرنس‌کاری بنا به شیوه‌ی آثار عهد سلجوقی نزدیک است و ترک‌بندی میان ضلع‌های دوازدهگانه نیز شبیه ترک‌های گنبد قابو است. محراب گچبری این بنا با تزئینات گیاهی گل وبوته و بته جقه‌ای‌ها، از زیبایی خاصی برخوردار است مرقد که در داخل صندوق چوبی مشبکی قرار دارد،‌از گچ است و روی چهار بدنه‌ی آن، آیاتی از کلام‌الله به خط کوفی ممتاز دیده میشود. کار این گچبری وکتیبه‌ی آن، از ظرافت بسیار برخوردار است. صندوق نفیس منبت آن، از کارهای قرن نهم است. بر روی دو لنگه‌ی در قدیمی بقعه، تاریخ 867 هـ . ق نقش بسته است نسب امامزاده طبق زیارت نامه، به حضرت امام موسی کاظم علیه‌السلام می‌رسد.

امامزاده اسحاق (نور):

بنای امامزاده اسحاق در محله‌ی سرچشمه گرگان قرار دارد و به شکل هشت ضلعی است این بنا متعلق به قرن 9 هجری است و دارای تزئینات آجری،محراب، گچ‌بری، و دو لنگه در قدیمی و صندوق چوبی نفیسی بر روی مرقد است. مرقدی در داخل صندوق چوبی مشبک قرار داده شده از گچ است. در ورودی چهار بدنه آن آیاتی از قرآن به خط کوفی ممتاز باقی ماند،ظرافت گچ‌بری و قدمت که در ترسیم خطوط آن به کار رفته حاکی از هنرمندی، خطاط و نقاش مرقد می‌باشد. بر بالای طاق محراب امامزاده کتیبه‌ای کوفی از گچ دیده می‌شود و در داخل محراب هم تزیین گچ‌بری زیبایی وجود دارد. تمامی امامزاده از داخل به صورت چهارگوش (مربع) است که همانند سقف آن مسطح و گچ‌کاری گردید، بر چهارگوش صندوق چوبی امامزاده کتیبه‌ای به خط کوفی در دو ردیف بالا و پایین دیده می‌شود، در سال 1340 خورشیدی در حالی که قسمتی از زمین محوطه بیرونی امامزاده جهت قبری می‌کندند، پلکانی دیده شده و در نتیجه کاوش، به راهرویی برخوردند که تمامی صحن حیاط را در بر گرفته بود. دو لنگه در قدیمی امامزاده نور گرگان در سال 1345 خورشیدی توسط دو نفر به نام‌های زابلی و اعیان استادکاران اعزامی از وزارت فرهنگ و هنر به مدت 15 روز (18 تیر تا 11 مرداد) مورد مرمت قرار گرفت.

برای امامزاده ضریح فلزی ساخته شده که روز عید غدیر سال 1384 هـ .ق (1/2/1344 خورشیدی) بر روی مرقد نصب شد. این ضریح توسط استاد غلام‌حسین اقلیما و به بهای تقریبی هشتصد هزار

تحقیق در مورد مسجد جمعه و آرامگاه شیخ عبدالصمد (word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 186

مسجد جمعه و آرامگاه شیخ عبدالصمد

در ورای باغستانهای سرسبز مرکز شهر نطنز مناره ای سربفلک کشیده، و گنبدی هرمی شکل در کنار آن توجه هر تازه واردی را به سوی خود معطوف می دارد. این مناره بخشی از مجموعه بسیار نفیس مسجد جمعه و آرامگاه عالم ربانی و عارف روشن ضمیر سده هشتم هجری قمری شیخ نورالدین عبدالصمد اصفهانی نطنزی و سردر خانقاه او می باشد، که قسمتهایی از آن از دستبرد مصون نمانده و در نتیجه زینت بخش موزه های کشورهای بیگانه گردیده است.

این مجموعه که شامل شبستان هشت ضلعی گنبددار مسجد (دارای بخشهای گوناگون) – آرامگاه شیخ نورالدین عبدالصمد – سردر خانقاه و مناره مرتفعی است به استثنای شبستان گنبددار که از بناهای دوره دیلمی است، بقیه مربوط به دوره ایلخانیان مغول می باشند که در فاصله سالهای 704 تا 725 هجری قمری بنا گردیده است.

شمال و جنوب و مغرب این مجموعه را کوچه های باریکی فرا گرفته که در سمت جنوب وسعت بیشتری پیدا کرده و به صورت میدانی کوچک درآمده است. به گفته دونالد ویلبر «ترکیب رنگهای روشن تزئینات خارجی ابنیه در مقابل درخت کهنسالی که بر آنها سایه افکنده و رنگهای مختلف کوهستان، منظره جالب توجهی بوجود آورده که شخص را به یاد نقاشیهای مینیاتور ایرانی می اندازد.

همان گونه که اشاره شد قسمتهایی از این مجموعه مورد دستبرد قرار گرفته است، و از آن جایی که از وضع نخستین آن اطلاع چندانی در دست نیست نخست دو نوشته را که مربوط به سالهای 1294 و 1316 هجری قمری و حاوی اطلاعات نسبتاً مهمی در باره این مجموعه است نقل و سپس شرح تفصیلی بناها آورده خواهد شد.

اول-در مجموعه ناصری نسخه خطی پس از آوردن شرح در باره اوضاع طبیعی و جغرافیایی قصبه نطنز از مسجد جمعه چنین یاد کرده اسن:

«از آثار قدیم مسجدی دارد شهره به مسجد جامع، در دالان مسجد مناری ساخته شده که در اغلب از شهرهای ایران چنین مناری ساخته نشده.

در مسجد دروازه ای ساخته اند (منظور سر خانقاه است) از آجر و کاشی قدیم که چنین کاشی دیده نشده و تاریخ آن هشتصد سال است و در آن مسجد محراب بیت المقدس که آن محراب از آجر کاشی است و آن مسجد و منار از بناهای شیخ عبدالصمد مرحوم است که بقعه خود مرحوم شیخ عبدالصمد در دالان مسجد پهلوی منار است. آجرهای کاشی زیاد داشت که اغلب آن را برده اند چیزی که باقی مانده است محرابی در آن بقعه است که هرگاه یکی از آجرهای آن گیر بیاید در اصفهان بیست تومان متجاوز میخرند.»

در مورد نوشته های این مورخ ناگزیر از ذکر چند نکته می باشد:

1-تاریخ دروازه (سردر خانقاه) را 800 سال نوشته و حال آنکه به سال 1294 هجری قمری 578 سال از تاریخ ساخت آن می گذشته است.

2-از محراب کاشی مسجد که به سو.ی بیت المقدس بوده یاد نموده. این محراب که به احتمال قریب به یقین در شبستان هشت ضلعی گنبددار بوده امروزه اثری از آن مشاهده نمی گردد.

3-مسجد و منار را از بناهای مرحوم شیخ عبدالصمد دانسته که سخن را بدون توجه به نوشته های موجود صرفاً به استناد گفته مردم که امروزه نیز در پاسخ پرسش از بانی بنا، همین جواب را می دهند، اظهار داشته است.

4-بسیاری از کاشیهای ازاره آرامگاه شیخ عبدالصمد قبل از سال 1294 ربوده شده و بقیه آن نیز طی سالهای بعد مورد دستبرد قرار گرفته است.

5-محراب کاشی آرامگاه شیخ عبدالصمد در سال 1294 بجای خود باقی بوده و سرقت این اثر کم نظیر مربوط به بعد از آن تاریخ است. با توجه به قیمتی که برای هر خشت آن در صد و اندی سال پیش تعیین نموده از یک طرف و جو آن زمان از نظر بی سر و سامانی مردم و گرفتاریهای بی حد و حصر آنان در اثر هرج و مرج کشور و تاخت و تاز اشرار و تاراج هستی مردم، سرنوشت اسف بار این محراب که همانا سرقت آن به دست ایادی بیگانه باشد امری غیرقابل اجتناب بوده است.

دوم-در سفرنامه تهران به شیراز نظام الملک نیز شرحی در باره این مجموعه مندرج است که نسبت به نوشته تحصیلدار اصفهانی مفصلتر می باشد.

نظام الملک و همراهان روز 12 شوال 1316 هجری قمری با کالسکه از تهرانم حرکت و پس از پانزده روز مسافرت روز جمعه 27 سوال به ده آباد نخستین آبادی نطنز (واقع در مسیر جاده آن زمان) وارد می شوند و از آنجا به خالد آباد و باد مب روند صبح شنبه 28 شوال از باد به خفر آمده که راه خود را به سوی طرق ادامه دهند، نظام الملک در خفر تصمیم می گیرد که از شهر نطنز بازدید نماید اینک دنباله مطلب عیناً از نوشته های منشی نظام الملک نقل می گردد:

«اجنمالاً اینکه بعد از صرف نهار و چای و فریضه حضرت آقایی مصمم رفتن بخود نطنز شدند که چهار به غروب مانده بروند و انشاءالله تعالی قبل از غروب مراجعت نمایند.

در ساعت مقرر حضرت آقایی سوار شدند و اغلب از همراهان نیز سوار شدند از طرف دست راست خفر از راه جاریان و مزرعه قطیب (منظور مزرعه خطیر است: نگارنده) به نطنز تشریف بردند.

به قدری این خط راه به واسطه اشجار و انهار و زراعت گندم و جو سبز و خرم بود که حقیقتاً انسان از دیدنش محظوظ می شد.

تقریباً ده روز به نوروز مانده است بادامهای این دهات نزدیک بود که شکوفه شا باز شود محل زراعت از یک چارک متجاوز بالا آمده بود از مزرعه قطیب گذشته وارد شدند. زن و مرد تماماً در کوچه و روی بامها به تماشا آمده بودند نزدیک به مسجد که رسیدند جناب ناظم الاطباء و چند نفر دیگر از سادات که اسامی آنها از قرار ذیل است به استقبال آمدند:

تاریخچه مسجد جمعة اصفهان 25 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 32

تاریخچه مسجد جمعة اصفهان

قدیم ترین تاریخی که تاکنون در یکی از بناهای تاریخی شهر اصفهان مشکوف گردیده است (481 هجری ـ 9ـ1088 میلادی) می باشد. تاریخ مزبور در انتهای کتیبه مدوری که قاعده گنبد کوچکتر عهد سلجوقی مسجد جمعه را زینت می دهد دیده می شود .

گنبد دیگری که شبستان محراب اصلی مسجد را می پوشاند تاریخ ندارد، لکن اسم پادشاهی که این گنبد در زمان سلطنت وی ساخته شده یعنی معزالدنیا والدین ابوالفتح ملکشاه ابن محمد بن داوود که از سال 465 تا 485 هجری (1092ـ1072) میلادی پادشاهی نموده و همچنین نام وزیرش حسن بن علی بن اسحق نظام الملک در اینجا ثبت است.

با توجه به این نکته که قدیم ترین(بخش) مسجد معمولاً شبستان محراب اصلی آن است از یک طرف و از طرف دیگر روایتی که در اصفهان محفوظ مانده و مطابق آن روایت ساختمان مسجد جامع را صراحتاُ به ملکشاه نسبت می دهند چنین به نظر می رسد که بدون احتمال خبط بزرگ بتوان برای سلطان سلجوقی فوق الذکر افتخار ساختمان معروفترین بنای دورة اسلامی ایران را قائل شد.

با وجود مراتب فوق تصورات عامة مردم دربارة این مسجد نیز مانند اغلب ابنیة مهم کشور تأثیراتی داشته است.

شاردن می گوید « ایرانیان این بنا را خیلی قدیمی حساب می کنند زیرا بر طبق روایت ایشان امام رضا(ع) که یکی از امام های دوازده گانه بوده و در قرن چهارم هجری می زیسته معمولاً عبادت های خود را زیر طاقی که نام شرقی دارد بجای میاورده . قدماء اصفهان تعریف می کنند که سلطان ملکشاه که در سال 400 هجری میزیسته بانی این طاق بوده است لکن پادشاه مزبور تعمیر کننده ای بیش نبوده زیرا گنبد شمالی بنام سلطان منصور و گنبد جنوبی بنام سلطان یوسف که خیلی پیشتر زندگی می کرده مرقوم است.

در دو کتیبه فوق الذکر نیز مشهود می گردد اسمی نه از سلطان منصور و نه از سلطان یوسف در کار است و گمان می رود امام هشتم (ع) که بر خلاف گفتة شاردن در قرن چهارم هجری نمی زیسته بلکه در قرن دوم از سال 148 یا 153 تا 203 هجری زندگانی می کرده به چندین علت نمی توانسته است عبادات خود را در زیر سقف شرقی مسجد بجای آورد : یکی از علل آنکه اساساً گنبد شرقی در مسجد جامع وجود ندارد و اگر مقصود از گفتة شاردن ایوان شرقی باشد ایوان مزبور نیز پیش از ابتدای قرن ششم هجری ساخته نشده بوده است.

هرچند نویسندگان مشهور صحبت های بی اساس سابق الذکر را جدی تلقی کرده و تکرار نموده باشند با وجود این بطور قطع نمی توان تصور کرد که افسانة عباسی الاصل بودن مسجد جامع تا امروز دنباله پیدا کند مگر اینکه در بنیاد این اشتباه حقیقتی یا بطریقی اولی شبه حقیقتی موجود بوده باشد.

ابن حوقل ، مقدسی ، ناصر خسرو ، مافروخی ، ابن اثیر و یاقوت همگی خصوصاً چهار نفر اول شرح مسجد جمعة یهودیه را برای العین می دهند که مسجد جمعة فعلی اصفهان جانشین آن گردیده است. نویسندگان مزبور دربارة این موضوع مجموعة کاملی از اطلاعات ذیقیمت فرا آورده اند که تاریخ مسجد جامع از آن اقتباس شده و قسمت اعظم تاریخچة مسجد ایرانی نیز از آن بدست آمده است ، لکن متأسفانه این نویسندگان از بنائی صحبت می دارند که مسجد جمعة اصفهان نیست. ایشان شرح مسجد نمونة عربی را می دهند که فعلاً وجود ندارد و مطلقاً اثری از آن باقی نمانده و می گویند آنرا با خشت خام ساخته بودند و بعداً بجای آن بنای فعلی به طرز ایرانی «تماماً از آجرهای خوب که در کوره پخته شده» احداث گردیده و با بنای پیشین ارتباطی ندارد الا اینکه روی همان زمین ساخته شده و هنوز هم گاهگاهی جامع عتیق خوانده می شود . بنای مسجد قدیم که ستون هائی در برداشته با حیاط چهار ایوانی مدرسة نمونة ایرانی که در