اکولوژی 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 11

‌دانش اکولوژی مجموعه شناخت هایی است که انسان درباره اثرات محیط بر روی موجودات زنده اثرات موجودات زنده بر روی محیط و ارتباطات متقابل بین موجودات زنده دارد.

وقتی اکولوژی موجود زنده ای مطالعه می شود هدف این است که معلوم شود چرا موجود مورد بحث در محیطهای خاص و تحت شرایط معینی زندگی می کند شرایط محیط چه اثراتی روی موجود زنده دارند و موجود زنده به نوبه خود چه تحولاتی در محیط پدید می آورد طبیعی است که خود انسان نیز به عنوان یک موجود زنده متاثر از عوامل محیط و موثر بر روی عوامل طبیعت در چهارچوب مطالعات اکولوژی از توجه و اهمیت خاص برخوردار است.

دانش اکولوژی مطالعه توام محیط و موجود زنده را هدف اصلی خود قرار داده و برای نیل به این هدف از همه رشته های علمی که مستقلاً محیط و یا موجود زنده را مطالعه می کنند کمک می گیرد.

کلمه اکولوژی دارای دو ریشه یونانی Oikos (به معنای خانه یا محیط زیست یا مسکن طبیعی) و Logos (به معنای شناخت) است و برای نخستین بار به وسیله ارنست هکل زیست شناس مشهور آلمانی به سال 1869 به کاربرده شده است و معنی تحت الفظی آن بررسی محل زندگی موجودات زنده است. بیان کاملتری در بیان اکولوژی عبارت است از مطالعه روابط موجودات زنده به طور فردی یا گروهی با محیط اطراف و یا علم رباط بین موجودات زنده و محیط.

تعریف دیگر اکولوژی ؛ عبارتست از علمی که روابط متقابل موجودات زنده را از یک طرف و رابطه بین آنها و محیطی که در آن زیست می کنند از طرف دیگر مورد بررسی قرار می دهد . لذا اکولوژی در احوال موجوداتی که در خشکی یا در آب در حال زیستن اند با توجه به روابط با محیط آنها تحقیق می کند.

دامنه علم اکولوژی را می توان با توجه به سطوح مختلف حیات تعیین کرد . اگر این سطوح به صورت یک طیف مشخص گردد که از یاخته آغاز شده به ترتیب شامل بافت ، اندام ، موجود زنده ، جمعیت ، اجتماع ، اکوسیستم و بالاخره بیوسفر یا زیست کره باشد ، علم اکولوژی بیشتر با سطوح اخیر این طیف یعنی بعد از موجود زنده سروکار دارد.

اکوسیستم به منظور مطالعه رابطه بین موجودات زنده و محیط معمولاً تعدادی از گیاهان و جانوران را در نظر می گیرد که در مجموعه جامعه را می سازند . در هر اکوسیستم میان موجودات زنده و محیط زندگی آنها همواره پیوندی ناگسستنی برقرار است و هر آینه این پیوند از هم بگسلد دگرگونی و احیاناً انهدام جامعه مزبور را دنبال خواهد داشت . به آن قسمت که مسکن موجودات زنده باشد هابیتات گویند.

جامعه أی که نفراتش به گونه واحدی متعلق باشد دوام پذیر نتواند بود مضافاً این که هر منطقه أی که محل زیست انواعی چند از موجودات زنده گیاهی و جانوری باشد یک سلسله عوامل فیزیکی و شیمیایی وجود دارد که در ظهور و ادامه بقای انواع نقش تعیین کننده بر عهده می گیرد.

وجود تنوع در انواع هر منطقه به ثبات جامعه کمک می کند بطوری که افراد هر جمعیت نیازهای گوناگون خود را با حضور سایر انواع برآورده می کند و دگرگونی های فیزیکی محیط را بهتر تحمل می نمایند اما به هرحال ثبات اکوسیستم نسبی است و عواملی نظیر رشد و توسعه جمعیت ها ، عبور از مرحله بلوغ و تولید مثل و سرانجام مرگ و میر عواملی هستند که دگرگونی های دائم در وضع جامعه بوجود می آورند.

در هر اکولوژیک که سرانجام منجر به پیدایش جامعه ثابت می گردد وقوع هر مرحله با پیدایش گروه هایی جدید و ظهور تنوع در انواع افزایش حجم کل موجود زنده توام خواهد بود ظهور توالی به ترتیب تقدم در هر منطقه به ترتیب زیر قابل پیش بینی است.

در منطقه ابتدا موجودات زنده خاک ساز نظیر باکتری ها پا به عرصه وجود می گذارند ، سپس به ترتیب گلسنگ و خزه بوجود می آید . آنگاه گیاهان سالیانه ، گیاهان دائمی ، درختچه و سرانجام درختان تولید می شدند به تناسب ظهور چنین مراحل گیاهی جانوران نیز متوالیا بوجود می آیند. زمان بسیار زیاد از مرحله شنی تا تولید جنگلی معادل با یک هزار سال تخمین زده می شود . هرگاه سرزمینی را در نظر بگیریم که گیاهان و جانورانی قبلاً در آنجا می زیستند و اینک به شکل بایر درآمده است تبدیل چنین سرزمینی به علفزار در حدود پنجاه سال و پیدایش جنگل مدت دویست سال به طول می انجامد . خاطر نشان می گردد که ظهور هر سال از همان گیاه به تدریج موجبات فرسوده شدن خاک به طریق خاص فراهم می سازد.

وابستگی غذایی موجودات زنده را با یکدیگر می توان به حلقه های زنجیر تشبیه کرد که در آن انرژی از حلقه ای به حلقه دیگر منتقل می شود. به عبارت دیگر هر موجود زنده حلقه ای را تشکیل می دهد که اگر در ابتدا و در انتهای زنجیره قرار نداشته باشد انرژی لازم جهت ادامه حیات از موجود قبلی به دست می آورد در حالی که خود تامین کننده انرژی برای موجود بعدی می باشد . اولین حلقه را تجزیه کنندگان حلقه های بعدی را مصرف کنندگان و آخرین حلقه را تجزیه کنندگان تشکیل می دهند.

عوامل عمده که افراد هر اکوسیستم را به یکدیگر پیوند می دهند :

1ـ تغذیه 2 ـ تولید مثل 3ـ اتکا به تعاون متقابل

1 ـ تغذیه : به منظور تامین غذایی در صورتی که اکو سیستم در مرحله تعادل و ثبات خود باشد رابطه ای بسیار نزدیک میان گیاهان و جانوران آن منطقه که توده زنده آنجا را تشکیل می دهند با محیط زیست آنان که توده غیر زنده را می سازد بر قرار است این روابط موجبات پیدایش زنجیری به شکل حلقه را فراهم می سازد که در امتداد آن مواد غذایی از راه تولید انرژی به گردش در می آیند.

عاملی که ضامن ادامه انرژی در امتداد این حلقه یا زنجیره است انرژی ناشی از تابش نور

اعتیاد ، علل ، درمان و پیشگیری 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 22

اعتیاد ، علل ، درمان و پیشگیری

خلاصه

اعتیاد از مسائل اساسی انسان امروزی است . در DSM- IV منظور از اختلالات مرتبط با مواد

دامنه ای از مشکلات مربوط به سوء استفاده از موادی مانند الکل ،‌ هروئین و غیره است که تغییراتی را در تفکر ،‌احساس و رفتار فرد بوجود می آورد . سوء استفاده از مواد معمولاً مشکلات اجتماعی ،‌شغلی ، خانوادگی و جسمانی را باعث می گردد . مواد از طریق تعامل با انتقال

دهنده های عصبی در انجام فعالیتهای به هنجار مغزاختلال ایجاد می کنند . همچنین مواد مراکز پاداش مغز را تحت تأثیر قرار می دهند . در مورد سبب شناسی اعتیاد عواملی مانند درهم ریختگی اجتماعی ،‌ فشار همسالان ، خانوادگی ، ژنتیکی ،‌مشکلات هیجانی و روانی در نظریه ها و تحقیقات مطرح شده است . برای کنترل اعتیاد راهبردهای قانونی ، راهبردهای تربیتی و راهبردهای درمانی را می توان عنوان کرد.

اعتیاد یکی از مشکلات اساسی جوامع امروزی است . کشور ما بدلیل شرایط خاص جغرافیائی ، سیاسی ،‌اجتماعی ،‌فرهنگی شرایط مستعدی را برای روی آوردن جوانان به اعتیاد داراست . برهمین اساس یکی از تلاشهای مسئولین نظام بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مبارزه جدی با مواد مخدر بوده است . هرچند که در ابتدا مبارزه با این مشکل اساسی به صورت برخورد قانونی بوده است ، اما بدلیل ناکار آمد بودن این روشهای قانونی در سالهای اخیر توجه به سوی درمان و پیشگیری از اعتیاد از طریق شناخت عوامل بوجود آورنده و استفاده از روشهای علمی معطوف شده است. در جدیدتربن تقسیم بندی اختلاف روانی DSM- IV از اختلالات مرتبط با مواد نام برده شده است . منظور از اختلالات مرتبط با مواد1 دامنه ای از مشکلات مرتبط با استفاده و سوء استفاده از داروهای مانند الکل ، کوکائین ، هروئین و دیگر موادی است که افراد برای تغییر در نحوه تفکر ، احساس و رفتار خود، استفاده می کنند. این مشکلات هزینه های فوق العاده انسانی ، مادی و اقتصادی دارند( دوراندو بارلو، 1997)2 در تعریف سوء استفاده از مواد دوراند و بارلو 1997 چنین عنوان کردند الگویی از استفاده از مواد روان گردان که منجر به آشفتگی یا ضایعة مهمی در نقش های اجتماعی و شغلی و موقعیتهای حساس گردد.

بر اساس مطالعه مؤسسه تحقیق اجتماعی 3( ISR ) در آمریکا استفاده از مواد در دهه 70 و اوایل دهه 80 در آمریکا افزایش چشمگیری داشته است اما از سال 1993 کاهش در استفاده از مواد را نشان می دهد. ( به نقل از سیگل و سنا، 1997)4 همچنین بر اساس گزارش دپارتمان خدمات سلامتی و انسانی آمریکا5 درسال 1995 در بین سالهای 1979تا 1994 استفاده از داروهای غیر قانونی از 7/13% در کل جمعیت به 8/5% در سال 1994 رسیده است ( به نقل از دوراند و بارلو، 1997 ) چنین آماری حکایت از روشهای پیشگیرانه مؤثری در طول این دوره دارد.

در گذر از تاریخ اعتیاد سه دیدگاه در مورد اعتیاد وجود دارد، اعتیاد به عنوان یک عمل غیر اخلاقی6 ، بر اساس این دیدگاه اعتیاد به مواد بدلیل اثراتی که از خود به جا می گذارند عملی غیر اخلاقی است و گناه محسوب می شود. محققین در این دیدگاه اعتیاد را یک عمل ارادی تلقی می کردندکه فرد بایستی از آن اجتناب کند . در دیدگاه دوم اعتیاد به عنوان یک بیماری7 تلقی می شود. بر اساس این دیدگاه که بیشتر جنبه پزشکی دارد فرد بدلیل شرایط بیولوژیکی خود مانند زمینه های ژنتیکی آمادگی برای اعتیاد را دارد ، و بنابراین اعتیاد خارج از اراده فرد است. اما بر اساس دیدگاه سوم اعتیاد یک رفتار غیر انطباقی8 است . بنابراین همانطوریکه رفتارهای دیگر آموخته می شوند، رفتارهای اعتیادی نیز آموخته می شوند . بنابراین شرایط محیطی ، خانوادگی، اجتماعی، و روانی فرد باعث رفتارهای اعتیاد آور می شوند( تومبس9،1994).

هر چند که در کشور ما دیدگاه عمل غیر اخلاقی در مورد استفاده از الکل وجود دارد و چنین دیدگاهی بدلیل شرایط مذهبی جامعه باعث کاهش چشمگیر استفاده از این ماده شده است اما در مورد سایر مواد چنین دیدگاهی وجود ندارد . در حال حاضر دیدگاه سوم که می توان آنرا دیدگاه روان شناختی نامید بیشترین توجه را در زمینه ها شناخت عوامل ، درمان و پیشگیری در سراسر جهان به خود معطوف داشته است.

اثرات اساسی داروها

داروها چه اثراتی دارند که باعث وابستگی افراد به آنها می شود . داروهای روان گردان مختلف دارای اثرات متفاوتی هستند. اما آنچه که اثرات مختلف این داروها را بوجود می آورد تعاملی است که این داروها با انتقال دهند های عصبی1 بوجود می آورند و ازاین طریق شرایط تبادلات شیمیایی مغزوسیستم عصبی را تغییر می دهند.از نظر روز نهان و سلیگمن 2( 1989 ) سه عامل اثرات و توانایی داروها را در ایجاد تغییرات تحت تاثیر قرار می دهد:

محل تجویز دارو، مثلاً داروهای کشیدنی بدلیل اینکه سریع تر به مغز می رسند اثر بیشتری دارند تا داروهای که از طریق دهان خورده می شوند.

توانای دارو در ورود به مغز یا به عبارت دیگر هر چه دارو سریع تر بتواند از سد خونی – مغزی3 عبور کند ، سریع تر هم می تواند عمل کند مثلاً هروئین از مرفین سریع تر از سد خونی - مغزی عبور می کند.

نرخی که یک دارو نا فعال می گردد، طول مدت اثر داروها به نرخ نا فعال شدن دارو بستگی دارد، نرخ نا فعال از طریق نیم زندگی 4محاسبه می شود.یعنی مدت زمان که طول می

اسپکتروفتومترها 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

اسپکتروفتومترها ‏

یک فریم از تجهیزات پزشکی:

‏اسپکتروفتومترها، تجهیزاتی است که جذب یا عبور طول موج‌های مشخصی از انرژی تابشی (نور) از یک آنالیت را در یک محلول تعیین می‌کنند. به دلیل تفاوت در تعداد و آرایش گروه‌ها، پیوندهای دوگانه اتم‌های کربن در هر مولکول نور را در طول موج‌های خاص با الگوی طیف مشخص، جذب می‌کند. بر اساس قانون بیر - لامبرت ‏‎(Beer - Lambert)‎‏ ، مقدار نوری که در این طول موج مشخص جذب می‌شود مستقیماً با غلظت آن نمونه شیمیایی متناسب است. اسپکتروفتومترهای مرئی و فرابنفش، رایج‌ترین دستگاه‌های جذب سنجی در مراکز تشخیصی و آزمایشگاهی است.‏

اسپکتروفتومتر نور مرئیدر آزمایشگاه‌ها، بخش گسترده ای از اندازه گیری‌ها بر اساس واکنش‌های جذب سنجی صورت می‌پذیرد. فعالیت اکثر آنزیم‌ها، تری گلیسیرید، کلسترول، لیپو پروتئین‌ها، قند، کراتینین، اوره و . . . طیف وسیعی از آنالیت‌ها با کاربردهای بالینی و تحقیقاتی، طیف وسیعی از داروها و بخش گسترده‌ای از متابولیت‌ها با اسپکتروفتومتری قابل سنجش است. بررسی ساختمان مولکولی، شناسائی ترکیبات، مقایسه ساختمان‌ها، یافتن طول موج ماکزیمم جذب و . . . از دیگر کاربردهای اسپکتروفتومتری در مسائل تحقیقاتی است.‏

اجزاء دستگاه ‏‏6 قسمت اصلی در ساختمان اسپکتروفتومترها وجود دارد که عبارت است از:منبع نور ‏‎(Light Source)‎تکفام ساز ‏‎(Monochromator)‎متمرکز کننده پرتو ‏‎(Focusing Device)‎محل نمونه ‏‎(Cuvet)‎آشکارساز ‏‎(Detector)‎دستگاه نمایش خروجی ‏‎(Display Device)‎

منبع نور ‏‎(Light Source)

‎منبع نور در اثر افزایش حرارت به کمک الکتریسیته در یک لامپ تأمین می‌شود. شرایط اصلی این منبع، شدت کافی، پایداری و پیوستگی اجزای آن است. برای تامین نور مرئی به منظور اندازه‌گیری، محلول‌های نسبتا رقیقی که تغییر در شدت رنگشان متناسب با تغییر در غلظتشان است، معمولا از لامپ‌های تنگستن (با طول موج تولیدی بین ‏nm‏ 900-330) استفاده می‌شود.

تکفام ساز ‏‎(Monochromator)‎این قسمت از دستگاه پرتو چند فام را به پرتو تکفام تبدیل می‌کند. این عمل ممکن است توسط منشور یا سیستم گریتینگ انجام شود. فیلترها شیشه‌های رنگی است که بخش وسیعی از پرتوها را جذب کرده و فقط طول موج‌های محدودی را عبور می‌دهد.

متمرکز کننده پرتو ‏‎(Focusing Device)‎با ترکیبی از عدسی‌ها، شکاف بین دو تیغه باریک فلزی و آئینه‌ها در مسیر پرتو تابش، پرتوها موازی می‌شود و با تنظیم عرض شکاف می‌توان عرض پرتو را تنظیم کرد. هر چقدر عرض شکاف نور به کار رفته کمتر باشد، کیفیت پرتوها بهتر خواهد بود.

محل نمونه ‏‎(Cuvet)‎کووت‌ها قسمتی از دستگاه است که نمونه مورد نظر یا بلانک در آن قرار می‌گیرد. این بخش معمولا به صورت استوانه یا مستطیل بوده و از شیشه، کوارتز یا پلاستیک ساخته می‌شود. کووت‌های پلاستیکی و شیشه‌ای برای محدوده مرئی به کار می‌رون.

آشکارسازها ‏‎(Detectors)‎دستگاه‌هایی است که یک نوع از انرژی را به نوع دیگری تبدیل می‌کند و معمولا به سه گروه اصلی تقسیم می‌شود : 1- فتوالکتریک، 2 - فتوشیمیایی و 3 - حرارتی. در دستگاه‌های اسپکتروفتومتر از آشکارسازهای فتوالکتریک استفاده می‌شود. فتوسل و فتو تیوب از ساده‌ترین آشکارسازها است. فتو ترانزیستورها و فتودیودها نیز برای این منظور استفاده می‌شود.دستگاه نمایش خروجی ‏‎(Display Device)‎این قسمت، می‌تواند یک گالوانومتر، صفحه ثبات، اسیلسکوپ یا صفحه

استاد مطهری 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

فهرست مطالب :

ردیف

موضوع

شماره

صفحه

1-

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-

11-

12-

13-

14-

15-

مقدمّه

پرورش عقل

دو نوع علم

دعوت اسلام به تعلیم و تربیت

لزوم توأم بودن عقل و علم

فرق تربیت و اخلاق

شکل عبادت و برنامه ها تربیتی

نیت

ارکان نیّت

اهمیّت نیّت

انسان دوستی

محبّت

کار

چکیده

منابع

2

3

3

3

3

4

4

4

5

5

6

6

6

7

7

مقدمه:

استاد مطهّری و معناى آزادى :

در کلام مطهرى، آزادى سمت و سویى مى یابد که بنا به دلایلى نباید از انسان سلب شود. این عناصر عبارتند از این که بروز و ظهور استعدادهاى آدمى نیازمند فضاى آزاد است. در فضاى بسته و محیط خفقان آمیز و استبدادى و به عبارتى در فقدان آزادى هاى اجتماعى و سیاسى، زمینه اى براى بروز خلاقیت ها و استعدادها به وجود نمی آید. در فضاى مستبدانه اى که بر جامعه حاکم است، چاپلوسان و زبان بازان قدرت مى یابند و آزادگان و آزاداندیشان ذلیل و حقیر مى شوند، چرا که وضعیت موجود، اجازه چون و چرا کردن به خیرخواهان و مصلحان را نمى دهد. تنها آنان که زبان به مدح بگشایند، جایى و مقامى مى یابند و بس.

استاد مطهرى آزادى را یکى از لوازم حیات و تکامل ذکر کرده و معتقد است موجودات براى رسیدن به مرحله تکامل و رشد به سه عنصر «تربیت»، «امنیت» و «حریت» نیازمندند.

تربیت عبارتست از عواملی که موجود زنده برای تداوم بقاء به آن محتاج است. برای مثال موجود زنده برای رشد و نمو به عناصری چون نور و آب ، غذا و علاوه بر این ها، انسان به تعلیم و تربیت نیازمند است. امنیت، یعنى این که موجود زنده آن چه را در اختیار دارد، همانند حیات، ثروت، سلامت و ... از او سلب نگردد. و آزادى، یعنى «نبودن مانع. انسان هاى آزاد، انسان هایى هستند که با موانعى که در جلو رشد و تکاملشان هست، مبارزه مى کنند. انسان هایى هستند که تن به وجود مانع نمى دهند».

تحلیل مطهرى از آزادى اجتماعى در واقع همان آزادى سیاسى است که امروزه در ادبیات سیاسى به کار مى رود. آزادى سیاسى به طور کلى به نقش مردم در زندگى سیاسى اشاره دارد و مقصود از آن انواع آزادی هایى است که فرد در حوزه اجتماع و در برابر حکومت داراست. از این رو آزادى بیان و حق اظهار نظر، آزادى قلم و مطبوعات، آزادى انتقاد و اعتراض و مواردى از این قبیل در شمار آزادى هاى سیاسى است.مطهرى فقدان آزادى هاى اجتماعى و سیاسى را یکى از گرفتارى هاى بشر در طول تاریخ ذکر مى کند و مى گوید: «یکى از مقاصد انبیا به طور کلى و به طور قطع این است که آزادى اجتماعى را تأمین کنند و با انواع بندگى ها و بردگى هاى اجتماعى و سلب آزادى هایى که در اجتماع هست مبارزه کنند.» ایشان براى اثبات آزادى اجتماعى در دین به آیه ۶۴ سوره آل عمران اشاره مى کند و در تفسیر آن مى‌گوید: «در مقام پرستش، جز خداى یگانه چیزى را پرستش نکنیم، نه مسیح را و نه اهرمن را. و این که هیچ کدام از ما دیگرى را بنده و برده خودش نداند و هیچ کس هم یک نفر دیگر را ارباب و آقاى خودش نداند.

پرورش عقل :

مسئله ی اول که باید بحث کنیم همان مسئله ی پرورش عقل و فکر است در این جا

اختلالات مواد مخدر 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

اختلالات مواد مخدر

مقدمه‌

بسیاری‌ از پیامدهای‌ منفی‌ در زندگی‌ معتادان‌ به‌ مواد مخدر نظیر مشکلات‌ قانونی‌، فشارهای‌ خانوادگی‌ و اجتماعی‌، آسیب‌های‌ جسمانی‌ مثل‌ ابتلا به‌ بیماری‌های‌ عفونی‌، هپاتیت‌ و ایدز و نیز افزایش‌ مخارج‌ تهیه‌ مواد و به‌ دنبال‌ آن‌ احساس‌ خسته‌ شدن‌ از مصرف‌ مواد مخدر، حداقل‌ تعداد زیادی‌ از معتادان‌ را به‌ فکر اقدام‌ به‌ ترک‌ اعتیاد انداخته‌ است‌.(2،3،4)

با وجود احساس‌ نیاز به‌ ترک‌، یکی‌ از دلایل‌ برخورد توأم‌ با شک‌ و تردید معتادان‌ با پدیده‌ ترک‌ اعتیاد و سم‌زدایی‌ از موادمخدر، داشتن‌ احساس‌ نگرانی‌ از علایم‌ ترک‌ به‌ خصوص‌ علایم‌ جسمانی‌ آن‌ است‌. این‌ دودلی‌ علاوه‌ بر تأثیر قابل‌ ملاحظه‌ بر ورود بیماران‌ به‌ پروسه‌ ترک‌ اعتیاد، بر تکمیل‌ درمان‌ سم‌زدایی‌ و در نهایت‌ ورود به‌ مرحله‌ درمان‌ طولانی‌ مدت‌ روان‌شناختی‌ ـ اجتماعی‌ نیز تأثیر می‌گذارد. لذا برای‌ طراحی‌ یک‌ برنامه‌ درمانی‌ موفق‌، از یک‌ طرف‌ توجه‌ به‌ حداقل‌ ناراحتی‌ جسمی‌ و روانی‌ و از طرف‌ دیگر انجام‌ ملاحظاتی‌ برای‌ افزایش‌ تعداد افراد تکمیل‌ کننده‌ مرحله‌ درمان‌ و نیز بیماران‌ وارد شده‌ به‌ مرحله‌ دراز مدت‌ ضروری‌ به‌ نظر می‌رسد.(5،6،7)

با توجه‌ به‌ هزینه‌ بالای‌ درمان‌ بستری‌ جهت‌ سم‌زدایی‌ و همچنین‌ اجبار به‌ ترک‌ منزل‌ و قطع‌ فعالیت‌ شغلی‌، متقاضی‌ استفاده‌ از خدمات‌ سرپایی‌ سم‌زدایی‌ در بین‌ معتادان‌ بیشتر است‌. به‌ همین‌ دلیل‌ حرکت‌ به‌ سوی‌ موفقیت‌ هر چه‌ بیشتر درمان‌ سم‌زدایی‌ با روش‌ سرپایی‌ براساس‌ ملاک‌های‌ ذکر شده‌، قدمی‌ بهینه‌ و مثبت‌ در برخورد با خیل‌ عظیم‌ معتادان‌ متقاضی‌ ترک‌ اعتیاد است‌.(8،9،10،11،12)

داروهای‌ اساسی‌ رایج‌ در سم‌زدایی‌ مواد مخدر شامل‌ آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌های‌ موادمخدر و همچنین‌ آگونیست‌های‌ رسپتور آلفا - دو آدرنرژیک‌ است‌ که‌ از سال‌ها پیش‌ کاربرد دارند. پیشرفت‌ علم‌ عصب‌شناسی‌ پایه‌ در سطح‌ رسپتوری‌ و یافتن‌ ارتباطات‌ شیمیایی‌ در تعاملات‌ بین‌ گیرنده‌های‌ مرتبط‌ با علایم‌ مختلف‌ ترک‌ اعتیاد، امید رسیدن‌ به‌ موفقیت‌ درمانی‌ بالاتر را نوید می‌دهد.(6،7،13)

در چند سال‌ گذشته‌ اثر تعاملی‌ گیرنده‌های‌ مواد مخدر و گابا بر پدیده‌ درد در مطالعات‌ مختلف‌ به‌ اثبات‌ رسیده‌ است‌. به‌ عنوان‌ مثال‌ براساس‌ تعدادی‌ از مطالعات‌ موجود بعضی‌ از داروهای‌ گاباارژیک‌ به‌ ویژه‌ بکلوفن‌ می‌تواند علایم‌ ترک‌ ناشی‌ از وابستگی‌ به‌ تعدادی‌ از داروها و مواد مخدر را بپوشانند. موفین‌ و بکلوفن‌ از طریق‌ فعال‌ کردن‌ پروتئین‌های‌ G باعث‌ اثر ضددرد مرکزی‌ می‌شوند. همچنین‌ تجویز بکلوفن‌ باعث‌ کاهش‌ آزاد شدن‌ دوپامین‌ در هسته‌ آکومبنس‌ می‌شود و علایم‌ تقویت‌ مثبت‌ ماده‌ مخدر مثل‌ یوفوریا را کاهش‌ می‌دهد. از طرف‌ دیگر مدارک‌ به‌ دست‌ آمده‌ در یکسری‌ مطالعات‌ دیگر نشان‌ دهنده‌ اثربخشی‌ بکلوفن‌ بر کاهش‌ علایم‌ و نشانه‌های‌ روانی‌ ترک‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر نظیر دیسفوریا، افسردگی‌ و تحریک‌پذیری‌ است‌.(13،14،15،16،17،18،19)

تاکنون‌ مطالعه‌ مشخصی‌ به‌ صورت‌ اختصاصی‌ در مورد اثربخشی‌ استفاده‌ توأم‌ بکلوفن‌ و کلونیدین‌ در مقایسه‌ با کلونیدین‌ به‌ تنهایی‌ صورت‌ نگرفته‌ است‌. باتوجه‌ به‌ مطالعات‌ تئوریک‌ ذکر شده‌ در قسمت‌ فوق‌ در مورد اثرات‌ داروهای‌ یاد شده‌، به‌ نظر می‌رسد در صورت‌ تأیید اثر سینرژیسم‌ این‌ دو دارو بر علایم‌ جسمی‌ و روانی‌ ترک‌ اعتیاد در بالین‌ بیمار و نیز با توجه‌ به‌ قابل دسترس ‌ بودن‌ بکلوفن‌ در بازار دارویی‌ کشور و همچنین‌ هزینه‌ اندک‌ استفاده‌ از این‌ دارو در بین‌ معتادان‌، بتوان‌ به‌ ملاک‌های‌ موفقیت‌ درمان‌ برای‌ متقاضیان‌ ترک‌ اعتیاد نزدیک‌ شد.

مواد و روش‌ تحقیق‌:

این‌ مطالعه‌ از نوع‌ کارآزمایی‌ بالینی‌ با روش‌ دو سوکور انجام‌ شده‌ است‌ به‌ طوری‌ که‌ پزشک‌ و بیمار هیچ‌کدام‌ از نوع‌ مداخله‌ اطلاع‌ نداشتند. ملاک‌های‌ ورود به‌ مطالعه‌ شامل‌ موارد زیر بود:

جنسیت‌ مرد، سن‌ بین‌ 18 تا 45 سال‌، اثبات‌ اختلال‌ وابستگی‌ به‌ تریاک‌ براساس‌ ملاک‌های‌ DSM-IV TR ، مصرف‌ تریاک‌ به‌ میزان‌ حداکثر 5/4 گرم‌ به‌ صورت‌ کشیدنی‌ و یا 2 گرم‌ به‌ صورت‌ خوراکی‌ در سه‌ ماهه‌ اخیر، سابقه‌ وابستگی‌ به‌ تریاک‌ کمتر از سه‌ سال‌، عدم‌ سابقه‌ ترک‌ اعتیاد با روش‌ سم‌ زدایی‌ از طریق‌ متادون‌ و یا سم‌زدایی‌ سریع‌ و فوق‌ سریع‌، فشار خون‌ سیستولیک‌ بالای‌ 90 و دیاستولیک‌ بالای‌ 60 میلی‌متر جیوه‌، عدم‌ وجود بیماری‌ جسمی‌ قابل‌ ملاحظه‌ و نیازمند مداخله‌ طبی‌، عدم‌ وجود سایکوز، مانیا، افسردگی‌ عمده‌، اختلال‌ شخصیت‌ مرزی‌ و ضد اجتماعی‌، عدم‌ وجود عقب‌ماندگی‌ ذهنی‌، عدم‌ استفاده‌ منظم‌ از داروهای‌ روان‌گردان‌، عدم‌ وابستگی‌ همزمان‌ به‌ هروئین‌ و یا هر نوع‌ ماده‌ مخدر دیگر و الکل‌ و در نهایت‌ رضایت‌ آگاهانه‌ برای‌ ورود به‌ طرح‌ پژوهشی‌. لازم‌ به‌ ذکر است‌ که‌ کلیه‌ مراحل‌ طرح‌ از جمله‌ مصاحبه‌ و انتخاب‌ یا رد بیمار برای‌ ورود به‌ مطالعه‌ توسط‌ روانپزشک‌ صورت‌ گرفته‌ است‌.

از بین‌ کلیه‌ بیماران‌ مراجعه‌ کننده‌ با ملاک‌های‌ وابستگی‌ به‌ تریاک‌ از مهرماه‌ 1391 لغایت‌ تیرماه‌ 1383 جهت‌ درمان‌ سم‌زدایی‌ به‌ صورت‌ سرپایی‌، تعداد 52 بیمار ضمن‌ مطابقت‌ با ملاک‌های‌ شمول‌ ذکر شده‌ وارد مطالعه‌ شدند. از همان‌ ابتدا بیماران‌ به‌ صورت‌ تصادفی‌ و یک‌ در میان‌ در دو گروه‌ درمانی‌ جداگانه‌ قرار گرفتند. طول‌ مدت‌ ارزیابی‌ برای‌ هر بیمار چهارده‌ روز در نظر گرفته‌ شد.

در گروه‌ اول‌ از بکلوفن‌ به‌ میزان‌ 10 تا 40 میلی‌ گرم‌ و در گروه‌ دوم‌ از دارونما استفاده‌ شد. برای‌ جلوگیری‌ از سوگیری‌ درمانگران‌، ابتدا قرص‌های‌ بکلوفن‌ 10 میلی‌گرمی‌ موجود در بازار ایران‌ به‌ صورت‌ کپسول‌های‌ دست‌ساز درآورده‌ شد و در گروه‌ دوم‌ نیز از دارونما در کپسول‌های‌ دست‌ساز استفاده‌ گردید. لازم‌ به‌ ذکر است‌، با توضیح‌ کافی‌ در خصوص‌ نوع‌ و روش‌ مطالعه‌ برای‌ بیماران‌، هیچ‌ مشکل‌ جدی‌ در مصرف‌ دارو بوجود نیامد. در ضمن‌ حداقل‌ با دو داروساز در این‌ مورد مشورت‌ گردید که‌ هیچ‌ منعی‌ برای‌ استفاده‌ از این‌ روش‌ توسط‌ آنان‌ عنوان‌ نگردید.

نحوه‌ تجویز بکلوفن‌ بدین‌ صورت‌ بود ه‌ با 10 میلی‌ گرم‌ در روز شروع‌ شد و به‌ تدریج‌ تا روز چهارم‌ به‌ 40 میلی‌گرم‌ در روز رسید، سپس‌ از روز پنجم‌ تا دهم‌ با همین‌ میزان‌ ادامه‌ یافت‌ و بعد از روز یازدهم‌ هر روز 10 میلی‌گرم‌ کم‌ شد تا در نهایت‌ در روز چهاردهم‌ قطع‌ گردید.

داروهای‌ مشترک‌ مورد استفاده‌ در هر دو گروه‌ درمانی‌ شامل‌ موارد زیر بود:

آمی‌ تریپتیلین به‌ میزان‌ 25 تا 75 میلی‌گرم‌ در روز

کلر پرومازین به‌ میزان‌ 25 تا 50 میلی‌گرم‌ در روز

هیدروکسی‌ زین به‌ میزان‌ 10 تا 50 میلی‌گرم‌ در روز

ایبوبروفن به‌ میزان‌ 400 تا 1200 میلی‌گرم‌ در روز

هیوسین به‌ میزان‌ 20 تا 40 میلی‌گرم‌ در روز

تمامی‌ این‌ داروها از ابتدای‌ مطالعه‌ با حداقل‌ میزان‌ ممکن‌ شروع‌ شد و بسته‌ به‌ مورد به‌ حداکثر مورد نیاز رسید.(4،5،9،20،21)

کلونیدین‌ داروی‌ مشترک‌ دیگر بود که‌ با توجه‌ به‌ نقش‌ ویژه‌ آن‌ در سم‌زدایی‌ مواد مخدر به‌ صورت‌ کاملاً یکسان‌ در هر دو گروه‌ درمانی‌ تجویز گردید. این‌ دارو به‌ میزان‌ 1/0 میلی‌گرم‌ و یک‌ بار در روز شروع‌ گردید و به‌ تدریج‌ تا روز چهارم‌ به‌ 1 میلی‌ گرم‌ رسانده‌ شد و سپس‌ از روز پنجم‌ تا دهم‌ با همین‌ میزان‌ ادامه‌ یافت‌ و بعد از روز یازدهم‌ هر روز 2/0 میلی‌گرم‌ کم‌ شد تا قطع‌ گردید. لازم‌ به‌ ذکر است‌ دوز شبانه‌ آخر از همه‌ کم‌ شد و در تعدادی‌ از موارد قطع‌ دارو تدریجی‌تر صورت‌ گرفت‌. بدین‌ ترتیب‌ تنها تفاوت‌ در دو گروه‌ درمانی‌، استفاده‌ از بکلوفن‌ در گروه‌ اول‌ بود که‌ سوال‌ اصلی‌ طرح‌ پژوهشی‌ ما نیز می‌باشد.

شدت‌ علایم‌ جسمی‌ ترک‌ تریاک‌ در هر دو گروه‌ درمانی‌ توسط‌ فرم‌ کوتاه‌ پرسشنامه‌ ترک‌ اوپیوئیدی‌ سنجیده‌ شد. این‌ پرسشنامه‌ 10 ماده‌ای‌ که‌ بارها روایی‌ و اعتبار آن‌ در مطالعات‌ مختلف‌ مورد تأکید قرار گرفته‌ است‌، ده‌ نشانه‌ جسمی‌ ترک‌ اعتیاد را شامل‌ کرامپ‌های‌ شکمی‌، اسپاسم‌ یا کشش‌های‌ ناگهانی‌ عضلانی‌، احساس‌ سرما در بدن‌، احساس‌ ضربان‌ قلب‌، تنش‌ یا سفتی‌ عضلانی‌، دردهای‌ بدنی‌، خمیازه‌، اشک‌ ریزش‌، بی‌خوابی‌ یا