اصول سرپرستی تعریف سازمانها و، وظایف اصلی آنها 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 27

اصول سرپرستی

تعریف سازمانها و، وظایف اصلی آنها

(بخش خرید و تولید )

استاد راهنماء :

آقای

تهیه و تنظیم :

بهار : 83

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

بسیاری از مهندسان حاذق در صنعت مهندسی شرکتهای تولیدی و بعضی از آنها در شرکتهای مشاور طراحی و گروهی از آنها نیز در سازمانهای عمومی مشغول به کارند. نکته ای که قابل توجه است این است که مهندسانی که از مشاغل مرتبط با مهندسی فاصله می گیرند هم از مهارتهای محاسباتی و مدیریتی خود در زمینه هایی مانند خدمات مدیریتی، مالی و محاسباتی بهره می کیرند. آنان در سازمانهایی به کار مشغول می شوند که که ممکن است بسیار کوچک و یا بسیار بزرگ باشند. در موقعیتی که مهندسی، مدیریت پروژه و منابع مالی و پرسنلی را عهده دار می شود درک و شناخت سازمان و الزامات آن برایش ضروری تر جلوه می نماید. او باید از اهداف سازمان خود و نحوه توزیع و یا ترکیب فعالیتهای مهندسی برای نیل به این اهداف آگاه باشد، علاوه بر اینها، باید قادر به بررسی چگونگی شکل گیری سازمان،مسیر های ارتباطی، مقامات صاحب اختیار و قدرت، ارزیابی اثر بخشی ساختار برای دست یابی به اهدافش باشد. ساختار سازمان و شناخت آن برای اجرا و پیاده سازی فن آوری عملکردهای کاری جدید حائز اهمیت زیادی است. نحوه شکل گیری سازمان، عملیات آنرا نیز مهدود خواهد کرد، به عنوان مثال، افزایش سرمایه شرکت جهت توسعه ممکن است تحت محدودیت های قانونی قرار گرفته و به طرقی محدود امکن پذیر گردد.

مشروعیت قانونی سازمان بازرگانی

پنج شیوه متداول در پیدایش فعالیتی بازرگانی عبارتند از: تجارت شخصی، شراکتی، تعاونی، شرکتهای خصوصی و شرکتهای عمومی. شیوه ای دیگر شیوه حق امتیاز است. این شیوه در بسیارس از کشورهای جهان مرسوم بوده ولی از لحاظ اشکال قانونی موثر بر آن ممکن است کاملا با هم متفاوت باشند.

تجارت شخصی

ساده ترین نحوه ایجاد یک فعالیت بازرگانی و انحلال آن تجارت شخصی است. در این حالت ساده سود متعلق به یک نفر است که در قبال بدهیها نیز مسئول خواهد بود.

بعضی از ویژگی های فعالیت های تجاری شخصی یا خصوصی را می توان به شرح زیر برشمرد:

ضرورتی ندارد که حسابهای خود را به اطلاع عموم برسانید که در نتیجه امکان دسترسی رقبا به آنها نیز امکان داشته باشد.

مالک تصمیم گیرنده و کنترل کننده مطلق تمام امور است و مزیت اصلی در سرعت بالای تصمیم گیری و عیب آن در محدود بودن حیطه قابلیتها و توانمندیهای مالک در خصوص تصمیم گیریهاست.

تاجر شخصی قادر به ارائه خدمات شخصی خاصی به مشتریان است که ممکن است از ارزش بالایی برایشان بر خوردار باشد.

کلیه دیون و سود متعلق به مالک است. در صورت و خامت

آیش بندی و تناوب زمین 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 27

آیش بندی و تناوب زمین

کاشت مکرر یک محصول در یک قطعه زمین و کاشت مداوم زمین باعث تراکم عوامل نامساعد شده و ادامه زراعت را در آن زمین غیر ممکن می سازد. اگر یک کشاورز، تنها یک محصول در مزرعه خود بکارد یا در یک قطعه زمین همیشه فقط یک نوع محصول تولید کند، نه تنها از کار و سرمایه خود حداکثر بازده را نخواهد داشت بلکه با مسائلی از قبیل نقصان تدریجی محصول، توسعه بیماریها و آفات، گسترس علفهای هرزو نقصان باروری خاک، نوسانات قیمت محصول در بازار و عوامل نامساعد محیطی روبرو خواهد گردید که در مدت کوتاهی مجموعه این عوامل موجب ورشکستگی او خواهد شد و برای دوری از این مشکلات بایستی تولید دو یا چند محصول را مورد توجه قرار داده و برای زراعت خود برنامه مدون داشته باشد.

تعاریف

آیش بندی Fallowing : عبارت است از تقسیم زمین به قطعات حتی الامکان مساوی برای کشت محصولات مورد نظر.

آیشFallow : عبارت است از ناکاشت گذاشتن زمین برای یک یا چند سال به خاطر کمبود امکانات یا آب ویا برای تقویت زمین.

تناوبRotation :عبارت است از تسلسل کاشت گیاهان مختلف در یک قطعه زمین بر طبق نظم و ترتیب معین طی سالهای مختلف که به آن گراش زراعی نیز می گویند.

دوره تناوب Rotation Period : عبارت است از زمان بین دو عبور یک کشت در هر قطعه از زمین که به آن طول یک تناوب نیز گفته می شود.یعنی تعداد کل سالهایی که در طول آن محصولات معین زمانی را اشغال می کنند و میتوان مجددا“ آن را شروع نمود.

آیش بندیFallowing

پس از مطالعه دقیق عوامل طبیعی و عوامل اقتصادی و مطالعه گیاهان مختلفی که کشت آنها در مزرعه مورد نظر امکان پذیر است، بالاخره گیاهانی را که باید کشت شوند انتخاب و سطح کشت هر یک از آنها را معلوم می نمایند، سپس قطعات مختلف مزرعه را بسته به نوع گیاهانی که عملیات کشاورزی مشابه دارند و موقع کشت آنها یک فصل است قسمت بندی می کنند و در هر قسمت زراعت های مشابه را می کارند، این عمل را آیش بندی (Fallowing) گویند.مثلا“ قسمتی از اراضی را برای کشت غلات پاییزه از قبیل گندم و جو که عملیات زراعی و فصل کشت مشابه دارند و قسمت دیگر را برای کشت گیاهان صیفی از قبیل چغندر قند و پنبه که فصل کشت آنها در بهاره و عملیات کشت و تهیه زمین آنها نیز مشابه است، اختصاص می دهند و ممکن است قسمتی از زمین را هم بدون کاشت بگذارند و چیزی در آن نکارند و این تقسیم اراضی را به شتوی کاری، صیفی کاری و نکاشت گذاردن را آیش بندی سه قسمتی می نامند.

حال اگر علاوه بر این سه قسمت،قسمتی نیزیونجه یا شبدرکاری نمایند، آیش بندی چهار قسمتی خواهد بود. بنابراین آیش بندی عبارت است از قسمت بندی اراضی به قطعاتی که از لحاظ عملیات کشاورزی و فصل کشت گیاهانی که در آن می کارند مشابه باشند.

آیش Fallow

زمینی را آیش می گویند که برای یک یا چند فصل زراعی کشت نگردد.آیش یکی از روشهای متداول در تمام مناطق نیمه خشک جهان است و در ایران نیز به مقدار وسیعی معمول می باشد.در مناطقی که رابطه نزولات آسمانی و تبخیر و تعرق طوری است که باران کافی برای تولید همه ساله محصول وجود ندارد، آیش ضروری است. با اینکه آیش گذاردن زمین باعث افزایش هزینه واحد زراعی می گردد ولی در بیشتر موارد این افزایش هزینه با اضافه عملکرد جبران میگردد.

اهداف آیش

بهبود حاصل خیزی خاک.

ذخیره رطوبت در خاک.

کنترل علفهای هرز.

کنترل فرسایش خاک.

کنترل آفات و بیماریها.

به دست آوردن فرصت لازم برای تهیه زمین. (منبع 4 )

هدف از آیش تابستانه

سیستمی از مدیریت رطوبت که به طور گسترده ای در مناطق نیمه خشک دنیا استفاده میشود شامل آیش تابستانه است. آیش تابستانه باعث می شود تولید محصولات زراعی به مناطق خشک دنیا هم توسعه یابد. هدف از آن ذخیره رطوبت خاک به منظور جبران بارندگی سالانه است که به زحمت برای کاشت سودمند محصولات بر اساس سالانه کافی است.

عملیات سنتی آیش تابستانه شامل آیش زمین بدون کشت برای تمام فصل رویشی است ولی چنانچه نیاز باشد خاک کولتیواتور زده میشود یا با علف کش برای ممانعت از رشد علفهای هرز و تعرق آنها سمپاشی می شوند. بدین ترتیب مدت زمانی که ذخایر آب و خاک برای محصول بعدی مجدداً جبران می شود، افزایش می یابد.

کارائی حفاظت آب در آیش تابستانه

آیش تابستانه را نمی توان به عنوان یک روش کارآمد برای حفاظت آب در نظر گرفت زیرا حدود 50% بارندگی تابستانه بر روی خاک بدون پوشش از طریق تبخیر و حدود 30 تا 35% از طریق نفوذ عمقی به پایینتر از منطقه ریشه دهی گیاه زراعی تلف می شود و فقط 15 تا 25% در بخش دو متری خاک برای استفاده بوسیله گیاه زراعی بعدی باقی می ماند.

درصد واقعی بارندگی ذخیره شده به تیپ خاک، مقدار بارندگی و سرعت تبخیر بستگی دارد، به طوری که دنی (1982) اظهار داشته کارایی آن از 3 تا 24% فرق دارد.آیش تابستانه به طور وسیعی در تولید ارقام زمستانه و بهاره استفاده می شود. در جنوب دشتهای وسیع ایالات متحده گندم زمستانه به صورت متناوب با آیش تابستانه زمانی عملی است که کل بارندگی سالانه کمتر از 55 تا 60 سانتی متر باشد. در مرکز دشتهای وسیع گندم بهاره در تناوب جایگزین گندم زمستانه می شود، زیرا مرگ تابستانه گیاهان زراعی مشکل آفرین است و آیش تابستانه در بارندگی سالانه 45 تا 50 سانتی متر به کار می رود و در شمال دشتهای وسیع در 35 تا 40 سانتی متر، باران سالانه از آیش استفاده می شود. (منبع 5 )

آموزش سریع مایکروسافت ورد Microsoft Word 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 27

بسمه تعالی

آموزش سریع مایکروسافت ورد ( Microsoft Word)

فهرست مطالب دوره آموزش Microsoft Word

    بخش اول:

مقدمه

نحوه انگشت گذاری و تایپ فارسی

محیط کار واژه پرداز مایکروسافت ورد Microsoft Word

تغییر جهت متون وتغییر زبان

    بخش دوم:

انتخاب قلم Font

تغییر اندازه قلم

تراز بندی

پارگراف و تنظیمات پاراگراف

شماره گذاری و گلوله گذاری

ترسیم جدول

    بخش سوم:

نوار ابزار استاندارد ( Standard Toolsbar )

نوار ابزار فرمتینگ ( Formatting Toolsbar )

    بخش چهارم

درج تصویرهای گرافیکی، ترسیم شکلها و ایجاد جلوه های متنی،ابزار (Drawing )

مقدمه آموزش دوره Microsoft Word

دوره آموزشی Microsoft Word متداولترین برنامه واژه پرداز موجود به شمار می آید . هدف اصلی برنامه ایجاد محیطی مناسب برای تایپ دو زبانه ، قالب بندی متنها ، ترسیم جداول - کار با تصویرهای گرافیکی - طراحی صفحات وب و امکانات دیگر برای کارهای هنری می باشد. برای مطالعه این دوره آموزشی نیاز است کاربران محترم آشنایی مقدماتی با محیط Windows را داشته باشند . واژه پرداز Microsoft Wordرا می توان از منوی Start زیر منوی Programs  و انتخاب گزینه Microsoft Word اجرا کرد. البته در نسخه 2003 ، بعد از زیر منوی Programs باید از زیر منوی Microsoft Office گزینه Microsoft Office word 2003  را انتخاب کرد.

اصول تایپ فارسی و انگشت گذاری درست

 در تایپ باید انگشتان هر دو دست کار کنند و از تایپ با یک دست و یک انگشت خوداری نمایید.

در روی صفحه کلید در قسمت کلید های تایپی ( حروف ) در ردیف دوم پایین دو کلید J   و F برجستگی کوچکی وجود دارد که نشان دهنده مکان انگشت های اشاره هر دو دست را مشخص می کند . پس ابتدا انگشت اشاره دست راست را روی حرف  j  و  انگشت میانی را روی کلید K و انگشت انگشتری را روی کلید L و انگشت نگین را روی کلید ; قرار داده. انگشت اشاره دست چپ روی کلیدF و انگشت میانی روی کلید D و انگشت انگشتری روی کلید S و انگشت نگین دست چپ روی کلید A قرار می گیرد.  انگشتان هر دو دست روی کلید ها و به صورت خمیده باید قرار گیرد و در زمان تایپ فقط انگشت مورد نظر را باید فشرد تا کلید فشرده شود. توجه کنید انگشتان دیگر را نباید از صفحه کلید بلند کنید و برای فشردن کلیدهای دیگر باید انگشتان دست را به سمت بالا باز یا به سمت پایین جمع کنید . از بلند کردن، پایین یا بالا بردن با دست دیگر خوداری کنید .

به تصویر زیر توجه کنید:

نکته : ( کلید های Alt , Shift , Ctrl )را در دو سمت صفحه کلید وجود دارد .برای زدن کلیدهای Alt ،Shift  با Ctrl  باید با دست مخالف استفاده شود. مثال برای تایپ حرف آ باید کلید Shift را با دست چپ پایین نگاه داشت و با انگشت اشاره دست راست کلید ا (H)را بفشارید. 

نکته : کلید Alt , Shift با Ctrl را گرفته و با دست دیگر کلید مورد نظر را می فشاریم . از انگشتان شصت برای زدن کلید فاصله استفاده می شود.

محیط کار واژه پرداز مایکروسافت ورد( Microsoft Word )

واژه پرداز ورد بخشها و قسمتهای زیادی دارد که بعضی از آنها مانند یکدیگر و بعضی متفاوت با دیگر بخشها هستند و به همین خاطر محیط کار این برنامه نیاز به تشریح و توضیح دارد .

در تصویر زیر قسمت های اصلی و مهم محیط این برنامه با کادر های رنگی مشخص شده و نام آن قسمت ها از رنگ خودشان در پایین صفحه توضیح داده شده است، به آن توجه کنید

 از آنجا که پنجره برنامه Word دارای بخشهای زیرمی باشد.

1)  Title bar ( نوار عنوان برنامه ) که با نوار قرمز مشخص شده است.

 2 ) Menu bar ( نوار فهرست و ابزار مورد نیاز برنامه ) که با نوار زرد  مشخص شده است.

3 ) Standard Toolsbar ( نوار ابزار کار و مورد استفاده جهت راحتی انجام کار ) که با نوار بنفش مشخص شده است.

4 ) Formatting Toolsbar ( نوار ویرایشی برنامه ) که با نوار سبز مشخص شده است.

5 ) Main Window ( صفحه نمایش اطلاعات ، انجام عملیات و محتویات برنامه، با نوار صورتی مشخص شده است.

6 ) Status bar ( نوار وضعیت یا حالات ) که با نوار آبی پر رنگ مشخص شده است.

7 ) Scroll bar یا نوار گردش ( بالا و پایین نمودن محتویات پنجره )که با نوار آبی کم رنگ مشخص شده است.

 1. نوار منو: در نوار منو نام تمام منو های ورد نمایش داده شده است که هر کدام با توجه به نوع دستورات و فرامینی که در آنها قرار گرفته است نام گذاری شده است ، برای مثال منو فایل File به این خاطر این نام را گرفته است که بیشتر یا تمام کارهای مربوط به فایل مانند : ذخیره کردن فایل، بارگذاری فایل، ساختن فایل جدید، چاپ فایل و... دراین منو قرار دارد . پس به نام منو ها توجه کنید زیراحتما با گزینه های موجود در آن مرتبط است.

 2 . نوار ابزار استاندارد Standard Toolsbar: این نوار ابزار یکی از چندین نوار ابزار Word می باشد که به علت مهم بودن کلید های موجود در آن همیشه به طور پیش فرض در Word به نمایش در می آید که البته کاربر می تواند آنرا  پنهان  کند به همین علت نام این نوار را استاندارد نام گذاری کرده اند. بیشتر امور مربوط به فایل را می توان از طریق این نوار ابزار انجام داد . نکته : در کلیه نوارهای ابزار کلید ها قابل کاهش و افزایش می باشد.

 3 . نوار ابزار قالب بندی  Formating ToolsBar: در این نوار تعدادی از کلید های مهم مربوط به قالب بندی (تغییر قلم، تغییر جهت متن، تغییر رنگ، تغییر اندازه قلم و... ) وجود دارد .

 4 . خط کش افقی و عمودی: این خط کش ها که در بالا و سمت چپ محیط کار دیده می شوند برای تنظیم حاشیه های چپ، راست،   بالا و پایین  و فضای کاری و...  استفاده می شوند .

 5 . محیط کار :محیط Word در اینجا به شکل یک برگ کاغذ که لبه های آن دیده می شود نمایش داده شده است. در محل تایپ، جهت ترسیم اشکال ودرج تصاویر و ساخت جداول و نمودارمی باشد وکاربر کار خود را دراین بخش انجام می دهد و در Title bar، برنامه Word،

دکمه Close یا بستن پنجره: جهت بستن یک پنجره باز سه راه امکان پذیر می باشد:1- ازدکمه Close در منویTitle bar استفاده نمود، 2-  کلید ترکیبی Alt + F4 استفاده نمود،3 - از منوی File زیر منوی Exit می توان استفاده نمود.

دکمه Maximize یا حداکثر سازی:برای اینکه بتوان پنجره را به حداکثر اندازه خود رساند می توان از این دکمه استفاده نمود.

دکمه Restore : پس از اینکه پنجره به حداکثر اندازه خود رسید برای تبدیل به اندازه قبلی خود از این دکمه می توان استفاده نمود.

دکمه Minimize یا حداقل سازی:با کلیک کردن بر روی این دکمه می توان یک پنجره حداکثر شده را به حداقل رساند و بعد از این کار پنجره بر روی Task bar قرار می گیرد و با دوباره کلیک کردن بر روی آن می توان آن را باز نمود.

نکته: همان طور که در بالا نشان داده شد در پایین صفحه Word نواری به نام Status bar یا نوار وضعیت که بیانگر:

 1-شماره صفحه ای که در آن قرار دارید (1 Page ).

 2- قسمت یا بخشی که در آن قرار دارید( 1 Sec ).

 3- دو عدد به صورت اعشاری ( 2/10 ) که نشان می دهد شما اکنون در کدام صفحه( 2 ) و جمعا سندتان چند صفحه( 10 ) می باشد.

 4- علامت ( At 3.1 cm  )  ( Ln.1 )  ( Col 1 ) به ترتیب از سمت چپ نشان می دهد اشاره گر شما اکنون در چه فاصله ای، در کدام خط و یا ستون قرار دارد.

تغییر جهت متون Text Direction و زبان صفحه کلید Keyboard Language

 برای تایپ فارسی باید ابتدا زبان Windows را به زبان فارسی تغییر داد و همچنین مانند نوشتار فارسی باید ساختار واژه پرداز ورد را راست به چپ Right to Left کرد همچنین در تایپ متون لاتین نیز باید زبان صفحه کلید را به انگلیسی و جهت متون را از چپ به راست Left to Right تغییر داد .

نکته 1: در یک سند Word شما می توانید هر دو حالت نوشتاری لاتین و فارسی را داشته باشید اما در یک سطر یا پاراگراف فقط یکی از دو حالت راست به چپ و یا چپ به راست را می توان استفاده کرد .

نکته 2: در صورتی که با ساختار چپ به راست شروع به تایپ فارسی کنید با مشکلاتی مانند حرکت معکوس کلید های مکان نمای راست و چپ و پرش کلمات لاتین در ابتدا یا انتهای متون فارسی مواجه خواهید شد.

برای تغییر زبان ویندوز به روش های زیر می توان عمل کرد :

انواع خانواده ها از نظر تربیت 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 27

انواع خانواده ها از نظر تربیت

به طور  خلاصه از نظر نحوه تربیت کود ک و بطور کلی نحوه اداره سیستم خانواده می توان 4 نوع خانواده را مشخص کنیم که عبارتند از

الف - خانواده خشک و سخت گیر ( والدین سخت گیر و مستبد )

 ب -   خانواده سهل گیر و آسان گیر

 ج -   خانواده گسسته (‌ خانواده پریشان )

 د  -   خانواده دمکرات (‌ خانواده سالم ) 

به علت مهم و مبسوط بودن این مبحث ،  هر یک از این  4 دسته خانواده را در یادداشتی جداگانه شرح خواهیم داد 

الف  - خانواده خشک و سخت گیر

1 -  پدر و مادر ها با بچه ها همان طور رفتار می کنند که والدین خودشان رفتار کرده اند.

2 -  تصمیم گیری با یکی از والدین  خصوصا پدر  انجام می گیرد. معمولا پدر خانواده حاکم بر رفتار و اعمال فرزندان است و هیچ یک از اعضای خانواده اجازه اظهار نظر ندارند

3 - والدین چنان رفتار می کنند که فرزندان می آموزند حق هیچ گونه ابراز عقیده ای را - حتی در مواردی که می تواند مانع از بروز بعضی مشکلات برای خانواده گردد - ندارند.

4 - اگر فرزندان از فرمان والدین اطاعت نکنند ‍ ، والدین آنان ناراحت  ، خشمگین و آزرده خاطر می شوند.

5 - فرزندان جرات سئوال کردن در مورد انجام دادن یا انجام ندادن کارها را ، از والدین خود ندارند.

6 - والدین بر رفتا و کارهای فرزندان خود کنترل شدید دارند و همه تصمیمات را شخصا اتخاذ می کنند.

7 - والدین دلیلی را - برای دستوراتی که صادر می کنند - برای فرزندان خود ارائه نمی دهند و از آنان می خواهند بدون چون و چرا از این دستورات اطاعت کنند.

8 - نسبت به رعایت نظم و انضباط  ،‌ ارزشی افراطی قایل هستند و والدین توانایی تحمل هیچ گونه بی نظمی را از طرف فرزندان خود ندارند.

9 - به سخنان کودکان خود  گوش نمی دهند و اگر هم سخنی را بشنوند برای آن است که با آن مخالفتی را نشان دهند.

10 - در مواردی که فرزندان خود را نصیحت یا آنان را از انجام دادن کاری منع می کنند ،‌ دلیل خاصی را ارائه نمی دهند.

11 - برای تصمیات فرزندان خود ،‌ حتی اگر این تصمیمات معقول و مستند باشد ،‌ احترام قائل نیستند.

13 - معتقدند که چون سن ‍، تجربه و دانش آنان بیشتر از فرزندانشان است ‍، بنابراین ، حق دخالت در همه امور و حتی در خصوصی ترین کارهای فرزندان خود را دارند.

14 - برخورد آنان با فرزندان خود احترام آمیز نیست و حتی از تحقیر فرزندان خود در حضور دیرگان نیز ابایی ندارند.

15 - غالبا نیازهای عاطفی کودکان ارضاء نمی شود.

تحقیق در مورد مراتب توحید 27 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 27 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

مراتب توحید

از منظر قرآن، توحید و شرک در زندگی انسان نقش اول را برعهده دارد، زیرا اعمال و رفتار انسان، جلوه عقیده و اندیشه اوست. اگر اندیشه او توحیدی گردد، اعمال او نیز صیغه توحیدی به خود می‌گیرد و اگر شرک در اندیشه و قلب او راه یابد، در اعمال او نیز متجلی می‌شود. مراتب توحید عبارتند از:

توحید در ذات؛

توحید در صفات؛

توحید در خالقیت؛

توحید در ربوبیت؛

توحید در حاکمیت؛

توحید در اطاعت؛

توحید در تقنین و تشریع؛

توحید در عبادت و پرستش.

توحید در ذات (ذاتی)

مقصود از توحید ذاتی، این است که خدا یگانه و بی‌همتا و بی‌مانند است. به عبارت روشن‌تر، ذات خدا به گونه‌ای است که تعدد و کثرت برنمی‌دارد و نمی‌توان در عالم خارج و ذهن، برای او فرد دیگر تصور نمود.

توحید ذاتی در قرآن و روایات

قرآن و روایات به روشنی بر یگانگی و بی‌همتایی خدا و تعددناپذیری ذات مقدس او دلالت دارد. از جمله آیان قرآن کریم در این باره عبارتند از:

(((((( (((( ((((((( (( ((((((( (((( (((( (((((((((((((((((( ((((((((((( (((((((((( ((((((((( (((((((((((( ( (( ((((((( (((( (((( ((((((((((( (((((((((((

خدا گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش گواهی می‌دهند در حالی که [خداوند در تمام عالم] به عدالت قیام دارد، معبودی جز او نیست که هم توانا و هم حکیم است.

در این آیه خداوند، فرشتگاه و عالمان به روشنی بر توحید شهادت می‌دهند. در آیه‌ای دیگر آمده است:

(((((( ((((((((((( (((((( ( (((((( (((((((((( (((((((((((

چیزی مانند او نیست و او شنوا و بیناست.

(((( (((( (((( (((((( ((( (((( ((((((((( ((( (((( (((((( (((((( ((((((( ((( (((((( ((((( ((((( ((((((( (((((( (((

بگو، خدا، یکتا و یگانه است، خدای صمد، نه کس را زاده، نه زاییده از کس و برای او هیچگاه شبیه و مانند نبوده است.

امیرالمومنین علی(ع) در این باره می‌فرماید:

هو واحد لیس له فی الاشیاء شبه

او یکی است و برایش در میان موجودات، مانندی نیست.

و انه عز و جل احدی المعنی لا ینقسم فی وجود و لا وهم و لا عقل

او احدی المعنی است، برای او نه در خارج و نه در وهم و نه در عقل، جزء متصور نیست.

از این آیات و روایبات به خوبی برمی‌آید که خدا یگانه و بی‌همتاست و نیز ذات او بسیط است و دارای جزء نیست.

دلیل عقلی بر توحید ذاتی

عقل نیز دلالت دارد که خدا یگانه و بی‌همتاست و ذات او بسیط و تعددناپذیر است و اینک می‌کوشیم به اجمال به توضیح این حقیقت برخیزیم. وجود خدا بی‌نهایت است و موجود بی‌نهایت تعددبردار نیست، اما چرا؟ اگر موجودی، محدود باشد، وجود او ملازم آمیختگی با عدم و نیستی است. موجودات محدود در مکان و زمان، ابتدا و انتهای وجود آنها پایان می‌پذیرد و به تعبیری معدوم می‌گردند و می‌توانیم بگوییم وجود او، قبل و بعد از آن امکان و زمان خاص، نیست. بنابراین هر موجود محدودی با عدم آمیخته است و موجودی که با عدم آمیخته است، خدا نیست، زیرا قبل و بعد از زمان و مکان خاص وجود ندارد و به تعبیری، حادث است و هر حادثی معلول و ناقص است. نتیجه آنکه، خدا نامحدود نیست، بلکه نامحدود و نامتناهی است.

موجود نامحدود، تعدد نمی‌پذیرد. اگر موجود نامحدود را متعدد بدانیم، برای حفظ دوگانگی که به ناگزیر هر یک را باید از جهتی و یا جهاتی نهایت‌پذیر بدانیم تا بتوانیم بگوییم، این غیر از آن است، زیرا اگر دو چیز از هر جهت عین یکدیگر باشند، قطعاً دو موجود نخواهند بود. بنابراین موجود نامحدود و نامتناهی، تعددناپذیر نیست، زیرا اگر تعدد بپذیرد، نامتناهی نخواهد بود.

به عبارت دیگر،‌ لازمه غیریت و دوگانگی، آن است که وجود هر یک از آنها، از وجود دیگری خارج باشد و از آنجا که اولی است، از دومی خبری نیست و بالعکس. این همان نهایت‌پذیری و محدودیت است، در حالی که خداوند نامحدود و نامتناهی است و در نتیجه دوگانه نیست.

برای روشنی این مطلب، به مثالی توجه کنید: اگر جسمی در همه ابعادش، به طور بی‌نهایت بزرگ گردد، دیگر نمی‌توان جسم دیگری که آن نیز، در تمام ابعادش بی‌نهایت است، فرض نمود، زیرا جسم نخست، همه فضا و مکان را پر کرده و برای جسم دیگر مکانی باقی نمانده است. با این فرض، اگر جسم دومی را فرض کنید، آن جسم یا قطعاً عین اولی خواهد بود و یا جسم نخست از جهتی و یا جهاتی، متناهی و محدود است.

ذات خدا بسیط است و جزء ندارد

اگر فرض شود که ذات خدا مرکب از اجزایی است که بالفعل وجود دارد، یا همه اجزای مفروض خدا و واجب‌الوجود هستند و یا دست کم، بعضی از آنها ممکن‌الوجود و نیازمندند.

اگر همه اجزا، خدا و واجب‌الوجود باشند و نیازی به یکدیگر نداشته باشند، بازگشت این فرض به تعدد خدا و واجب الوجود است که در بحث قبلی ابطال گردید. اگر فرض شود که همه آنها به یکدیگر نیازمندند، با فرض خدا و واجب‌الوجود بودن آنها ناسازگار است.

اگر فرض شود که یکی از آنها بی‌نیاز از دیگران است، خدا، همان موجود بی‌نیاز و ترکیب مفروض، به عنوان ترکیبی از اجزای حقیقی، واقعیتی نخواهد داشت، زیرا هر مرکب حقیقی نیازمند اجزای خود است و اگر فرض شود که بعضی از اجزای آن، ممکن‌الوجود است، ناچار جزء ممکن الوجود مفروض، معلول خواهد بود. اکنون اگر فرض شود که آن جزء، معلول جزء دیگری است، معلوم می‌شود که آن دیگری، در واقع، واجب‌الوجود یا خدا و دارای وجود مستقلی است و فرض ترکیب حقیقی بین آنها نادر است. اگر فرض شود که جزء ممکن‌الوجود، معلول واجب الوجود دیگری است، لازمه‌اش تعدد واجب‌الوجود یا خدا است که بطلان آن ثابت گردید.

بنابراین، فرض ترکیب ذات خدا یا واجب الوجود، از اجزاء بالفعل به هیچ وجه فرض صحیحی نیست.

تثلیث

از دیدگاه اسلامی، تثلیث (خدای پدر، پسر و روح‌القدس) باطل است، زیرا که از دو حال خارج نیست:

یا هر یک از این سه خدا، دارای وجود و شخصیت مجزا و جداگانه‌ای هستند، یعنی هر یک از آنها خدایی مستقل می‌باشند. در این صورت با یکتایی خدا مخالف است.

یا اینکه سه خدا دارای یک شخصیت بوده و هر یک جزیی از آن را تشکیل می‌دهند، در این صورت نیز مستلزم ترکیب بوده و با بساط خدا مخالف است.