لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 12
جوانه های تربیتی
اسلام عنایت خاصی به تربیت , رشد و شکوفایی شخصیت افراد داشته و عوامل مختلفی را در رسیدن به این هدف معرفی می کند. یکی از این عوامل «وراثت» می باشد. البته شاید نتوان وراثت را از عامل همپای آن , «محیط» جدا کرد و مجزا از آن بحث نمود ، بنابراین ناگزیریم در کنار بحث از وراثت، گریزی به مسأله محیط هم داشته باشیم.
روایات وارده در زمینه وراثت زیاد و گسترده است که برخی از آنها مستقیماً و برخی دیگر به طور ضمنی بر مسأله وراثت دلالت می کنند. به همین جهت ما به طور گذرا فقط به برخی از روایات اشاره می کنیم و بررسی بیشتر را به خوانندگان گرامی واگذار می کنیم.
وراثت در اسلام
قرآن و مسأله وراثت، در قرآن آیه ای نیست که به طور مستقیم به مسأله وراثت اشاره داشته باشد ، بلکه از مفهوم آیه می توان این موضوع را برداشت کرد. که در اینجابه طور مختصر به آیه ای در این زمینه اشاره می شود:
خداوند متعال در سوره نوح آیه27 می فرماید: «اِنّک لاتَذَرهُم یضِلّوا عِبادک وَ لایلِدُوا اِلاّ فاجِراً وَ کفّارا » نوح گفت: « پروردگارا هیچ یک از کافران را زنده نگذار چرا که اگر آنها را باقی بگذاری، بندگانت را گمراه می کنند و جز نسلی فاجر و کافر به وجود نمی آورند.»
این آیه هم بیانگر تأثیر محیط می تواند باشد و هم تأثیر وراثت. نوح_علیه السلام_ این سخن را به عنوان علت برای درخواستش بیان می کند: اگر درخواست کردم که همه آنها را هلاک کنی، برای این بود که هیچ فایده ای در بقای آنان نیست؛ نه برای مؤمنان و نه برای فرزندان خودشان. اما برای مؤمنان فایده ندارد؛ زیرا که فرزند صالح نمی آورند. نوح_علیه السلام_ معنای اینکه کفار فاسق در آینده جز فاجر و کافر نمی زایند ، را از راه وحی فهمیده بود.1
وراثت در منظر روایات
تعداد روایاتی که به طور مستقیم به وراثت اشاره دارد اندک است و باقی روایاتی که در این مجال به آنها اشاره می کنیم، جزء روایاتی است که به طور ضمنی بر مسأله وراثت اشاره دارد. از جمله روایاتی که دربردارنده مضمون وراثت است عبارتند از:
پیامبر اکرم_صلی الله علیه و آله و سلم_ می فرمایند: «اگر اسپرم مرد بر تخمک زن غالب شود، پسر شبیه مرد و فامیل او می شود و اگر تخمک زن غالب شود، فرزند شبیه مادر و بستگان او می شود.»2
این روایت در واقع بیانگر صفت غالب و مغلوب بودن ژنهاست. ژن هریک از والدین که غالب شود، خصوصیت او در فرزند ظاهر و فرزند شبیه او می شود.
در روایت دیگری از امام علی_علیه السلام_ است که فرمودند: «سجایای اخلاقی دلیل پاکی وراثت و فضیلت ریشه خانوادگی است.»3
مطلب دیگری که در برخی از روایات به آن تصریح شده ، این است که راه انتقال صفات را
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 7
فرهنگ اخلاقی تربیتی معصومین
آموزه ها
1- حرص و آز نعمتی الهی است که در نهاد انسان قرار داده شده است. نکته قابل تأمل به کار بردن این نیرو در زمینه های مثبت است و این از نشانه های برجسته اهل تقوا است.
2- حرص ورزیدن در به دست آوردن مال و ثروت به هر وسیله ای که باشد انسان را به جایی نمی رساند. امام حسین (ع) در اینباره می فرماید:
« نه عفت و مناعت مانع روزی می شود و نه حرص زدن روزی بیشتر می آورد. زیرا روزی تقسیم شده و اجل حتمی است و حرص زدن گناه است.»
3- ریشه آزمندی و حرص ورزیدن در امور دنیایی و بدست آوردن مال ز هر راهی چیست؟ رسول الله خطاب به حضرت علی (ع) فرمود:
« ای علی! بدان که ترسویی و بخل و آزمندی از یک سرشتند و ریشه آنها بدگمانی به خدا است.»
4- عامل بازدارنده از آزمندی چیست؟ امام صادق به ابوبصیر فرمود: آیا اندوهگین نمی شوی؟ آیا غم دلت را نمی گیرد؟ آیا دردمند نمی شوی؟ عرض کردم به خدا سوگند چرا. فرمود:
هر گاه چنین حالتهایی به تو دست داد مرگ و تنهایی قبر را به یاد آور و آن زمانی را که تخم های چشمت ب گشته بر گونه هایت جاری شود و بندهایت از هم بگسلد و گوشت بدنت خوراک کرمها شود و پیکرت پوسیده گردد و از دنیا جدا شوی. اینها تو را به کار برمی انگیزاند و از حرص زیاد به دنیا باز می دارند.
2- ابوریحان بیرونی و حرص
ابوریحان بیرونی حکیم و ریاضیدان معروف در بستر مرگ افتاده بود و لحظه های آخر عمر خود را می گذراند. در همان حال فقیهی به عیادت وی آمد. ابوریحان به همه شدت بیماری، کاملاً به هوش بود و مشاعرش بخوبی کار می کرد. در همان حال فرصت را غنیمت شمرد و یک مسئله فقهی را طرح کرد. مرد فقیه در شگفت ماند و به وی گفت: این چه وقت پرسیدن مسئله علمی است؟
ابوریحان پاسخ گفت: فکر کنم اگر مسئله ای را بدانم و بمیرم بهتر است از اینکه ندانم و بمیرم.
امام صادق (ع) فرمود:
دو آزمند هرگز سیر نمی شوند: آزمند دانش و آزمند ثروت.
آسایش
امام صادق (ع) فرمود:
« خوشی و آسایش در خرسندی و یقین است و غم و اندوه در شک و ناخرسندی.»
یکی از خواسته های مهم بشری در طول تاریخ، آسایش و راحتی بوده و هست. بگونه ای که می توان گفت تمام فعالیت ها و تلاشهای انسان بر محور این مقدمه و هدف دور می زند. پس انسان بطور ناخودآگاه برای رسیدن به آسایش و راحتی خویش تلاش می کند.
حال این پرسش پیش می آید که آسایش و راحتی واقعی چیست و از چه راهی می توان به آسایش و راحتی رسید؟ آیا میان سعادت و اسایش رابطه ای وجود دارد؟
قرآن کریم و سنت با رایه راهکارهای عملی، انسان را برای رسیدن به آسایش و راحتی یاری می دهد که در بررسی روایات به آن اشاره خواهد شد.
1- سعادت و آسایش از دیدگاه فلسفی
سعادت چیست؟
ارسطو، سعادت را میانه روی و افلاطون معیار اخلاق را کمال دانسته است. در کتابهای فلاسفه اسلامی این دو را به یک اصل برگردانده اند و نکته اساسی این است که سعادت از کمال جدا نشدنی است... اگر ما سعادت را به آسایش که یک مفهوم سلبی هم هست یعنی نداشتن رنج تفسیر کنیم، باید بسیاری از کمال های واقعی را ندانیم.
2- آسایش و راحتی از دیدگاه قرآن و سنت
قرآن کریم و سنت که به حقیقت انسان توجه دارند مطالب ملموس و واقعی را در مورد آسایش و راحتی بررسی می کنند. انسان وقتی به قرآن کریم و سنت مراجعه می کند، در عمق آن کلامی نا آشنا نمی بیند، بلکه با سخنانی رو به رو می شود که در مورد واقعیت زندگی خود اوست. وی براحتی لمس می کند که این دیدگاه قرآن همان دیدی است که او با عقل و وجدان و فطرت خود، آن را درمی یابد.
قرآن کریم و سنت به حقیقت راحتی انسان توجه دارد و کمال راحتی او را معرفی می کند. در قرآن و سنت در مورد زندگی فردی و اجتماعی نکته های بسیار جالبی طرح شده است تا انسان با تمسک به آنها بتواند با آسایشی نسبی زندگی دنیا را سپری کند. بنابراین اسلام نمی پذیرد که انسان را اغوا کند و وی را در جهل نگه دارد، بلکه او را به این حقیقت بینا می سازد و به انسان می فهماند که خاستگاه آرامش و آسایش واقعی جای دیگری است. امام صادق (ع) می فرماید:
« خداوند متعال به حضرت داوود فرمود: ای داوود! من پنج چیز را در پنج چیز قرار دادم، ولی مردم آنها را در پنج چیز دیگر می جویند. از این رو، آنها را نمی یابند... آسایش را در بهشت قرار دادم ، ولی آنها آسودگی را در دنیا می جویند. بنابراین آن را نمی یابند.»
در قرآن کریم آمده است: الا بذکر الله تطمئن القلوب. دقت در معنای این جمله بسیار عجیب، دوای دردهای انسان هاست. بویژه انسان قرن بیست و یکم که در زندگی مادی و ماشینی گرفتار آمده است و با سرعت سرسام آوری به دنبال آرامش می دود. وی هر قدر در این راه سرعت گیرد به آسایش واقعی نمی رسد همانند تشنه ای که از آب شور دریا می نوشد و تشنه تر میشود.
با یک چیز قلب بشر آرام می گیرد و از اضطراب و دلهره نجات پیدا می کند و آن یاد خدا و انس با خداست. قرآن کریم می گوید: اگر بشر خیال کند که با رسیدن به ثروت و رفاه به مقام آسایش می رسد و از اضطراب و ناراحتی و شکایت بیرون می آید اشتباه کرده است.
قرآن نمی گوید نباید دنبال اینها رفت، بلکه می گوید اینها را باید تحصیل کرد، ولی اگر خیال می کنید اینها به بشر آسایش و آرامش می دهند اشتباه می کنید. منحصراً با یاد خداست که دلها آرامش پیدا می کند.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 9
آثار تربیتی نماز
نـمـاز در لـغت به معنای پرستش, نیاز, سجود, بندگی و اطاعت, خم شـدن بـرای اظـهـار بـندگی و اطاعت و یکی از فرایض دین و عبادت مـخصوصی است که مسلمانان پنج بار در شبانه روز به جا می آورند.
معنا و مفهوم نماز نـمـاز در لـغت به معنای پرستش, نیاز, سجود, بندگی و اطاعت, خم شـدن بـرای اظـهـار بـندگی و اطاعت و یکی از فرایض دین و عبادت مـخصوصی است که مسلمانان پنج بار در شبانه روز به جا می آورند. نـماز یعنی خدمت و بندگی, فرمان برداری, سر فرود آوردن و تعظیم کردن به نشانه احترام. نماز, داروی نسیان و وسیله ذکر خداوند است. نـمـاز, رابـطه معنوی مخلوق با خالق است. نماز یعنی دل کندن از مـادیـات و پـرواز دادن روح; یـعـنی پا را فراتر از دیدنی ها و شنیدنی ها نهادن. نماز در قرآن و حدیث فـلـسـفـه, فایده و آثار, شرایط و آداب و اوصاف نماز در آیات و روایـات بـسـیاری آمده که پرداختن به همه آن ها در این جا ممکن نـیـسـت, لـکـن بـه طور مختصر قطره ای از دریای معارف اسلامی را درباره نماز بازگو می کنیم. نماز, بزرگ ترین عبادت و مهم ترین سفارش انبیا است. لقمان حکیم پـسـرش را بـه نـمـاز تـوصـیه می کند.۱ حضرت عیسی(ع) در گهواره فـرمـود: خـدایـم مـرا بـه نـماز و زکات سفارش کرده است.۲ حضرت ابـراهـیـم(ع) هـمـسر و کودک خویش را در بیابان های داغ مکه آن هـنـگـام که هیچ آب و گیاهی نداشت, برای به پا داشتن نماز مسکن داد.۳ پـیـشـوایـان مـعـصوم ـ علیهم السلام ـ هنگام نماز رنگ می باختند. گـرچـه بـعـضـی نـمـاز را به خاطر بهشت یا ترس از عذاب جهنم می خـوانند, اما حضرت علی(ع) نه برای تجارت و ترس از آتش, بلکه به خاطر شایستگی خدا برای عبادت نماز می خواند.۴ نـمـاز, اهرم استعانت در غم ها و مشکلات است. خداوند می فرماید: از صبر و نماز در مشکلات کمک بگیرید و بر آن ها پیروز شوید. نـمـاز بـه مـنزله پرچم و نشانه مکتب اسلام است. پیامبر اکرم می فرماید: علم الاسلام الصلوه نـماز به منزله سر نسبت به تن است. پیامبر)ص(می فرماید: موضع الصلوه من الدین کموضع الراس من الجسد نـمـاز بـرای اولـیای خدا شیرین و برای غیر آنان دشوار و سنگین است. قرآن می فرماید: وانها لکبیره الا علی الخاشعیندر اهـمـیـت نـمـاز همین بس که حضرت علی(ع)در جنگ صفین و امام حـسین(ع) در ظهر عاشورا دست از جنگ کشیدند و به نماز ایستادند. و آن گـاه کـه بـه عـلی(ع) ایراد گرفتند که چه هنگام نماز است؟ ایـشـان فرمود: ما برای همین می جنگیم تا مردم اهل نماز باشند. در زیـارت نـامـه وارث مـی خـوانیم اشهد انک قد اقمت الصلوه; شهادت می دهم که تو نماز را برپا داشتی حضرت علی)ع(درباره نماز بارها سخن به میان آورده که در این جا به چند نمونه اشاره می کنیم. الـف درباره برکات نماز می فرماید: فرشتگان, آنان را در بر می گیرند و آرامش بر آنان نازل می شود, درهای آسمان بر آنان گشوده و جایگاه خوبی برایشان آماده می شودب) در خـطـبـه ۱۹۶ نهج البلاغه گوشه هایی از مفاسد اخلاقی هم چون کـبر و سرکشی و ظلم را برمی شمارد و آن گاه می فرماید: نماز به هـمـه وجـود انـسـان آرامـش می بخشد, چشم ها را خاضع و خاشع می گـردانـد, نـفس سرکش را رام و دل ها را نرم و تکبر و بزرگ منشی را محو می کند. ج)هـم چـنین در نامه ای به محمد بن ابی بکر می نویسد: نماز را در وقـت مـعین آن به جای آر و به خاطر آسوده بودن از کار نماز, پیش از وقت معین آن را برپای مدار و آن را واپس مینداز.۸ آداب نماز و آثار تربیتی آن شـرایـط و آداب نماز به قدری زیاد است که تمام نظام ها و روابط انـسـانـی را بـه طور خودکار تنظیم و اصلاح می کند. توجه به همه آثـار تـربیتی نماز کار مشکلی است ولی ما چند نمونه آن را بیان می کنیم: ۱. ادب در بـرابـر سـخـن امـام جماعت; در نماز جماعت وقتی امام مشغول خواندن حمد و سوره است باید ساکت باشیم. ۲. مـراعات حقوق دیگران; آب وضو, مکان نمازگزار و لباس او باید حـلال و از مـال دیگران و غصبی نباشد; حتی اگر از مال خمس نداده لباس تهیه کند, نمازش باطل است. ۳. تـغـذیـه و بهداشت نمازگزار; اگر نمازگزار از مشروبات الکلی اسـتـفـاده کـرده باشد, تا چهل روز نمازش مورد قبول نیست. لباس نـمـازگـزار نیز باید پاک باشد و بهتر است به هنگام نماز عطر و مسواک زد و موها را شانه کرد. ۴. همسرداری کسی که به همسر خود نیش بزند, نمازش قبول نیست. ۵. ولایت کسی که اهل نماز است ولی تسلیم طاغوت ها است و ولایت و حـکـومـت رهـبـران اسلامی را پذیرا نیست, نمازش قبول نیست; گرچه تمام عمر در کنار کعبه باشد. ۶. نـظـم و ترتیب; در تمام کلمات و کارهای نماز نظم و ترتیب به چشم می خورد. ۷. انـعطاف و هم آهنگی; امام جماعت باید با مردم هم آهنگ باشد; بـه ایـن معنا که مراعات ضعیف ترین افراد را بکند. اگر کسی دیر بـه جماعت رسید, امام باید
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 24
مقدمه
خانواده با وجود اینکه در اکثر جوامع مورد توجه است در جهان بینی اسلامی اهمیت و ارزش شایان توجهی به آن داده میشود. در این جهان بینی خانواده گروهی متشکل از افراد است که دارای شخصیت مدنی ، حقوقی و معنوی است که بر اساس نکاح (عقدی که ارتباط یا مشروعیت ارتباط زن و مرد را معین میسازد) پدید میآید. چنین ارتباطی یک رابطه ساده انگارانه و فاقد مسئولیت پذیری نیست. بلکه یک پیمان مهم و بااهمیتی است که از جنبههای مختلف برای طرفین مسئولیتهایی ایجاد میکند. چرا که سلامت چنین پیمانی که اولین پایههای تشکیل یک خانواده است ضامنی است برای سلامت کل جامعه.
کارکرد تربیتی خانواده از دیدگاه اسلام
اسلام از همان ابتدای تولد برنامهها و دستورات خاصی را برای رشد و تربیت کودک تنظیم فرموده و اجرای آن را بر عهده خانواده قرار داده است. بطوریکه در سراسر دوره کودکی و نوجوانی که مهمترین دوران رشد و تربیت کودک است برنامههای خاص و سفارشهای تربیتی بسیاری را در انتخاب اسم ، شیر دادن و از شیر گرفتن ، در محبت و مهروزی به کودکان و در رعایت عدالت ، وفای به عهد نسبت به آنها چه در دوره بلوغ و چه در دوره نوجوانی بیان داشته است.
امام سجاد علیهالسلام میفرمایند: حق کودک تو بر تو این است که بدانی وجود او از توست و بد و خوب او در این دنیا به تو ارتباط پیدا میکند و باید بدانی که در سرپرستی او مسئولیت داری و مسئول هستی که او را به بهترین وجه تربیت کنی و بر عهده توست که او را به خداوند بزرگ راهنمای کنی(مکارمالاخلاق صفحه 233)
همچنین امام سجاد علیهالسلام در تاکید بر اهمیت شیوه تربیت درست فرزندان میفرمایند: با فرزندت آنچنان رفتار کن که اثر نیکوی تربیت تو مایه زیبایی و جمال اجتماعی او شود. یا اینکه او را چنان تربیت کن که بتواند در کارهای مختلف زندگی با عزت و آرزومندی زندگی کند و مایه زیبایی و جمال تو بوده باشد.
پیغمبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم میفرمایند: به کودکان خود احترام بگذارید و با آداب و روش پسندیده با آنها رفتار کنید. اسلام علاوه بر تاکیدی که بر نقش تربیتی خانواده قائل است شیوههای مناسب تربیتی را پیش روی خانوادهها قرار میدهد. بطوری که با تاکید بر تکریم و تشویق فرزندان خانواده را از اعمال روشهای تنبیهی باز میدارد. حضرت علی علیهالسلام میفرمایند: عاقل بوسیله ادب پند میپذیرد و این چارپایانند که جز با زدن تربیت نمیشوند.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم میفرمایند: خدای رحمت کند کسی را که در نیکوکاری و نیکی به فرزندش کمک کند. سوال شد چگونه فرزند خود را در نیکی کمک بکند؟ فرمود: آنچه در توانایی کودک است و برایش میسر است، از او بپذیرد و آنچه انجام دادنش برای کودک دشوار و طاقت فرساست از او نخواهد و او را به گناه و طغیان و کارهای احمقانه وادار نکند.
اسلام همچنین به موضوع تفاوتهای فردی که مورد توجه روان شناسان است توجه داشته است. از دیدگاه اسلام انسانها از لحاظ ویژگیها ، توانایی و استعدادها متفاوت از یکدیگر هستند. بر این اساس در نظر گرفتن این تفاوتها را نیز در تربیت فرزندان در خانواده دارای اهمیت میداند. از نمونه احادیثی که ذکر شد و هزاران شواهد معتبر دیگر میتوان به نقش اهمیت خانواده از دیدگاه اسلام پی برد. اسلام سعادت و شقاوت فرد را تحت تاثیر خانواده چه در دوران قبل از تولد و چه بعد از تولد میداند.
کارکرد اجتماعی - اقتصادی خانواده از دیدگاه اسلام
اسلام آئین الهی و مقدسی است که برای خانواده اهمیت فراوان قائل است و آن را سنگ بنای مهم حیات اجتماعی میشناسد. اسلام وحدت جامعه را از وحدت زوجین و وحدت اعضا خانواده میشناسد و علائق انسانی موجود در خانواده را قابل گسترش و نشر در جامعه به حساب میآورد. اسلام معتقد است برای اینکه جامعهها تحت ضابطه در آیند چارهای جز این نیست که نخست خانواده تحت ضابطه درآید و هر گونه نظم و سازندگی باید از خانواده آغاز گردد و دامنه سازندگی و گسترش به جامعه کشانده شود و حیات اجتماعی تحت نظم و ضابطه در آید.
اسلام خانواده را کانون اخلاقی جامعه میداند. نوع تربیت و ارتباطات موجود در خانواده موجد وحدت و منش اجتماعی است. همچنین خانواده را مرکزی سرنوشت ساز در جنبه انحراف و عصیان ذکر کردهاند و از آن جهت که کودک پستیها و دنائتها را در آنجا تجربه کرده و آموخته است. صفات اجتماعی کودک برخاسته از خانواده است. اسلام خواستار نسلی است سالم ، پاک و عفیف و موجد افتخار برای جامعه انسانی. چنین نسلی جز در دامن خانواده سالم نمیتواند تربیت شود. وظیفهای که خانواده در قبال تربیت فرد دارد و نقش مهمی که در این زمینه ایفا میکند در واقع به وظیفه او در قبال تربیت جامعه پیوند میخورد.
بر این اساس اسلام با مد نظر قرار دادن تاثیرات خانواده در تربیت فرزندان ، سلامت اجتماع را در گروی خانواده سالم میداند. خانواده سالم علاوه بر رشد و شکوفایی فرزندان ، تربیت سالمی را که همسران از یکدیگر دریافت میدارند را نیز از نظر دور نگه نمیدارد. خانواده سالم چارچوب امنی برای همسر و فرزندان آنهاست. این چارچوب گسترش یافته چارچوب امن جامعه را فراهم میسازد.
اصول تربیت از دیدگاه امام علی)ع(
اساسا در منابع تربیت دینی نباید اولویت را به پیگیری شیوههای جزیی داد، بلکه نیل به اصول و قواعد جامع که دربرگیرنده چارچوب تربیتی از منظر دین است، یگانه انتظار صحیح و مناسبی است که در مواجهه با این منابع باید مدّنظر قرار گیرد. سلوک و گفتار امام علی(ع) به عنوان نمونهای غنی از منابع مزبور با این رویکرد مورد توجه قرار گرفته است. برخی از این اصول عبارتند از: آخرتگرایی ـ دنیاگریزی، عملگرایی ـ آرزوگریزی، امیدواری ـ یأسگریزی، پایداری ـ پرهیز از رفاهزدگی، تعقلورزی ـ غفلتزدایی، تواضعگرایی ـ تکبرگریزی.
یکی از مشکلاتی که امروزه دامنگیر بسیاری از مراجعان به منابع دینی جهت أخذ و برداشت دستورالعملها و راهکارهای پرورشی و تربیتی شده است، انتظارات غیرمنطقی و دور از واقع از این منابع و مراجع است. به بیان واضحتر، امروزه کثرت اشتغالات و تنوع سرسامآور در زندگی انسان، وی را چنان احاطه کرده است که رویکرد او به زندگی نه تنها از بستر نوعی آخرتاندیشی به سوی دنیاگرایی میل کرده، بلکه در متن دنیا نیز از کیفیت به کمیّت و از منش و شخصیت در حوزه تربیت، به برونداد و نمودارهای آماری تنزّل یافته است. در چنین وضعیتی، هرگونه گرایشی به دریافتِ دیدگاهی ارزشی و حکیمانه در متن تربیت نیز ناظر به
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 5
بی شک ، خانواده مهم ترین و اصلی ترین نهاد تربیتی جامعه است و نخستین آموزشگاه و پرورشگاه فرد محسوب می شود . بنابراین هر گونه سخنی دربارة تربیت کودک ، نوجوان و جوان ، بدون توجه به نقش حیاتی خانواده ی سالم و پویا ، خانواده ای است که میان اعضای آن به ویژه میان والدین و فرزندان ، رابطه ای انسانی و سالم حامک است .
مادران و پدران توانا کسانی هستند که از دانایی ها و مهارتهای لازم برخوردارند . قسمتی از دانستنی های ضروری برای والدین ، دانش های مربوط به برقراری رابطه ی انسانی با فرزندان است .
صنعتی شدن و شهرنشینی ، ساختار خانواده را دچار تحول و نیازها و انتظارهای جدیدی آفریده است . بزرگترین مشکل انسانها ، فقر ارتباط و ناهماهنگی میان والدین و فرزندان و همچنین میان فرزندان و والدین است . امروزه دیگر ، خانواده به تنهایی ناقل میراث فرهنگی نیست ، بلکه جامعه از طریق رسانه ها و مدرسه این نقش را به طور ظریف ، عمیق و همه جانبه ایفا می کند .
مهم ترین قدم در فرآیند تعلیم و تربیت ، آشنا نمودن پدران و مادران به اصول و روش های برقراری رابطه ی انسانی با فرزندان است .
آشنایی دقیق والدین با روان شناسی نوجوانی یک ضرورت حیاتی است . مهم ترین نکته ای که پدران و مادران در دوره ی نوجوانی باید آن توجه کنند ،این است که نباید با نوجوان مانند یک کودک رفتار کرد ، زیرا نوجوان نه کودک است و نه بزرگسال ، هنگامی که فرزند ما دوره ی کودکی را طی می کند و به دوره ی نوجوانی قدم می گذارد ، در واقع وارد یک دوره ی بحرانی می شود .
شاید دوره ی نوجوانی ، آخرین وحله ی رشد فرزندان باشد که والدین باید فعالانه آنان را یاری نمایند تا مسیر زندگی خویش را بیابند و خود را بشناسند . زیرا پس از این دوره ، نوجوان پا به دوره ی جوانی می گذارد و به تدریج وارد دنیای مستقلی می شود . در این شرایط هم جوان و هم والدین باید آمادگی های لازم را کسب کنند تا جوان بتواند به خود رهبری و خود اتکایی نایل گردد .
در فرآیند تعلیم و تربیت و رشد ، یکی از اثر بخش ترین روش ها ، برقراری رابطه ی انسانی با نوجوان و حفظ و تأمین عزّت نفس و احساس خود ارزشمندی نوجوان است .
پدران و مادران در درجه ی اول عهده دار مسئولیت سنگین تربیت فرزندان هستند . پدر همانند باغبانی است که نهال را در باغ کاشته است . لذا آبیاری و مراقبت های لازم از نهال بر عهده ی باغبان است . فرزند شهرة وجودی پدر و مادر است ، والدین وظیفه دارند با تمام وجود از پاره ی تن خود مراقبت و مواظبت به عمل آورند تا فرزندانشان رشد و تعالی یابد .
فرزند به هر میزان رشد و کمال به دست آورد ، نتایج آن عاید پدر و مادر خواهد شد و به عنوان باقیات الصالحات برای آنان خواهد بود و اگر در تعلیم و تربیت او وظایف خود را انجام نداده باشند ، هر نوع آلودگی و فسادی که عاید فرزند گردد ، هرگز نمی توان دامان پدر و مادر را از آن آلودگی ها برکنار داشت و خواه ، نا خواه به پدر و مادر انتساب داده خواهد شد . چنانچه پسر نوح را هرگز نمی توان از نوح پیامبر جدا دانست ، زیرا فرزند همانند فرعی است که به اصل خود منسوب می گردد . روی این اصل تلاش های پدران و مادران هم در دنیا و هم در آخرت نادیده گرفته نخواهد شد و بر طبق قانون الهی لیس الانسان الّا ما سعی ـ رنج ها و تلاش های پدران و مادران عامل سرفرازی و افتخار آنان خواهد بود .
نکته ی اساسی اینکه خداوند متعال مسئولیت تربیتی فرزندان را بر عهده ی پدران و مادران قرار داده است و از اینجا می توان پی برد .
که رسالت تعلیم و تربیت فرزند و درجه ی اول بر عهده ی پدر و مادر قرار دارد . به همین مناسبت تربیت فرزند جزء حقوق واجبه قلمداد شده است .
خداوند متعال در قرآن می فرمایند :
قُوَانفسکم و اهلیکم ناراً .
خود و فرزندان را از آتش جهنم محفوظ دارید . روی این اصل پدران و مادران موظف هستید با همه ی امکانات و توان در هدایت و ارشاد فرزندان خود تلاش کنند و هیچ عذر و بهانه ای از والدین پذیرفته نخواهد شد ، زیرا امانت الهی بدست آنان سپرده شده و آنها موظف هستند با جنگ زندان از امانت الهی نگهداری کنند .
پیامبر بزرگوار ( ص ) فرمود : یَلزم الوالدین مَنِ الحقوق ما یَلزَم الولد لها من عقوقهما
یعنی پدران و مادران علق فرزندان خود می شوند چنانچه فرزندان نیز ممکن است .
عاق پدر و مادر گردند . بدیهی است هدف از ذکر این حدیث متوجه ساختن پدران و مادران بر وظیفه سنگین و و دشوار پدر و مادر بودن است . بعضی ها خیال می کشد به مجرد داشتن اولاد و تهیه و فراهم آوردن وسایل زندگی از قبیل پوشاک و خوراک به وظایف اساسی پدر و مادری عمل کرده اند حال آنکه فراهم آوردن وسایل رفاهی از قبیل لباس و پوشاک و مواد غذایی بخش بسیار کوچکی از